Περί μετανοίας

[Φωτεινή]

Τι είναι μετάνοια;



Μητροπολίτη Αργολίδος Νεκτάριου

Η μετάνοια έχει ονομαστεί από τους Πατέρες της εκκλησίας «δεύτερο βάπτισμα» ή «ανανέωση του βαπτίσματος». Με το πρώτο βάπτισμα, αρχίζουμε μια πορεία προς τη βασιλεία του Θεού. Η αγάπη του Θεού Πατέρα μας, γνωρίζοντας την ανθρώπινη αδυναμία μας και το ενδεχόμενο της πτώσης μας, μας έδωσε το δεύτερο βάπτισμα, τη μετάνοια με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να ξανασηκωθεί από την πτώση του, να γιατρέψει τις πληγές του και να συνεχίσει τη δύσκολη πορεία του. Δυστυχώς πολύ λίγοι γνωρίζουμε τι σημαίνει μετάνοια και ποιο είναι το βαθύτερο νόημά της. Οι περισσότεροι όχι μόνο δε γνωρίζουμε τι είναι μετάνοια, αλλά ούτε και για ποιο πράγμα πρέπει να μετανοήσουμε.

Η μετάνοια δεν είναι, όπως νομίζουμε, μια νομική διαδικασία, που απαλλάσσει τον άνθρωπο από κάποια αισθήματα ενοχής. Ούτε είναι μια τυπική εξομολόγηση, που κάνει κανείς πριν τις μεγάλες γιορτές ή κάτω από σκληρές ψυχολογικές συνθήκες. Η στάση και η πορεία του ασώτου δείχνει κάτι άλλο.

Όπως το λέει η λέξη, μετάνοια (μετα-νοώ) σημαίνει την ολοκληρωτική αλλαγή ζωής, την άρνηση, με όλη μας την καρδιά, της αμαρτίας, την αλλαγή νοοτροπίας. Δηλαδή, να νοιώσουμε με όλη μας την ύπαρξη, ότι ο δρόμος που ακολουθούμε δεν πάει πουθενά, και να θελήσουμε να επιστρέψουμε. Να αισθανθούμε ότι ζούμε σ’ έναν αχυρώνα, έξω από το σπίτι του πατέρα μας, και να πούμε: «Πού πάμε; Τρελαθήκαμε; Εδώ ο πατέρας μας έχει παλάτι, όπου όλοι ευφραίνονται και εμείς καθόμαστε στο βούρκο;» Κι έπειτα να αποφασίσουμε να γυρίσουμε, να ξαναμπούμε στο πατρικό σπίτι, να συμφιλιωθούμε με το Θεό Πατέρα και τους αδελφούς μας.

Για να ‘ναι αληθινή η μετάνοια, θα πρέπει να ‘ναι έμπρακτη. Λέει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός: «Όλοι οι πνευματικοί, οι Πατριάρχες, οι Αρχιερείς κι όλος ο κόσμος να σε συγχωρήσουν, είσαι ασυγχώρητος εάν δεν μετανοήσεις έμπρακτα». Εάν, δηλαδή, θελήσουμε να απομακρυνθούμε από την αμαρτία και να αλλάξουμε ζωή, τότε η μετάνοια μας δεν είναι αληθινή. Δεν είναι καν μετάνοια.

Πολλοί προσέρχονται στην εξομολόγηση με ενθουσιασμό, κάτω από το βάρος ψυχολογικών ή άλλων προβλημάτων. Εξομολογούνται με δάκρυα και υποσχέσεις, ότι από τώρα και στο εξής δεν θα ξαναγυρίσουν στην αμαρτία, ότι αποφάσισαν να αλλάξουν ζωή κλπ. Κάτι τέτοιο μπορεί να μην έχει σχέση με τη μετάνοια και πρέπει να μας βάλει σε υποψίες. Γιατί η μετάνοια δεν είναι πυροτέχνημα. Χρειάζεται χρόνο, κόπο, άσκηση, αγώνα κάτω από τη χάρη του Θεού. Και πραγματώνεται με υπομονή και μυστικά στην ψυχή του ανθρώπου. «Ως άνθρωπος βάλη τον σπόρον επί της γης και καθεύδη και εγείρεται νύκτα και ημέρα, και ο σπόρος βλαστάνει και μηκύνηται ως ουκ οίδεν αυτός, αυτόματη γαρ η γη καρποφoρεί». Δηλαδή, «σαν τον άνθρωπο που σπέρνει το σπόρο στη γη, κοιμάται τη νύκτα και ξυπνάει την ημέρα, κι ο σπόρος βλασταίνει κι αυξάνει με τρόπο που ο ίδιος δεν ξέρει. Η γη καρποφορεί από μόνη της». (Μαρκ. Δ. 26-28).

Τέλος η μετάνοια είναι έργο της θείας χάρης. Ο άνθρωπος ζώντας στο σκοτάδι της αμαρτίας και αγνοώντας την ωραιότητα της θείας ζωής, δεν μπορεί να καταλάβει τη διαφορά μεταξύ της ανθρώπινης ζωής και της θεανθρώπινης ζωής. Μόνον όταν η θεία χάρη ρίξει στην καρδιά του τον σπόρο της θείας αγάπης, μπορεί να δει την πνευματική του ερήμωση. Το φως του ήλιου, όταν εισέρχεται μέσα στο σκοτεινό δωμάτιο, αποκαλύπτει τα πάντα. Έτσι, όταν η χάρη του Θεού φωτίσει τις ψυχές μας, τότε βλέπουμε την εσωτερική ερήμωση, τα πάθη, τις αμαρτίες μας. Γι’ αυτό και οι άγιοί μας, τόσο έντονα ζητούσαν από τον Θεό: «Δώρησαί μοι μετάνοιαν ολόκληρον». Γιατί αυτή η αληθινή μετάνοια είναι ο ασφαλής δρόμος που οδηγεί στη βασιλεία του Θεού.

Πηγή: http://www.isagiastriados.com

[gkou]

Από τον αρχιμανδρίτη
Καλλίνικο Β. Νικολάου

Οι πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος, οι αποκληθέντες «στύλοι» της Εκκλησίας , γίνονται οι διδάσκαλοί μας στην πνευματική ζωή, εφόσον οι ίδιοι προέτρεψαν τους πιστούς να τους μιμηθούν. Να μιμηθούν την πίστη, την αγωνιστικότητα, την αφοσίωση, τη θυσία, τη Μετάνοια. Και οι δύο έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά και ένα από αυτά είναι η Μετάνοιά τους. Ο μεν Απόστολος Πέτρος κλαίει πικρώς μετανοώντας και ομολογώντας τον Κύριο Ιησού Χριστό, όταν Τον αρνήθηκε τρις εκείνες τις φρικτές ώρες της δίκης του Ιησού Χριστού.
Ο δε απόστολος Παύλος γίνεται από μέγας διώκτης μέγας Απόστολος και θεμελιωτής της πίστεως στον Ιησού Χριστό στον κόσμο.
Ας δούμε τα χαρακτηριστικά των δύο αποστόλων. Ο απόστολος Πέτρος αρνήθηκε τον Κύριο Ιησού Χριστό. Στην πτώση τον οδήγησαν κάποιες αδυναμίες που προηγήθηκαν και την προετοίμασαν.
Πρώτον. Η αμφιβολία, η οποία φαίνεται σε δύο περιστατικά , κυρίευσε τον Πέτρο. Όταν ο Κύριος περπατά πάνω στα νερά της λίμνης Γενησαρέτ , ο Πέτρος ζητεί από τον Κύριο να πάει κοντά του, ο φόβος και η αμφιβολία όμως αρχίζουν να τον βυθίζουν. Ακόμη, όταν ο Κύριος συζητά με τους μαθητές Του, προλέγει τον θάνατό Του και την Ανάστασή Του, ο Πέτρος Τον καλεί να λυπηθεί τον εαυτό του και να μην πάει στα Ιεροσόλυμα, δείχνοντας ότι η αμφιβολία τον κυρίευσε.
Δεύτερον. Η υπερηφάνεια. Όταν ο Κύριος στο υπερώο που βρίσκονταν του ανήγγειλε την άρνησή του, ο Πέτρος με αυτοπεποίθηση και σιγουριά- εγωισμό- διακήρυξε ότι δεν θα χάσει την εμπιστοσύνη του στον Κύριο, αλλά διαψεύστηκε.
Τρίτον. Ο ύπνος και η ραστώνη. Πηγαίνοντας ο Κύριος στον κήπο της Γεσθημανής για να προσευχηθεί παίρνει μαζί Του και τρεις μαθητές. Ένας είναι και ο Πέτρος, ο οποίος γρήγορα κάμπτεται.
Τέταρτον. Το χτύπημα. Όταν ήρθαν οι Ρωμαίοι να συλλάβουν τον Ιησού Χριστό, ο Πέτρος φέρεται βίαια, χτυπώντας με το μαχαίρι του έναν υπηρέτη. Ο Κύριος τον επιτιμά και τον προτρέπει να μην είναι βίαιος.
Πέμπτον. Ο Πέτρος ακολουθούσε εξ αποστάσεως τον Ιησού Χριστό. Ο φόβος κυριαρχούσε μέσα του.
Έκτον. Στην αυλή του αρχιερέως ο Πέτρος κάθεται ανάμεσα στους απίστους και αυτό επέδρασε καταλυτικά στην ψυχή του, ώστε φοβισμένος και δειλός να αρνηθεί τον Κύριό του.
Ο Πέτρος μετά το λάλημα του πετεινού και το βλέμμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού αμέσως συνήλθε και βγήκε από την αυλή του σπιτιού που καθόταν και έκλαψε για την πτώση του. Ο Κύριός μας, παντογνώστης, γνωρίζοντας τι συνέβαινε στην ψυχή του Πέτρου δίνει ένα ενθαρρυντικό μήνυμα στον Πέτρο με τους αγγέλους: «ἀλλ᾿ ὑπάγετε εἴπατε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ καὶ τῷ Πέτρῳ». Ο Πέτρος επισφραγίζει τη μετάνοιά του με την ομολογία του και το ατρόμητο κήρυγμά του την ημέρα της Πεντηκοστής, έχοντας τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο απόστολος Παύλος σκιαγραφεί την προσωπικότητά του ο ίδιος στην Προς Εφεσίους επιστολή του λέγοντας: «ἐμοὶ τῷ ἐλαχιστοτέρῳ πάντων τῶν ἁγίων ἐδόθη ἡ χάρις αὕτη, ἐν τοῖς ἔθνεσιν εὐαγγελίσασθαι τὸν ἀνεξιχνίαστον πλοῦτον τοῦ Χριστοῦ» ( γ’ 8 ) . Αδελφοί , μέσα από την εορτή των κορυφαίων, των γιγάντων της πίστεώς μας πρέπει να διδαχθούμε . Οι απόστολοί μας , δίδαξαν το Ευαγγέλιο με τα λόγια τους , μας αποκάλυψαν τη ζωή και τη διδασκαλία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού όχι μόνο με τα λόγια αλλά πρωτίστως με τη ζωή τους, δίνοντας παράδειγμα σε όλους εμάς να εφαρμόζουμε το Ευαγγέλιο στη ζωή μας για να είμαστε γνήσιοι και αυθεντικοί μαθητές του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

*Ο αρχιμανδρίτης Καλλίνικος Β. Νικολάου είναι ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Καισαριανής , Βύρωνος και Υμηττού

Πηγή: δημοκρατία & ορθοδοξία
ΣΑΒΒΑΤΟ 28 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014
ΕΚΔΟΤΗΣ: ΙΩΑΝΝΗΣ Ν. ΦΙΛΙΠΠΑΚΗΣ

[Achilleas]

Τι ακριβώς είναι μετάνοια




του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. – στο Amen.gr

«'Οταν έμαθε ο Ιησούς πως συνέλαβαν τον Ιωάννη, έφυγε για τη Γαλιλαία. Εγκατέλειψε όμως τη Ναζαρέτ και πήγε κι έμεινε στην Καπερναούμ, πόλη που βρίσκεται στις όχθες της λίμνης, στην περιοχή των φυλών Ζαβουλών και Νεφθαλείμ. 'Ετσι πραγματοποιήθηκε η προφητεία του Ησαΐα που λέει:

‘Η χώρα του Ζαβουλών και η χώρα του Νεφθαλείμ,

εκεί που ο δρόμος πάει για τη θάλασσα

και πέρα από τον Ιορδάνη,

η Γαλιλαία που την κατοικούν ειδωλολάτρες,

οι άνθρωποι που κατοικούνε στο σκοτάδι

είδαν φως δυνατό.

Και για όσους μένουν στη χώρα που τη σκιάζει ο θάνατος

ανέτειλε ένα φως για χάρη τους’.

Από τότε άρχισε κι ο Ιησούς να κηρύττει και να λέει: «Μετανοείτε γιατί έφτασε η βασιλεία του Θεού» (Ματθ. 4, 12-17).

Η Γέννηση του Χριστού, που πριν λίγες μέρες γιόρ­τασε η Εκκλησία μας, αποτελεί την ανατολή του ήλιου της δικαιοσύνης και σημαίνει την απαρχή υπαρξιακού και σωστικού διαλόγου με τον άνθρωπο που θέλει να ξεφύγει από το σκοτάδι του μίσους και της καταστροφής και να αντικρίσει το φως της θείας αγάπης.

Μετά τη λυτρωτική αυτή ενέργεια του Θεού μέσα στην ιστορία των ανθρώπων προβάλλει ασφαλώς κάποιο χρέος για τον άνθρωπο. Ποιό είναι το χρέος αυτό μας το διακηρύττει ο Χριστός στα πρώτα λόγια που πρόφερε ό­ταν άρχισε το κηρυκτικό και λυτρωτικό έργο του ανάμεσα στους ανθρώπους και που το συνοψίζει ο ευαγγελιστής στην ακόλουθη φράση της σημερινής περικοπής: «Μετα­νοείτε· γιατί έφτασε η βασιλεία του Θεού». Αυτά είναι τα πρώτα λόγια του Ιησού, κι είναι φυσικό ο κάθε δάσκα­λος που αρχίζει το έργο του να το αρχίζει με κάποια σπουδαία διακήρυξη. Για τον δάσκαλο της δικής μας πίστης τα λόγια αυτά συνοψίζουν και συμπυκνώνουν όλη τη διδασκαλία του, στην οποία τονίζεται η μετάνοια ως άμεση και επιτακτική ενέργεια του ανθρώπου. Έχει σημασία το γεγονός ότι αρχίζει το κήρυγμά του ο Ιησούς σε μια περιοχή που την κατοικούν κυρίως εθνικοί, την «Γαλιλαία που την κατοικούν ειδωλολάτρες».

Τί είναι όμως η μετάνοια έτσι όπως τη διακηρύττει ο Ιησούς; Είναι απλώς αλλαγή σκέψεων ή η αλλαγή τρόπου ζωής; Είναι ο αυτοέλεγχος και η αυτοκριτική, όπως την σύστησαν πολλοί αρχαίοι φιλόσοφοι; Η μετά­νοια για τον Ιησού είναι πολύ περισσότερο από όλα αυτά. Ο φόβος του θανάτου δημιούργησε μέσα στον άν­θρωπο την επιθυμία για διασφάλιση και οχύρωση του εγώ του, τη δίψα για ζωή και για επιτυχία. Όλα αυτά ευνόησαν τον ανθρω­ποκεντρισμό του προχριστιανικού κόσμου. Η μετάνοια σημαίνει απάρνηση του εγώ με όλους τους μηχανισμούς που δημιούργησε για να κρατηθεί στη ζωή και να αποφύγει τη σκέψη του θανάτου. Σημαίνει επιστροφή στον Θεό, εκεί δηλ. που θα έπρεπε να είναι φυσιολογικά ο άνθρωπος, αν δεν απομακρυνόταν. Η αυτοκριτική είναι ασφαλώς ένα πρώτο σκαλοπάτι· στόχος τελι­κός είναι η επιστροφή στον Θεό και στην εναρμόνιση της ζωής μας με το θείο θέλημά του, έτσι όπως μας αποκαλύφθηκε μέσα στην ιστορία διά του Ιησού Χριστού. Απο­τέλεσμα, η αλλαγή του τρόπου ζωής, α αλλαγή πορείας που θα έχει κατεύθυνση και κέντρο όχι το εγώ, αλλά τον Θεό.

Στο πρώτο κήρυγμα του Ιησού η ανάγκη της μετάνοιας προσδιορίζεται κι από κάποια άλλη πραγματικότη­τα: από το γεγονός ότι «ήγγικεν η βασιλεία του Θεού», ήλθε πολύ κοντά μας, έφθασε. Οι άνθρωποι προτρέπονται και καλούνται να μετανοή­σουν, όχι για να έλθει η βασιλεία του Θεού, αλλά γιατί ήδη ήλθε. Έτσι, η μετάνοια παρουσιάζεται εδώ στα λόγια του Ιησού ως η απάντηση του ανθρώπου στη λύτρωση που του προσφέρει ο Θεός, ως η έσχατη δυνατότητα του ανθρώπου, για να αποκτήσει νόημα και να γίνει κτήμα του καθενός αυτό που ο Θεός προσφέρει σε όλους με την προϋπόθεση να το δεχτούν.

Μας μένει όμως ακόμη να προσδιορίσουμε τί είναι η βασιλεία του Θεού, για την οποία ομιλεί όχι μόνο στο πρώτο κήρυγμά του ο Ιησούς αλλά σε ολόκληρη τη ζωή του Αυτός που ενσαρκώνει και πραγματοποιεί τη βασιλεία, την οποία προανήγγειλαν οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Η βασι­λεία του Θεού δεν προσδιορίζεται χρονικά ή τοπικά, αλλ’ είναι μια νέα δυνατότητα για τον άνθρωπο, ένας νέος τρόπος ζωής, ζωής που κυριαρχείται όχι από το μίσος αλλ’ από την αγάπη, όχι από την υπερτροφική επικράτηση του εγώ, αλλ’ από τη νέκρωσή του, όχι από τον φόβο του θανάτου αλλ’ από την ελπίδα της ανάστασης.

Τη βασιλεία αυτή τη γεύεται, ή μάλλον τη προγεύεται ό άνθρωπος, όταν μετανοιωμένος για τον νοσηρό εγωκεντρισμό του αφήσει τον εαυτό του να νιώσει τη χάρη του Θεού μέσα στα μυστήρια της Εκκλησίας, και ενσαρκώσει αυτή τη χάση σε σχέση αγάπης προς τον συνάνθρωπό του, επαναλαμβάνοντας πάντοτε το αίτημα της Κυριακής προσευχής για την οριστική και ολοκληρωτική επικράτηση της βασιλείας: «Έλθέτω η βασιλεία Σου», κα­θώς και τα τελευταία λόγια της Αποκάλυψης του Ιωάννη: «Έρχου Κύριε Ιησού».

http://www.amen.gr

[Achilleas]

ΠΕΡΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ
ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΔΑΥΙΔ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ
ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΟΥ ΟΥΡΙΟΥ

ΙΩΑΝΝΟΥTOΥΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΣΤΟΣ ΕΒΔΟΜΟΣ

Για να μην σας κουράσω, σας παραθέτω το παρακάτω απόσπασμα, το οποίο έχει πιστεύω την ουσία:

Και συ λοιπόν, όποιος και αν ήσαι, εάν συλλογισθής ότι εκείνος όπου έκαμε ταις μεγάλαις αμαρτίαις, τον φόνον και την μοιχείαν πάλιν ηύρεν Ιατρείαν, εάν και μυριάκις αμαρτήσης, πάλιν τρέχε εις την εξομολόγησιν. Και τούτο το λέγω, όχι πως δίδω θέλημα να αμαρτάνουν, αλλά θέλων να σύρω τους αμαρτωλούς προς μετάνοιαν, επειδή ο Θεός είναι φιλάνθρωπος και εξαλείφει τα μεγάλα αμαρτήματα. Αλλά όποιος αμαρτάνει είναι όμοιος ωσάν ένας που κρημνίζεται και τζακίζεται, όμως αν μετανοήση, ο Θεός τον ιατρεύει.

Πηγή: http://impantokratoros.gr