Η Θεοπνευστία της Αγίας Γραφής
2015-2016
του Αρχιμανδρίτη ΜUSUNGAYI NTUMBA TIMOTHEE
Η Βίβλος είναι το Θεόπνευστο Βιβλίο, το οποίο δια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, έγραψαν χέρια ανθρώπων και παρέλαβε ως πολυτιμότατη κληρονομιά και παρακαταθήκη ολόκληρη η Οικουμένη.
Όταν εμείς οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι λέμε ότι η Αγία Γραφή είναι θεόπνευστη, αναφερόμαστε αναμφίβολα στο γεγονός ότι ο Θεός εσωτερικά παρακίνησε και ενέπνευσε τους συγγραφείς των Γραφών με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτά που έγραψαν ήταν ακριβώς ο Λόγος του Θεού, δοσμένος βέβαια με ανθρώπινα λόγια, ανάλογα με τις πνευματικές και φιλολογικές ικανότητες του καθενός από τους ιερούς συγγραφείς. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά για το θέμα αυτό ο Θεοφύλακτος Βουλγαρίας : «Τό μέν Πνεῦμα ὑπέβαλεν ἑκάστῳ τῶν προφητῶν, αὐτοί δε λοιπόν ἀπήγγειλαν ὡς ἕκαστος ἡδύνατο τά τοῦ πνεύματος»(12)
Αυτό το διευκρινίζουμε, διότι η βασική αιτία που οδήγησε τον προτεσταντισμό στην αυθαιρεσία της υποκειμενικής ερμηνείας των Γραφών, είναι ἡ λανθασμένη τους ἀντίληψη περί της θεοπνευστίας των ιερὠν
κειμένων της Αγίας Γραφής. Πιστεύουν δηλαδή, ότι η θεοπνευστία είναι μια έκτακτη ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, για να γράψουν οι ιεροί συγγραφείς τα κανονικά βιβλία, ώστε αυτά να είναι ο ασφαλής οδηγός της μετέπειτα Εκκλησίας. Η άποψη αυτή έχει και την ακραία κατάληξη ότι τα κείμενα γράφτηκαν καθ᾿ υπαγόρευση του Αγίου Πνεύματος, και επομένως είναι θεόπνευστα κατά γράμμα!
Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση τα κείμενα της Αγίας Γραφής είναι στο σύνολό τους εμπνευσμένα από το Πνεύμα του Θεού, και επομένως η Αγία Γραφή είναι ο Λόγος του Θεού, γεγονός που κάνει την Αγία Γραφή ως βιβλίο να ξεχωρίζει ανάμεσα σε όλα τα άλλα βιβλία κάθε εποχής, στο σύνολο της ανθρώπινης συγγραφικής παραγωγής. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ίδια η Αγία Γραφή προβάλλει και τονίζει τη δυναμική και σε βάθος θεοπνευστία που διατρέχει από την αρχή μέχρι το τέλος τα ιερά κείμενά της (Α` Κορινθίους 2:12-13, Β` Τιμόθεο 3:16-17)
Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι, σύμφωνα με τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας μας, η ορθόδοξη παράδοση δέχεται τη δυναμική κατά το πνεύμα και σε βάθος θεοπνευστία όλων των εννοιών και αληθειών που προβάλλει η Αγία Γραφή, χωρίς να πέφτει στην παγίδα της κατά γράμμα θεοπνευστίας, η οποία όπως θα το αναλύσουμε και με παραδείγματα πάρα κάτω, υποβαθμίζει τον ανθρώπινο παράγοντα, θεωρώντας ότι, τρόπον τινά, το Άγιο Πνεύμα υπαγόρευσε κατά λέξη το ιερό κείμενο στους ιερούς συγγραφείς, με συνέπεια να δημιουργούνται πολλά ερωτήματα που παραμένουν χωρίς απαντήσεις. Αυτή η τελευταία άποψη περί κατά γράμμα θεοπνευστίας είναι η άποψη των Προτεσταντών περί θεοπνευστίας, την οποία απορρίπτει η Ορθόδοξη Εκκλησία. (13) Ιδιαίτερα στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης υπάρχουν πολλά αφηγηματικά κείμενα με πλήθος ιστορικές και λαογραφικές πληροφορίες, αναμφίβολα πολύτιμες για την επιστήμη της ιστορίας, της λαογραφίας και γενικότερα για τη μελέτη του ανθρώπινου πολιτισμού, που όμως θα ήταν υπερβολικό και ανεδαφικό να χαρακτηριστούν θεόπνευστες αφηγήσεις. Αυτή η θεώρηση της Ορθόδοξης Θεολογίας καθόλου δεν μειώνει τη θεοπνευστία της Αγίας Γραφής και ειδικότερα της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία για τους εκκλησιαστικούς Πατέρες είναι πάνω απ’ όλα παιδαγωγός εις Χριστόν.
Δεν πρέπει, λοιπόν, να λησμονούμε ότι στην Παλαιά Διαθήκη βασίζεται και ο Ιουδαϊσμός και σε μεγάλο βαθμό και το Ισλάμ, που όμως δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουν το Άγιο Πνεύμα, επειδή ακριβώς κινούνται εκτός της Εκκλησίας του Χριστού, έχουν απορρίψει τη μεσσιανικότητα του Χριστού και τη θεότητά του, όπως και την ύπαρξη και θεότητα του Αγίου Πνεύματος. Άλλωστε και οι αιρετικοί την Αγία Γραφή ανέκαθεν επικαλούνταν, χωρίς όμως και να την ερμηνεύουν σωστά, επειδή ακριβώς οι ίδιοι στερούνται τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, επειδή ακριβώς ο φωτισμός αυτός δεν επέρχεται μ’ έναν αυτόματο και μηχανιστικό τρόπο σε κάθε αναγνώστη της Αγίας Γραφής, όπως ουσιαστικά υπονοεί η προτεσταντική θεωρία της κατά
γράμμα θεοπνευστίας της Βίβλου.
Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφέρουμε ότι στην Β’ επιστολή του προς Τιμόθεο 3:16, ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει πως: «Ό,τι βρίσκεται στη Γραφή είναι εμπνευσμένο από το Πνεύμα του Θεού και είναι ωφέλιμο για τη διδασκαλία της αλήθειας, για τον έλεγχο της πλάνης, για τη διόρθωση των λαθών, για τη διαπαιδαγώγηση σε μια ζωή όπως τη θέλει ο Θεός. Έτσι ο άνθρωπος του Θεού θα είναι τέλειος και καταρτισμένος για κάθε καλό έργο». Στα λόγια αυτά του Αποστόλου μπορούμε να διακρίνουμε καθαρά την
έκταση της θεοπνευστίας. Σύμφωνα με τον Απόστολο των εθνών, το Πνεύμα του Θεού διατρέχει δυναμικά και σε βάθος όλα τα κείμενα της Αγίας Γραφής, με αποτέλεσμα αυτή να διδάσκει τη θεία αλήθεια, η οποία ελέγχει την πλάνη και βοηθάει τον άνθρωπο αφενός να διορθώσει τα λάθη του και αφετέρου να ρυθμίσει τη ζωή του σύμφωνα με το θείο θέλημα. Έτσι η Αγία Γραφή από τη Γένεση ως την Αποκάλυψη είναι ο θεόπνευστος Λόγος του Θεού, που καταρτίζει τον άνθρωπο σε κάθε καλό λόγο οδηγώντας τον στην τελειότητα, κατά το παράδειγμα της ζωής του Χριστού. Είναι ακριβώς αυτή η δυναμική και σε βάθος πνευματική και εννοιολογική θεοπνευστία το στοιχείο που καθιστά την Αγία Γραφή ωφέλιμη και ικανή να αλλάξει και να αναμορφώσει τον άνθρωπο, ιδιαίτερα τα πιστά μέλη της Εκκλησίας, κατά το πρότυπο του Χριστού.
Αλλά και ο έτερος κορυφαίος απόστολος, ο Πέτρος, στη 2η Καθολική του επιστολή αναφέρεται στο ζήτημα της θεοπνευστίας της Αγίας Γραφής, επισημαίνοντας ότι «καμιά προφητεία δεν προήλθε ποτέ από ανθρώπινο
θέλημα, αλλά εμπνευσμένοι από το Άγιο Πνεύμα άγιοι άνθρωποι αξιώθηκαν να μιλήσουν εκ μέρους του Θεού» (Β΄ Πέτρου 1: 21). Εν προκειμένω, ο Απ. Πέτρος αναφέρεται πρωτίστως στον θεόπνευστο χαρακτήρα του προφητικού κηρύγματος της Παλαιάς Διαθήκης, που βεβαίως διατηρήθηκε αναλλοίωτος και σε όλα τα προφητικά βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης, τα οποία κατέγραψαν αυτό το θεόπνευστο κήρυγμα και τη δράση των προφητών. Στην περίπτωση του προφητικού κηρύγματος ο Θεός χρησιμοποίησε για τη γνωστοποίηση του θελήματός του πιστούς σε Αυτόν ανθρώπους (Προφήτες), εκ των οποίων ο καθένας τους είχε τις δικές του προσωπικές ικανότητες και τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο έκφρασης, προφορικό και γραπτό, χωρίς όμως το γεγονός αυτό να αλλοιώσει ουδόλως το περιεχόμενο της θεοπνευστίας των λόγων τους, επειδή το Άγιο Πνεύμα τους παρακίνησε εσωτερικά και τους ενέπνευσε το περιεχόμενο των προφητειών επιστατώντας κατά τη συγγραφή, ώστε να μην εκτραπούν σε δικές τους προσωπικές ιδέες και απόψεις.
Εξάλλου, η σε βάθος θεοπνευστία όλων των πνευματικών αληθειών της Παλαιάς Διαθήκης επιβεβαιώνεται και τεκμηριώνεται από την ίδια τη βαρυσήμαντη μαρτυρία του Ιησού Χριστού κατά την επί του όρους ομιλία
του, που παρατίθενται στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (5:17-18): «Μη νομίσετε πως ήρθα για να καταργήσω το νόμο ή τους προφήτες. Δεν ήρθα για να τα καταργήσω, αλλά για να τα πραγματοποιήσω. Σας βεβαιώνω πως όσο υπάρχει ο κόσμος, έως τη συντέλειά του, δε θα πάψει να ισχύει ούτε ένα γιώτα ή μια οξεία από το νόμο».
Σ` αυτούς τους δύο στίχους, ο Ιησούς Χριστός ως ο ίδιος ο Νομοθέτης του Μωσαϊκού Νόμου αλλά και εμπνευστής του προφητικού κηρύγματος, αφενός τονίζει την ακρίβεια και το βάθος της θεοπνευστίας του Μωσαϊκού Νόμου και του προφητικού (μεσσιανικού) κηρύγματος και αφετέρου το εκπληρώνει και το συμπληρώνει με τρόπο αυθεντικό και άριστο, υπογραμμίζοντας την αιώνια και ακατάλυτη ισχύ του θείου λόγου που διατρέχει συνολικά την Αγία Γραφή από το πρώτο ως το τελευταίο βιβλίο της.
Η Αγία Γραφή ως θεόπνευστος λόγος δεν μπορεί επίσης παρά να είναι αλάνθαστη και αξιόπιστη. Όταν ο άνθρωπος έχει σωστή θεώρηση του Θεού, αυτή εύκολα θα τον οδηγήσει και στη σωστή θεώρηση του λόγου Του. Με δεδομένο ότι ο Θεός είναι παντοδύναμος, παντογνώστης, και απολύτως τέλειος, ο λόγος Του από τη φύση Του δεν μπορεί παρά να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Τα ίδια εδάφια που αποδεικνύουν τη
θεοπνευστία της Γραφής, αποδεικνύουν επίσης το αλάθητο και την αξιοπιστία της. Η ίδια η Αγία Γραφή αναμφίβολα ισχυρίζεται ότι είναι ο αναμφισβήτητος, αξιόπιστος λόγος του Θεού στην ανθρωπότητα.
Βιβλιογραφία
12. Θεοφύλακτος Βουλγαρίας, PG 126,569.
13. Βλ σχετικά Δ. Τσελεγγίδη, Δυτική Θεολογία και Πνευματικότητα, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2008-2009, σ. 19
(Διπλωματική εργασία στο ΑΠΘ υπό την επίβλεψη του καθηγητού Γ. Μαρτζέλου)
Πηγή: https://ikee.lib.auth.gr/record/293651/ ... -20097.pdf