Σκέψεις γιὰ το Τριώδιο και τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή

[gkou]

ΤΡΙΩΔΙΟ, ΕΠΟΧΗ ΚΑΘΑΡΣΕΩΣ

Μπήκαμε στο Τριώδιο! Δύο σχεδόν μήνες είναι αφιερωμένοι στην κατ’ εξοχήν κατανυκτική περίοδο της Εκκλησίας μας. Πραγματικά! Η πιο πνευματική, η πλέον εμπνευσμένη, η πλουσιότερη σε υψηλά νοήματα και σε ευκαιρίες ανώτερης ζωής περίοδος, είναι του Τριωδίου. Είναι κατάφορτη από πνευματικές αναζητήσεις, γεμάτη από ουράνιες νοσταλγίες και μέσα που σώζουν την ψυχή. Τα ασύγκριτα σε κάλλος και μεγαλείο αγιογραφικά αναγνώσματα, το πλήθος των κατανυκτικών ιερών ακολουθιών, η υπέροχη και ανυπέρβλητη έμπνευση και πλοκή των ύμνων, βοηθούν πάρα πολύ σε περισυλλογή και ψυχική ανάταση, σε πνευματική αποτοξίνωση και σε δημιουργία ουρανίων βιωμάτων.
Και ομολογουμένως είναι να απορεί κανείς με τη νοοτροπία πολλών χριστιανών της εποχής μας, που εντελώς επιπόλαια και εγκληματικά μεταβάλλουν την περίοδο αυτή της περισυλλογής σε κάθε είδους ξεφάντωμα, σε κραιπάλη και μέθη και ξαναζωντάνεμα ειδωλολατρικών εθίμων και συνηθειών, σε λατρεία του Βάκχου και της Αφροδίτης. Και ενώ το Τριώδιο έχει σκοπό να μας βοηθήσει να επιστρέψουμε στον εαυτό μας, για πολλούς κατάντησε απομάκρυνση από τον εαυτό τους! Τι άγνοια σπουδαίων θεσμών της Εκκλησίας μας! Τι διαστρέβλωση της αληθείας! Πόση ρηχότητα σκέψεως! Πόση εγκληματική θρησκευτική αδιαφορία!

Αλλ’ αν οι άνθρωποι που ζουν στην άγνοια έτσι έχουν παραμορφώσει μια τόσο σπουδαία και σωτήρια περίοδο της Εκκλησίας, δεν δικαιολογούνται να την παραθεωρούν οι σοβαρά σκεπτόμενοι χριστιανοί, τα πιστά δηλαδή τέκνα της Εκκλησίας. Σ’ αυτό ακριβώς θέλουμε να βοηθήσουμε τον φίλο αναγνώστη με όσα στη συνέχεια θα γραφούν, γιατί πιστεύομε, ότι και αυτός ανήκει στη μερίδα των συνειδητών χριστιανών, των πιστών οπαδών του Κυρίου.
Δύο είναι οι βασικές έννοιες που υπογραμμίζονται σε ολόκληρο το τριώδιο. Έννοιες υψηλές, θείες, πνευματικές, έννοιες σωτήριες για τον άνθρωπο.
Πρώτη είναι η Μετάνοια. Η επιστροφή στο Θεό και Πατέρα, όπως τόσο ζωντανά περιγράφεται στην ωραία παραβολή του Ασώτου, το θαύμα αυτό της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Μετάνοια με συντριβή και πλήρη συναίσθηση των αμαρτιών, όπως τη βλέπομε στο ευαγγελικό ανάγνωσμα της πρώτης Κυριακής του Τριωδίου, στο πρόσωπο του Τελώνου, που ανακράζει «ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Πρέπει να το ομολογήσουμε, ότι η αμαρτία, η θανατηφόρα αυτή αρρώστια της ψυχής, κατακλύζει ολόκληρη τη ζωή μας, περισφίγγει ολόκληρη την ύπαρξή μας. Συνεχώς αμαρτάνομε. Από το πρωί μέχρι το βράδυ. Κάθε στιγμή υποκύπτουμε στις δελεαστικές και απατηλές προτάσεις της. Μόνο ένας άνθρωπος που δεν ερευνά την καρδιά του θα μπορούσε να αμφισβητήσει την παραπάνω πικρή αλήθεια. «Ανθρώποισι γαρ τοις πάσι κοινόν τουξαμαρτάνειν», έλεγε ο αρχαίος Σοφοκλής, ενώ ο Θουκυδίδης διαβεβαίωνε, ότι «πεφύκασι πάντες και ιδία και δημοσία αμαρτάνειν». Και ο Μαθητής της Αγάπης υπερνθυμίζει ότι «ἐὰν εἴπωμεν ὅτι ἁμαρτίαν οὐκ ἔχομεν, ἑαυτοὺς πλανῶμεν καὶ ἡ ἀλήθεια οὐκ ἔστιν ἐν ἡμῖν.» (Α΄Ιω. 1,8).
Η αμαρτία όμως δεν αποτελεί μια απλή παρωνυχίδα. Δεν είναι κάτι ασήμαντο που δεν αξίζει να προσεχθή. Όχι! Είναι δηλητήριο θανατηφόρο, αρρώστια της ψυχής «χαλεπωτάτη», όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας. Είναι το μεγαλύτερο κακό, που μας αποξενώνει από το Θεό Πατέρα και μας ρίχνει στην αγκαλιά του ανθρωποκτόνου διαβόλου. Η αμαρτία εξαφανίζει τη χαρά και την ειρήνη της ψυχής μας και με το αλύπητο σφυροκόπημα της συνειδήσεως κάνει τη ζωή μας αβίωτη και μαρτυρική.
Επομένως, αφού τόσο και τέτοιο κακό είναι η αμαρτία, καταλαβαίνει κανείς εύκολα πόσο μεγάλη είναι η ανάγκη να βγάλουμε το ψυχοφθόρο δηλητήριο της. Αυτή ακριβώς η απαλλαγή από το δηλητήριο αμαρτίας αποτελεί την αληθινή Μετάνοια, προς την οποία μας καλεί το Τριώδιο. «Τῆς μετανοίας ἄνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα», ψάλλει η Εκκλησία μας κάθε Κυριακή της περιόδου αυτής. «Μετανοίας ἐφέστηκε καιρὸς», τονίζει πάλι τώρα στους μοναδικούς σε λυρισμό και πνευματικό μεγαλείο ύμνους της.
Να το πρώτο σύνθημα του Τριωδίου. Σύνθημα μετανοίας και απαλλαγής από το δηλητήριο της αμαρτίας δια της Εξομολογήσεως.

Η δεύτερη έννοια που δεσπόζει κατά την περίοδο αυτή είναι ο αγώνας εναντίον του κακού.
Η μετάνοια τορπιλίζει την αμαρτία. Ο πνευματικός αγώνας βοηθεί, ώστε να μη μπλέξουμε και πάλι στα δίχτυα της. Γι’ αυτό και ο πνευματικός αγώνας συμπληρώνει τη Μετάνοια. Και την αξιοποιεί. Αγώνας σημαίνει προσπάθεια για την αποκοπή των ελαττωμάτων και των κακιών μας. Προσπάθεια ηθικής τελειώσεώς μας, εξαγιασμού της καρδιάς, καθαρισμού του εσωτερικού μας κόσμου, βιώσεως του αγίου. Προσπάθεια να αποκτήσωμε αρετές και πνευματικότερη ζωή.
Σ’ αυτόν τον αγώνα, τον ιερό και άγιο, τον ευγενέστερο απ’ όλους τους αγώνες, μας καλεί το Τριώδιο. Αγώνα τίμιο, πνευματικό, που σκοπό έχει την κατάκτηση των υψηλών κορυφών του πνεύματος, τη δημιουργία βίου φωτεινού, ανώτερου, ουρανίου. Αγώνα όσιο, για τη βελτίωση της καρδιάς μας και την κατάκτηση της τελειότητος. Δεν μοιάζει ο αγώνας αυτός με τους χαμηλούς αγώνες για την απόκτηση της ύλης, της εφήμερης δόξας, των φθαρτών στεφάνων, της απολαύσεως της γης. Όχι! Είναι αγώνας πνευματικός, ανυπέρβλητος και θείος. Σ’ αυτόν μας προτρέπει η Εκκλησία τις μέρες αυτές. Και θα ακούσουμε τη φωνή της καθαρώτερα την Κυριακή της Τυρινής. «Τὸ στάδιον τῶν ἀρετῶν ἠνέωκται, οἱ βουλόμενοι ἀθλῆσαι εἰσέλθετε, ἀναζωσάμενοι τὸν καλὸν τῆς Νηστείας ἀγῶνα, … καὶ ἀναλαβόντες τὴν πανοπλίαν τοῦ Σταυροῦ, τῷ ἐχθρῷ ἀντιμαχησώμεθα». Έφθασε καιρός η των πνευματικών αγώνων αρχή, η κατά των δαιμόνων νίκη».
Μετάνοια και αγώνας, να ένα θαυμάσιο δίπτυχο της περιόδου του Τριωδίου που διανύομε. Και είναι αλήθεια βέβαια, ότι στην πραγματικότητα η μετάνοια είναι αγώνας και ο αγώνας μετάνοια. Μα και τα δύο ένα σκοπό έχουν, το να μας φέρουν πλησίον του Θεού, να μας ενώσουν με τον Κύριο. Σκοπό έχουν να μας κάνουν συνειδητούς χριστιανούς, προσωπικότητες ολοκληρωμένες, ανθρώπους πνευματικούς με πλούσιο εσωτερικό κόσμο, χαρακτήρες ενάρετους και χρηστούς, να μας μεταβάλλουν σε αγίους.
Συ, φίλε αναγνώστη, μη παίζης «εν ου παικτοίς». Άκουσε τη φωνή της Μητέρας σου Εκκλησίας. Κάνε κτήμα σου τις δύο αυτές έννοιες του Τριωδίου. Μετανόησε για την μέχρι τώρα ζωή σου και εξομολογήσου ειλικρινά. Αγωνίσου τον καλό αγώνα της Πίστεως. Προσπάθησε να διορθώσεις το χαρακτήρα σου, να εκλεπτύνεις την καρδιά και τη συνείδηση σου, να ζήσης σαν πιστό τέκνο της Εκκλησίας. Μην επηρεάζεσαι και μη παρασύρεσαι από τις φαυλότητες που πολλοί διαπράττουν τις μέρες αυτές. Συ μη τους ακολουθήσεις στις ρυπαρότητες τους. Εκείνοι μολύνουν την περίοδο του Τριωδίου και μολύνονται και οι ίδιοι. Συ μείνε, γίνε καθαρός. Το τριώδιο δεν είναι εποχή μολυσμού, αλλά καθάρσεως. Ναι, καθάρσεως.



Από το βιβλίο: «ΤΡΙΩΔΙΟ
σκέψεις και στοχασμοί»
ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ Ι. ΚΑΡΟΥΣΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “Η ΧΡΥΣΟΠΗΓΉ”
ΑΘΗΝΑΙ 1979

[Achilleas]

Καθαρά Δευτέρα



.....Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Απόκρεω. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο.

http://eisagios.blogspot.gr

[Achilleas]

Μητροπολίτης Ἐδέσσης Ἰωήλ – Σκέψεις γιὰ τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή



Εἶναι γνωστὸ πὼς στὴν περίοδο αὐτὴ ἔχουμε δυὸ νηστεῖες. Εἶναι περίπου ἑπτὰ ἑβδομάδες αὐστηρῆς νηστείας καὶ μία ἡ ἑβδομάδα τῆς Τυρινῆς ποὺ προηγεῖται, ὀκτώ. Γιὰ πολλοὺς εἶναι μία εὐχάριστη καὶ ἐπιθυμητὴ περίοδος, ἐνῶ γιὰ ἄλλους εἶναι δύσκολη καὶ γιὰ ἄλλους καθόλου εὐχάριστη. Θὰ προσπαθήσουμε νὰ ποῦμε λίγες σκέψεις γιὰ τὴν περίοδο αὐτή, ὅπως τὴν ἔχουν χαρακτηρίσει οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.

Πρῶτα πρῶτα νὰ θυμηθοῦμε τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸ Δαμασκηνό, ποὺ κάνει μία γενικὴ παρατήρηση γιὰ τὴν ἁγία Τεσσαρακοστή. Λέγει πρὸς ὅλους μας: «Τὴν Τεσσαρακοστὴν μὴ ἐξουθενεῖτε· μίμησιν γὰρ περιέχει τῆς τοῦ Χριστοῦ πολιτείας». Εἶναι σημαντικὴ παρατήρηση αὐτή. Ὁ Χριστὸς δὲν ἐξουθενώνει, δηλ. δὲν ἀφαιρεῖ τὴ δύναμη τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Πιὸ πλατειὰ θὰ λέγαμε, δὲν περιφρονεῖ τὴν μεγάλη Τεσσαρακοστή. Δὲ λέγει πὼς ἡ περίοδος αὐτὴ δὲν εἶναι σωστή, οὔτε κοροϊδεύει τὴ νηστεία τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε τὴν ἀτιμάζει, οὔτε δυσανασχετεῖ μὲ τὸν ἐρχομό της, οὔτε εὔχεται νὰ περάσει γρήγορα, οὔτε καταλύει τὴ νηστεία ἐπιδεικτικὰ καὶ χωρὶς λόγο, οὔτε προπαγανδίζει πὼς οἱ καιροὶ ἄλλαξαν καὶ πρέπει νὰ ἀλλάξουμε καὶ ἐμεῖς.

Ἡ ἁγία Τεσσαρακοστὴ εἶναι μία μίμηση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Μετὰ τὴ βάπτισή Του πῆγε στὴν ἔρημο καὶ ἐκεῖ «νηστεύσας ἡμέρας τεσσαράκοντα καὶ νύκτας τεσσαράκοντα ὕστερον ἐπείνασεν» (Ματθ. 4,2). Ὁ Χριστὸς ἦταν τέλειος ἄνθρωπος καὶ μέσα Του δὲν εἶχε τὴν ἁμαρτητικὴ φορά, ἀλλὰ χρειαζόταν νὰ μᾶς δώσει τύπο ζωῆς. Ἔπρεπε νὰ ἔχουμε μία εἰκόνα ἀσκήσεως μπροστά μας, γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε τοῦ σκοποῦ μας, ποὺ εἶναι ἡ ἕνωσή μας μὲ τὸ Θεό. Κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ δέχθηκε καὶ τοὺς πειρασμοὺς τοῦ διαβόλου καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῶν πειρασμῶν Του «ἄγγελοι διηκόνουν αὐτῷ» (Μάρκ. 1,13). Πολλὰ διδάγματα ἔχει νὰ μᾶς δώσει ἡ περίοδος τῶν πειρασμῶν τοῦ Κυρίου.

Ὁ Χριστὸς ἐκπαιδεύθηκε τρόπον τινα στοὺς πειρασμοὺς μὲ τὴ νηστεία. Ἀργότερα ὁ διάβολος σὰν μία φοβερὴ θύελλα θὰ ἐπιπέσει ἐπάνω Του. Σ᾿ ὅλους τοὺς πειρασμοὺς βγῆκε νικητής. Τὸ ἴδιο καὶ ὁ πιστός. Στὴ ζωή μας θὰ ἔχουμε πολλοὺς πειρασμούς. Χρειαζόμαστε ἐκπαίδευση. Ἡ περίοδος τῆς νηστείας εἶναι μία πνευματικὴ ἐκπαίδευση τοῦ Χριστιανοῦ. Μαθαίνει νὰ πολεμᾶ. Ὁ Κύριος μᾶς ἔδειξε τὸν τρόπο, ἀφοῦ πρῶτα αὐτὸς πειράσθηκε.

Ὁ Χριστὸς μέσα στὴν περίοδο τῆς νηστείας πειράσθηκε καὶ νίκησε. Ἐπίσης καὶ οἱ πιστοὶ πειράζονται. Γιατί παραχωρεῖ τοὺς πειρασμοὺς ὁ Θεός; Γιὰ νὰ πληροφορηθοῦμε πὼς εἴμαστε ἀνώτεροι ἀπ᾿ αὐτούς. Γιὰ νὰ ταπεινωνόμαστε. Γιὰ νὰ πληροφορηθεῖ ὁ δαίμονας πὼς τὸν ἐγκαταλείψαμε. Γιὰ νὰ ἀσκηθοῦμε. Γιὰ νὰ λάβουμε σαφῆ πείρα τῆς δωρεᾶς τοῦ Θεοῦ. Ἄγγελοι Κυρίου στηρίζουν τοὺς ἀγωνιστές.

Ὁ διάβολος πείραξε τὸ Χριστὸ κατὰ τὴν περίοδο τῆς νηστείας ὄχι μόνο μὲ τὸν τρόπο, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸν τόπο. Ἡ μοναξιὰ καὶ ἡ ἀπομόνωση εἶναι πολλὲς φορὲς ὅπλα τοῦ διαβόλου. Παράδειγμα ἡ Εὔα, τὴν ὁποία πείραξε, ὅταν ἦταν χωρισμένη ἀπὸ τὸν Ἀδάμ. Ἀκόμη, ἡ ἀπομόνωση φέρνει μερικὲς φορὲς τὴν μονοτονία, τὴν ἀκηδία, τὴν πείνα, τὴν ἀδημονία. Τότε κατὰ τὴν περίοδο τῆς νηστείας παίρνει θάρρος καὶ ἐπιτίθεται ἐναντίον μας. Ὅταν ὅμως μᾶς δεῖ μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους καὶ συγκεκροτημένους, δὲν ἔχει τὸ θάρρος (γράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος) νὰ μᾶς κάνει μεγάλη ζημιά. Γι᾿ αὐτό, λοιπόν, στὴν περίοδο τῆς νηστείας νὰ συχνάζουμε στὴν Ἐκκλησία, στὶς ἀκολουθίες, καὶ ὅλοι μαζὶ νὰ στηρίζουμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο γιὰ νὰ ἐνθαρρυνόμαστε πὼς στὸν ἀγώνα μας δὲν εἴμαστε μόνοι, ἀλλὰ μαζί μας εἶναι ὅλη ἡ Ἐκκλησία. Τὸν Κύριο Τὸν ἐνθάρρυναν οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ. Καταλαβαίνουμε, συνεπῶς, πόση μεγάλη ὠφέλεια παίρνουμε ἀπὸ τὴν ἁγία Τεσσαρακοστή.

Μετά, ἕνας ἄλλος Ἅγιος της Ἐκκλησίας μας, ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, γράφει πὼς κατὰ τὴν περίοδο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὁ ἄνθρωπος ἐμπορεύεται τὴν πνευματικὴ ἐμπορία καὶ συγκεντρώνει πολὺ πλοῦτο ἀρετῆς. Τονίζει πὼς δὲν εἶναι μεγάλο κατόρθωμα νὰ διέλθουμε τὶς ἡμέρες ἁπλῶς τῆς νηστείας, ἀλλὰ σημασία ἔχει νὰ διορθώσουμε κάτι ἀπὸ τὰ ἐλαττώματά μας καὶ νὰ πλυθοῦμε ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματά μας, «εἰ διωρθώσαμεν τί τῶν ἡμετέρων ἐλαττωμάτων, εἰ τὰ ἁμαρτήματα ἀπενιψάμεθα».

Συνηθίζουμε νὰ ρωτᾶμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλο κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς «πόσας ἕκαστος ἑβδομάδας ἐνήστευσε· καὶ ἔστιν ἀκοῦσαι λεγόντων τῶν μέν, ὅτι δυό, τῶν δὲ ὅτι τρεῖς, τῶν δέ, ὅτι πάσας ἐνήστευσαν τὰς ἑβδομάδας», δηλαδὴ συμβαίνει νὰ ἀκοῦς νὰ λένε ἄλλος μὲν πὼς νήστευσε δυό, ἄλλος τρεῖς καὶ ἄλλος ὅλες τὶς ἑβδομάδες. Καὶ ποιὸ εἶναι τὸ κέρδος, ἐὰν δίχως κατορθώματα ἀρετῆς περάσουμε τὴν περίοδο τῆς νηστείας;

Ἐὰν κάποιος λέγει, ὅτι νήστευσα ὅλη τὴν περίοδο τῆς Τεσσαρακοστῆς, σὺ εἰπέ, ὅτι εἶχα ἐχθρὸν καὶ συμφιλιώθηκα μ᾿ αὐτόν· εἶχα συνήθεια νὰ κατηγορῶ καὶ τὴν ἐσταμάτησα· εἶχα συνήθεια νὰ ὁρκίζομαι καὶ ἀπαλλάχθηκα ἀπὸ τὴν κακὴ συνήθεια.... Καμία ὠφέλεια δὲν θὰ ἔχουμε ἀπὸ τὴν νηστεία, ἂν ἁπλῶς καὶ μόνο τὴν περάσουμε εἰκῆ καὶ ὡς ἔτυχε. Ἂν περάσουμε τὴ νηστεία τῶν φαγητῶν, ὅταν περάσουν οἱ σαράντα ἡμέρες, περνᾶ καὶ ἡ νηστεία· ἂν ὅμως ἀπέχουμε ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματα καὶ ἡ περίοδος τῆς νηστείας νὰ περάσει, ἐκείνη ἡ νηστεία (δηλ. τῶν ἁμαρτημάτων) πάλιν μένει καὶ θὰ εἶναι συνεχὴς ἡ ὠφέλεια σὲ μᾶς καὶ πρὶν ἀκόμα ἀπὸ τὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν θὰ μᾶς χαρίσει ὄχι μικρὲς ἀμοιβὲς ἐδῶ.

Βλέπουμε πῶς ἡ μεγάλη Τεσσαρακοστὴ δὲν εἶναι μία περίοδος γιὰ νὰ νηστεύσουμε μόνο ἀπὸ φαγητά, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐξασκούμαστε στὴν ἀρετή. Ὅταν ὅλα αὐτὰ τὰ κατορθώσουμε, τότε θὰ ἀξιωθοῦμε τὴν κυρία ἡμέρα νὰ προσέλθουμε στὴν πνευματικὴ τράπεζα, δηλ. στὴ θεία Εὐχαριστία, γιὰ νὰ κοινωνήσουμε. Ἡ προσέλευση στὸ μυστήριο τῆς ζωῆς εἶναι ἱκανὸ κίνητρο, γιὰ νὰ μᾶς παρακινεῖ στὴν πνευματική μας ἄσκηση.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τονίζει πὼς ἡ νηστεία εἶναι καὶ καθάρσιο τοῦ ἐαυτοῦ μας. Πρὸ τῆς μεγάλης ἡμέρας τοῦ Πάσχα, «κάθαρσίς ἐστι προεόρτιος». Ὁ χριστιανὸς ἐπιτυγχάνει τὴ «συννέκρωση» μὲ τὸ Χριστό, συμμετέχει στὴ νέκρωση τοῦ Χριστοῦ. Ὅπως ὁ Κύριος νεκρώνει τὴ σάρκα Του γιὰ τὴ σωτηρία τοῦ κόσμου, ἔτσι καὶ οἱ χριστιανοὶ νεκρώνουν τὰ πάθη τους γιὰ τὴ σωτηρία τὴν ἰδική τους. Ὁ Κύριος νήστευσε λίγο πρὶν ἀπὸ τὸν πειρασμό, ἐμεῖς πρὶν ἀπὸ τὸ Πάσχα.

Μὲ τέτοιες σκέψεις ἂς διέλθουμε τὸ στάδιο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς γιὰ νὰ ὠφεληθοῦμε πολύ.

[gkou]

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί χωρίς αμφιβολία το πιο ιερό τμήμα απ’ το κατανυκτικό Τριώδιο. Εάν δε το Τριώδιο είναι εποχή καθάρσεως και περισυλλογής η Μ. Τεσσαρακοστή απαιτεί συστηματικότερη περισυλλογή και εντονότερο αγώνα. Ευγενέστερη και αγιότερη εκδήλωσι αυτού του αγώνα είναι η αδιάκοπη επικοινωνία με τον Κύριο των Δυνάμεων δια της προσευχής.
Προς τον Κύριο, λοιπόν, οφείλει να στρέφεται κάθε χριστιανική καρδιά, ιδιαίτερα την περίοδο αυτή. Προς Αυτόν να προσφέρη το περιεχόμενο της. Την παντοδύναμη βοήθειά Του να επικαλήται. Του Κυρίου τη χάρι και την ενίσχυσι να αναζητά, ώστε ο Χριστιανός να κατορθώση, με τη βοήθεια απ’ τον Ουρανό, να προχωρήση στην πλήρη αναγέννησι της καρδιάς, στην τέλεια μόρφωσι του Χριστού μέσα στην ψυχή του, στην ολοκληρωτική πνευματική κατάρτησι.
Μέσο παντοδύναμο στα χέρια μας η προσευχή . Αλήθεια! Πόση δύναμι και ενίσχυσι δοκιμάζουμε, κάθε φορά που αφήνουμε την ψυχή μας να έρχεται σε επαφή με το Δημιουργό της! Πόση παρηγοριά νοιώθουμε στον εσωτερικό μας κόσμο, όταν εγκαταλείποντας τη γη, ανυψώνουμε και νου και καρδιά προς τον Μόνον Δυνατόν! Ναι. Με ιερή συγκίνησι ψελλίζουν τα χείλη μας στις καθημερινές ακολουθίες του Μ. Αποδείπνου , «Κύριε τῶν Δυνάμεων, μεθ᾿ ἡμῶν γενοῦ, ἄλλον γὰρ ἐκτός Σου βοηθὸν, ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν. Κύριε τῶν Δυνάμεων, ἐλέησον ἡμᾶς.». Και πόση ικανοποίησι δεν μας χαρίζει ο θριαμβευτικός τόνος του ψαλμού: «Μεθ' ἡμῶν ὁ Θεός, γνῶτε ἔθνη καὶ ἡττᾶσθε. Ὅτι μεθ' ἡμῶν ὁ Θεός».

Όπλο η προσευχή. Και όπλο παντοδύναμο . Έχει τη δύναμι να ενώνη την αδυναμία μας με την παντοδυναμία του Θεού. Όπλο σωτήριο , του οποίου την αξία καταλαβαίνουμε, όταν χωρίς αυτό είμαστε πεσμένοι σαν «πτώμα οδωδός». Πόσο δίκαιο είχε ο ιερός Χρυσόστομος , όταν δίνει τον θαυμάσιο αυτό χαρακτηρισμό στην προσευχή: «ὥσπερ ῥίζα καὶ κρηπὶς καὶ ὥσπερ πλοῖον καὶ οἰκίαν τὰ κάτωθεν ἰσχυρὰ ποιεῖ καὶ συνέχει, οὕτω τὸν ἡμετέρον βίον αἱ προσευχαὶ συγκρατοῦσιν•
ἄνευ δὲ ταύτης οὐδὲν ἂν ἡμῖν ἀγαθὸν, οὐδὲ σωτήριον γένοιτο.»

Όπλο και εφόδιο πολύτιμο η προσευχή. Ναι, αλλά και με πολύ μεγάλη τιμή για τον άνθρωπο το προνόμιο, που απ’ την προσευχή και με την προσευχή παίρνει. Σκουλήκι αυτός, έχει το δικαίωμα να μιλάη με τον Κύριο της δόξης. Τιμή εξαιρετικά μεγάλη, που αποδεικνύει την άπειρη αγάπη και φιλανθρωπία του Θεού. « Τίς οὐκ ἂν ἐκπλαγείη καὶ θαυμάσειε τὴν τοῦ Θεοῦ φιλανθρωπίαν, ἣν εἰς ἡμᾶς ἐπιδείκνυται, τοσαύτην τιμὴν ἀνθρώποις χαριζόμενος, ὡς καὶ προσευχῆς ἀξιῶσαι καὶ ὁμιλίας τῆς ἑαυτοῦ; Θεῷ γὰρ ὡς ἀληθῶς λαλοῦμεν τῷ καιρῷ τῆς προσευχῆς, δι' ἧς καὶ τοῖς ἀγγέλοις συναπτόμεθα ….Ἀγγέλων γὰρ ἔργον ἡ προσευχὴ». Αν συμβή καμιά φορά να συνομιλήσουμε με ένα επίσημο πρόσωπο, το θεωρούμε ιδιαίτερη τιμή. Αν μας παραχωρούσε μια ακρόασι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ή ο Πρωθυπουργός , θα το διαλαλούσαμε προς όλες τις κατευθύνσεις. Άραγε αισθανόμαστε , όσο πρέπει την εξαιρετική τιμή που μας γίνεται, όταν μας δέχεται σε ακρόασι αυτός ο ίδιος ο Ύψιστος Θεός;
Και να σκεφθή κανείς και το ακόμα χειρότερο. Ότι δηλαδή υπάρχουν άνθρωποι που περιφρονούν το έργο αυτό, το οποίο είναι το ευγενέστερο απ’ όσα μπορούμε να κάνωμε εδώ στη γη. Δεν κάνουν χρήσι του δικαιώματος αυτού. Δεν θέλουν να επικοινωνήσουν με τον Θεό. Αφήνουν ανεκμετάλλευτο το σωτήριο αυτό πνευματικό όπλο. Είναι οι άνθρωποι που έχουν χοντρή άγνοια και ρηχή Κι επιπόλαια ζωή. Επειδή παρασύρονται από το πνεύμα της μανίας για την ύλη και τη σαρκολατρεία, που κυριαρχεί στην εποχή μας , έχουν όλη τους την προσοχή στραμμένη προς τη γη, ανίκανοι να κοιτάξουν τις πνευματικές κορφές…

Από το βιβλίο: «ΤΡΙΩΔΙΟ
σκέψεις και στοχασμοί»
ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ Ι. ΚΑΡΟΥΣΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “Η ΧΡΥΣΟΠΗΓΉ”
ΑΘΗΝΑΙ 1979

[gkou]

"Μην αφήσης ανεκμετάλλευτη την περίοδο αυτή της Εκκλησίας μας"

Αλήθεια! Είναι να λυπάται κανείς με τη νοοτροπία πολλών συγχρόνων μας. Κλείνουν τ’ αυτιά τους στο κάλεσμα της Μητέρας Εκκλησίας, προτιμούν να επιμένουν πεισματικά σε μια ζωή γήινη, ζωώδη, στείρα από ευγενικά ιδανικά και πνευματικές αναζητήσεις, ξένη σε κάθε μεταφυσική πνοή. Δεν λογαριάζουν καθόλου το γεγονός ότι ξακουστοί σκαπανείς του πνεύματος, των γραμμάτων και της επιστήμης, διακηρύττουν την προσήλωσή τους στην προσευχή και ομολογούν χωρίς φόβο την αφοσίωσί τους, στο αγιώτατο αυτό έργο. Ο μεγάλος Παστέρ, γνωστός για το πλήθος των επιστημονικών του ανακαλύψεων, ήταν άνθρωπος προσευχόμενος. «Κατά τας εν τω εργαστηρίω μου εργασίας προσεύχομαι», ομολογεί ο ίδιος. Ο μαθητής του, καθηγητής R. Allier, γράφει για το διδάσκαλό του τα εξής χαρακτηριστικά: «Σε όλους είναι γνωστό, ότι αυτός που πέτυχε τις μεγαλοφυείς ανακαλύψεις στη φυσιολογία και τη χημεία, ήταν πιστός χριστιανός, και γονάτιζε με την απλότητα παιδιού, για να προσευχηθή στον Ουράνιο Πατέρα του». Επίσης ο διάσημος γιατρός Ανδρείας Κλαρκ, πρόεδρος του Βασιλικού Κολλεγίου των ιατρών του Λονδίνου, απαντώντας σ’ αυτούς που παραγνώριζαν την αξία της προσευχής, λέει το εξής πολύ αξιοσημείωτα: «Δεν αξίζει, λέγουν η προσευχή; Η προσευχή είναι ισχυρότερη και από την ιατρική. Η προσευχή είναι θεμέλιος κι ακρογωνιαίος λίθος της αγάπης. Η προσευχή είναι παντοδύναμη». Και ο γνωστός σε όλους Γάλλος Αλέξ. Καρρέλ στο θαυμάσιο για την προσευχή έργο του λέει, ότι δεν είναι δυνατό να υπάρξη πνευματική ζωή χωρίς προσευχή. «Δια της προσευχής παρατηρεί, ο άνθρωπος συναντά τον Θεόν και ο Θεός ενοικεί εις τον άνθρωπον».
Αδικούν, λοιπόν, πολύ τον εαυτό τους όσοι, προ παντός την περίοδο του τριωδίου, δεν χρησιμοποιούν το όπλο της προσευχής, που με αυξημένες ευκαιρίες τους προσφέρει η Εκκλησία και δεν φοιτούν συχνά στις υπέροχες κατανυκτικές ακολουθίες των ημερών αυτών.

Αλλ’ ο πιστός δεν μοιάζει με τους πολλούς. Γνωρίζει να μάχεται με την προσευχή. Και να μάχεται μάλιστα περισσότερο τώρα, κατά τη Μ. Τεσσαρακοστή. Αφήνει την καρδιά του να φτερουγίζη προς το θρόνο της Χάριτος. Αναβαπτίζει το πνεύμα του στον ωκεανό της αγάπης του Θεού. Αναπνέει συνέχεια στην προσευχή και μ’ αυτήν εισπνέει τον ζωογόνο αέρα του ουρανού. Ενωμένος δε με τον Κύριο των Δυνάμεων, γίνεται και αυτός δυνατός. Τί κι αν κάποτε δοκιμάζει θλίψεις και στερήσεις. Τί κι αν τον περικυκλώνουν πειρασμοί; Τί κι αν κάποτε γύρω του η θάλασσα είναι μανιασμένη κι απειλητικά τα κύματα της ζωής ορθώνονται μπροστά του; Τι κι αν ελαττώματα και αδυναμίες περισφίγγουν την αθάνατη ψυχή του; Αυτός δεν τα χάνει. Δεν αποθαρρύνεται. Δεν αφήνει τον αγώνα της ζωής. Όχι. Με θάρρος και εμπιστοσύνη καταφεύγει στον Κύριο των δυνάμεων. Φωνάζει απ’ το βάθος της καρδιάς, «Ἄλλὸν γὰρ ἐκτός Σου βοηθὸν ἐν θλίψεσιν οὐκ ἔχομεν». Και παίρνη δύναμι. Τον γιγαντώνει η προσευχή.

Φίλε αναγνώστη. Μην αφήσης ανεκμετάλλευτη την περίοδο αυτή της Εκκλησίας μας. Μη παρασύρεσαι από το πνεύμα του σκεπτικισμού και την πνευματικής αδιαφορίας, που κατέλαβε τους πολλούς. Όχι. Μη κάνης αυτό το έγκλημα στον εαυτό σου. Συ, σαν γνήσιο τέκνο της Εκκλησίας, δώσε στα πνευμόνια της ψυχής σου το οξυγόνο της προσευχής. Μάθε να χρησιμοποιής σωστά το σωτήριο αυτό όπλο. Μάθε να συνομιλής με πίστι, με ευλάβεια, με ταπείνωσι, με ζέσι πνεύματος, με τον Ύψιστο Δημιουργό σου. Εκείνος, σαν Πατέρας γεμάτος αγάπη, σε ακούει. Είναι έτοιμος να σε βοηθήση. Να ικανοποιήση τα αιτήματά σου. Να προσεύχεσαι, να προσεύχεσαι συχνά, να προσεύχεσαι πάντοτε, γιατί η προσευχή είναι η αναπνοή της ψυχής. Ιδιαίτερα να προσεύχεσαι τώρα τη Μ. Τεσσαρακοστή. Να παρακολουθής όλες τις ιερές Ακολουθίες του ναού της ενορίας σου. Νοιώσε το υπέροχο νόημα των αγίων αυτών ημερών. Έλα σε συχνότερη επαφή και επικοινωνία με τον Κύριο των Δυνάμεων. Θα αισθανθής την δύναμί Του να σε ενισχύη, τη στοργή του να σε παρακολουθή, την ειρήνη Του να σε συντροφεύη. Θα γίνης δυνατός, ήρωας, αληθινά ευτυχισμένος. Κοντά στον Δυνατό θα αποκτήσης δύναμι. Και θα αναδειχθής νικητής της ζωής.



Από το βιβλίο: «ΤΡΙΩΔΙΟ
σκέψεις και στοχασμοί»
ΚΑΛΛΙΝΙΚΟΥ Ι. ΚΑΡΟΥΣΟΥ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ: “Η ΧΡΥΣΟΠΗΓΉ”
ΑΘΗΝΑΙ 1979

[Achilleas]

Ο δρόμος της θυσίας



του Ιωάννη Καραβιδόπουλου, Ομότ.Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Στο μέσον της περιόδου της Μ. Τεσσαρακο­στής προβάλλει η Εκκλησία μας κατά την Γ΄Κυριακή των νηστειών τον Σταυρό του Χριστού για να τον προσκυνήσουν οι πιστοί και να συνεχίσουν έτσι ενισχυμένοι τον πνευματικό αγώνα, που θα τους φέρει στη Μ. Εβδομάδα και το Πάσχα, διαβάζει δε κατά την ημέρα αυτή την περικο­πή με τα ακόλουθα λόγια που ο Χριστού απηύθυνε προς τους μαθητές του μόλις προανήγγειλε προς αυτούς τον επικείμενο σταυρικό του θάνατο:

«Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του κι ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει· όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει τη ζωή του; Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για τη ζωή του; Όποιος, ζώντας μέσα σ' αυτή τη γενιά την άπιστη κι αμαρτωλή, ντραπεί για μένα και για τη διδασκαλία μου, θα ντραπεί γι' αυτόν και ο Υιός του Ανθρώπου, όταν έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους».

Και τους έλεγε ακόμη: «Σας βεβαιώνω πως υπάρχουν μερικοί ανάμεσα σ' αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δε θα γευτούν το θάνατο, πριν δουν να έρχεται δυναμικά η βασιλεία του Θεού» (Μάρκ. 8,34 - 9,1).

Τα λόγια αυτά είναι πολύ σημαντικά και βαριά γι’ αυτούς που θέλουν να είναι μαθητές του Ιησού. Εφόσον ο Ιησούς έχει να αντιμετωπίσει όχι τη δόξα αλλά το σταυρό και το πάθος, δεν μπορεί να είναι διαφορετική και η τύχη των μαθητών του, εάν θέλουν βέβαια να είναι στην ουσία, όχι μόνο στο όνομα, μαθητές του, μαθητές βέβαια με την ευρύτερη έννοια του όρου, δηλ. του χριστιανού που άκολουθεί πιστά και συνειδητά τον Κύριο Iησού Χριστό.

Καταναγκασμός δεν υπάρχει στη διδασκαλία του Χριστού. Μπορεί κανείς ελεύθερα να αποφασίσει το δρόμο του σταυρού αφού αναλογισθεί πρώτα τις δυσκολίες και αναλάβει αποφασιστικά τις ευθύνες του: «Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει το σταυρό του κι ας με ακολουθεί». Η απάρνηση του εαυτού μας και η άρση του σταυρού επί των ώμων είναι οι βασικές προϋ­ποθέσεις για να ακολουθήσουμε τον Χριστό. Αρνούμαι τον εαυτόν μου, σημαίνει: εγκαταλείπω τις νόμιμες και δίκαιες απαιτήσεις, τις φυσιολογικές και δικαιολογημένες επιθυμίες που έχει το εγώ μου μέσα στη ζωή, αρνούμαι την ασφάλεια μιας καλοβολεμένης ζωής, για να αποδυθώ στην κατά τα κριτήρια του κόσμου άβεβαιότητα και ανα­σφάλεια που συνεπάγεται το να ακολουθώ τον Χριστό στο δρόμο του πάθους. Ο εμπειρικός άνθρωπος, όπως τOν γνωρίζουμε όλοι μας, ζητεί την τακτοποίηση και την ασφάλεια, την αποφυγή της σκέψης του θανάτου, την παράταση της ζωής του με κάθε τρόπο. Με μια παράξενη όμως επιχειρηματολογία για την ανθρώπινη λογική ο Χρι­στός διδάσκει ότι η ζωή κερδίζεται μόνον όταν χαθεί. Η θυσία της ζωής οδηγεί στην κατ’ εξοχή ζωή. Ο Χριστός χρησιμοποιεί στις φράσεις του αυτές τη λέξη «ψυχή» με την διπλή έννοια της ζωής, της βιολογικής ζωής και της αιώνιας ζωής που είναι δώρο του Θεοΰ. Όποιος θέλει την πραγματική ζωή, πρέπει να θυσιάσει την εύκολη ζωή του κόσμου.

Τα λόγια αυτά προϋποθέτουν ή προβλέπουν συνθήκες διωγμού μπροστά στον οποίο είναι δυνατό να φοβηθεί κανείς και να αρνηθεί την πίστη του με αποτέλεσμα να χάσει την πραγματική ζωή. Δεν χάνουν τη βαρύτητά τους όμως τα λόγια αυτά ακόμη κι όταν δεν υπάρχει διωγμός. Είναι βέβαια αυτονόητο ότι, όταν κανείς συμβιβασθεί με τις δυνάμεις της ζωής μέσα στον κόσμο και βολευτεί μέσα στην άσφάλεια της οργανωμένης κοινωνίας, δεν αντιμετωπίζει θέμα διωγμού ή πάθους ή θυσίας της ζωής του.

Σε ποιές όμως περιπτώσεις μπορεί κανείς σήμερα να μιλά για σταυρό και για μαρτύριο; Μήπως αυτά εϊναι ηρωϊκές πραγματικότητες του παρελθόντος της Εκκλη­σίας; Ο συνεπής Χριστιανισμός δεν είναι μόνο ιστο­ρικό παρελθόν, αλλά μπορεί να είναι και ζωντανό παρόν. ΄Οταν μέσα σ’ ένα κόσμο πεσμένων αξιών μπορείς να πιστεύεις στις αξιες της πίστης, όταν μέσα στο συνηθι­σμένο ψέμα εσύ συντάσσεσαι με το μέρος της αλήθειας, όταν όλοι κάνουν τα πάντα για να ικανοποιήσουν τον εαυτό τους και συ τον αρνείσαι, όταν όλοι συμβιβάζονται για να έξασφαλισθούν κι εσύ δεν προδίδεις τις αρχές σου με κίνδυνο να ζημιωθείς και να χάσεις τη θέση σου, όταν οι άλλοι ορθολογιστικά εξηγούν τα πάντα με ένδοκοσμικό πρίσμα, ενώ την δική σου καρδιά την ζεσταίνει η ελπίδα της αναστάσεως, τότε είσαι πραγματικός μαθητής του Ιη­σού, που τον ακολουθείς στο δύσκολο δρόμο της θυσίας.

Όλα αυτά όμως που φαίνονται αδύνατα για τον φυ­σιολογικό άνθρωπο, γίνονται πραγματικότητες μέσα στην περιοχή της χάρης του Θεού που αναγεννά και μεταβάλ­λει τον άνθρωπο σε νέο δημιούργημα, σε «καινή κτίση».

Ένα μήνυμα, λοιπόν, εκούσιας αυταπαρνήσεως μάς απευθύνει το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα, αυταπαρ­νήσεως όχι για οποιοδήποτε άλλο λόγο αλλά για τον Χριστό και το Ευαγγέλιο. Οι ήρωες της πίστης και οι άγιοι της Εκκλησίας μας δεν είναι μόνον μορφές του μακρινού παρελθόντος· μπορούν να γίνουν και ζωντανές πραγματικότητες στην εποχή μας.

http://www.amen.gr

[gkou]

Ο άγιος Ιωάννης και η Κλίμακα

Την Δ΄ Κυριακή των Νηστειών, η Εκκλησία μας την αφιερώνει σε έναν άγνωστο αλλά πολύ μεγάλο άγιο, τον άγιο Ιωάννη τον συγγραφέα του βιβλίου της Κλίμακος. Ο άγιος αυτός είναι άγνωστος , διότι δεν υπάρχει άλλη πηγή πληροφοριών για το περιεχόμενο της ζωής του παρά μόνον ό,τι περιλαμβάνεται σε αυτό το θαυμάσιο βιβλίο , που η Εκκλησία το αξιολογεί τόσο ψηλά, ώστε, κατά το Τυπικό της, να αποτελεί τη σπονδυλική στήλη των πατερικών αναγνωσμάτων κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Βρέθηκε κάποτε αυτό το βιβλίο μέσα στη βιβλιοθήκη της Μονής του Σινά και αποκάλυψε το μεγαλείο ενός, ως τότε, αγνώστου αλλά πολύ σημαντικού αγίου. Αυτό το βιβλίο ονομάζεται Κλίμακα, για να δείχνει τη σταδιακή, βήμα προς βήμα, πορεία της ψυχής, από τα χαμηλά προς τα ψηλότερα, στο επίπεδο των αρετών.
Οι αρετές θα μπορούσαν να διακρίνονται σε ηθικές, σε πνευματικές, σε αρετές της Θείας Χάριτος, ή, όπως αποκαλούνται από τους Πατέρες, σε μυστικές αρετές. Για όλες αυτές τις αρετές έχει τόσα πολλά και τόσα όμορφα και τόσο λεπτομερείς ,ανατομικές, περιγραφές το υπέροχο αυτό βιβλίο της Κλίμακος , το οποίο είμαι βέβαιος πως κάποιοι από εσάς θα έχουν κάπως προσεγγίσει.
Προ δυο περίπου εβδομάδων, εντελώς ανυποψίαστος, ήρθε να εξομολογηθεί κάποιος και μου ανέφερε ότι διαβάζει ένα βιβλίο που ονομάζεται Κλίμακα. Περνάω, μου είπε, από φοβερούς πειρασμούς και δυσκολίες, αλλά τί απίθανο βιβλίο, τί καταπληκτικό, τί περιεκτικό, τί αποκαλυπτικό! Σαν να μου φωτογραφίζει τις κρυμμένες γωνιές της ψυχής . Και τί παράδοξο! Το πρόσωπο που μου στο συνέστησε είναι βουτηγμένο σε ερεθίσματα κοσμικής ζωής. Το επάγγελμά του και οι συνθήκες της ζωής του βρίσκονται σε εντελώς αντιδιαμετρική κατάσταση από τη ζωή των ανθρώπων στους οποίους απευθύνεται το βιβλίο, δηλαδή στους μοναχούς, και μάλιστα όχι στους κοινοβιάτες, αλλά σε αυτούς οι οποίοι διάγουν ησυχαστικό τρόπο ζωής.
Προτρέπω, λοιπόν, όλους σας, αν έχετε τη δυνατότητα , να το προμηθευτείτε, να ρίξετε μια ματιά. Μπορεί να ενθουσιασθεί η ψυχή σας και να φιλοτιμηθεί στο να κινηθεί από τη φευγαλέα ματιά στην προσεκτική ανάγνωση και από κει προς κατευθύνσεις πνευματικές πραγματικά ασύλληπτες. Μπορεί, βέβαια, αν δεν είμαστε και έτοιμοι, να απογοητευθούμε. Αν συνειδητοποιήσουμε το μεγαλείο της προοπτικής μας και πάνω σ’ αυτό προβάλλουμε την πραγματικότητα της ζωής μας χωρίς ταπείνωση, θα μας κυριεύσει απογοήτευση. Πού θα έπρεπε να ήμασταν και πού βρισκόμαστε! Πόσο ψιλά, με τί όρους ,να εκτυλίσσεται η ζωή μας και τί τελικώς επιλογές κάνουμε σε αυτόν τον κόσμο!
Στόχος της πνευματικής μας πορείας είναι η ομοίωσή μας με τον Θεό, η οποία επιτυγχάνεται δια του εναρέτου βίου. Η αρετή είναι μια γενική λέξη, που αναλύεται όμως σε επί μέρους αρετές. Δεν έχει να κάνει τόσο με τα βιώματα, τις εμπειρίες, αλλά με κάτι κάπως πιο πρακτικό, κάπως πιο καθημερινό, που αποτελεί τον καρπό της πνευματικής ζωής. Η πνευματική μας ζωή μπορεί να έχει τα στοιχεία της εξωτερικής λατρείας, μπορεί να διακατέχεται από τα χαρακτηριστικά του πνευματικού λόγου, μπορεί να διαβάζουμε τον λόγο του Θεού, να μιλάμε για τα πνευματικά, να έχουμε συνήθειες, πνευματικές γνώσεις θεολογικές, αλλά, αν τα χέρια μας δεν είναι γεμάτα από καρπούς, αν η ζωή μας δεν είναι στολισμένη με συγκεκριμένες αρετές, τότε μάλλον ζημιά κάνει η μαρτυρία μας και μάλλον καταστροφή συμβαίνει στην ψυχή μας . Είναι ανάγκη, λοιπόν, να υπάρχουν τα σκαλοπάτια των συγκεκριμένων αρετών, που οδηγούν την ψυχή μας από το επίγειο φρόνημα στις ουράνιες καταστάσεις για τις οποίες μας μιλάει διαρκώς η Εκκλησία με τόση πίστη, τόση αγάπη, με τόση διάθεση να μας κάνει μετόχους αυτών των μεγάλων ευλογιών.
Από πού λοιπόν να μπούμε σε αυτό το στάδιο των αρετών, από ποια πόρτα να εισέλθουμε σε αυτόν τον χώρο του πρακτικού βίου, από πού να αρχίσουμε την άνοδο, να ακολουθήσουμε τα σκαλοπάτια που θα μας φτάσουν στην κορυφή; Τι να χρησιμοποιήσουμε ως αφορμή;
Υπάρχει μία προσευχή, που είμαι βέβαιος πως οι περισσότεροι από μας τη γνωρίζουν. Είναι μία προσευχή που προσδιορίζει τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, τη λέμε μόνο σε αυτήν την περίοδο. Μιά προσευχή μετανοίας, που ανοίγει τους ορίζοντές μας. Μιά προσευχή η οποία υπάρχει σε όλες ανεξαιρέτως τις ακολουθίες. Μάλιστα, σε μερικές εμφανίζεται και δύο φορές. Μια προσευχή που μόλις προ ολίγου απαγγείλαμε. Μια πολύ παλιά προσευχή, η οποία όμως πολύ βαθειά περιγράφει την ανθρώπινη ψυχή και τον αγώνα της, το μυστήριο και την προοπτική της. Είναι η προσευχή του οσίου Εφραίμ.

Θα την πω:
«Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου,
πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ
ἀργολογίας μή μοι δῷς.
.Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης,
ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης, χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.
Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν
τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν
ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας
τῶν αἰώνων. Ἀμήν.»

Τόσο μικρή αλλά τόσο περιεκτική! Μάλιστα, κατά το τυπικό της Εκκλησίας δεν απαγγέλλεται απλά αλλά συνοδεύεται από κινήσεις μετανοίας. Στα μοναστήρια, αν τυχόν έχετε πάει, τηρείται επακριβώς το τυπικό αυτό, όπως αναγράφεται στις φυλλάδες και στο Ωρολόγιο. Λέγει εκεί ότι ποιούμε τρεις μετανοίας μετά από κάθε στίχο και μετά κάνουμε δώδεκα μικρές και επαναλαμβάνουμε το τελευταίο κομμάτι και μετά άλλη μια μεγάλη.
Δηλαδή, «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου…»- τελειώνουμε το πρώτο κομμάτι- και κάνουμε μια στρωτή εδαφιαία μετάνοια, από αυτές τις μεγάλες, τις βαθιές. Συνεχίζουμε: «Πνεῦμα δὲ ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης…»∙ δεύτερη μετάνοια. «Δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα…», τρίτη μετάνοια. Και μετά σιωπηρώς λέγοντας το «Κύριε ἐλέησον» ή το «Ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» κάνουμε δώδεκα σταυρωτές μικρές μετάνοιες. Αυτό στα μοναστήρια. Και επαναλαμβάνουμε το «Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα» και κάνουμε άλλη μία μεγάλη μετάνοια. Όλα αυτά, ώστε να την καταλάβει την προσευχή όχι μόνον η σκέψη μας, αλλά ακόμη και το σώμα μας. Να την καταλάβει ολόκληρος ο εαυτός μας. Είναι σημαντική προσευχή. Είναι πόρτα και οδός και τέρμα για όποιον έχει πνευματική ευστροφία να αξιοποιήσει το περιεχόμενό της και να φιλοτιμηθεί στη ζωή του…

Από το βιβλίο: «Από το καθ’ ημέραν στο καθ’ ομοίωσιν»
ΝΙΚΟΛΑΟΥ Μητροπολίτου
Μεσογαίας και Λαυρεωτικής»
Εκδόσεις: εν πλω

[Toula]

Τριώδιο είναι ένα ταξίδι...

Τριώδιο! Μία περίοδος δυστυχώς παρεξηγημένη από τους περισσότερους…Μία λέξη η οποία ακούγοντας την, φέρνει στο μυαλό μας, το καρναβάλι, την διασκέδαση, το φαγοπότι, το ξεφάντωμα… Μήπως όμως Τριώδιο δεν είναι τίποτε απ΄ όλα αυτά; Μήπως δεν έχουμε πάρει στα σοβαρά αυτήν την Κατανυκτική Εκκλησιαστική περίοδο και νομίζουμε ότι το Τριώδιο και όλη η προ του Πάσχα περίοδος δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, και αποτελεί μία ευκαιρία για να εκτονωθούμε, να διασκεδάσουμε, και να γυρίσουμε στην συνέχεια στις διάφορες φροντίδες και ασχολίες μας; Οχι!!!

Τριώδιο δεν σημαίνει τίποτε απ΄ όλα αυτά. Το Τριώδιο και ολόκληρη η Σαρακοστή είναι ένα πνευματικό ταξίδι που προορισμός του είναι το Πάσχα η «Εορτή των Εορτών». Και όπως όταν κάποιος ξεκινάει ένα ταξίδι, πρέπει να ξέρει που πηγαίνει, έτσι συμβαίνει και με το Τριώδιο. Είναι το ταξίδι εκείνο που Κυριακή με Κυριακή μας οδηγεί στην νύχτα της Αναστάσεως «την Σωτήριο, τη Φωταυγή, και Λαμπροφόρο».

Ξεκινά λοιπόν σήμερα το πνευματικό ταξίδι του Τριωδίου, και από χθες στον Εσπερινό εμφανίσθηκε στα αναλόγια το Λειτουργικό βιβλίο της Σαρακοστής που λέγεται Τριώδιο. Στο βιβλίο αυτό περιλαμβάνονται όλες οι Ακολουθίες από την σημερινή Κυριακή μέχρι και το Μεγάλο Σαββάτο πριν την τελετή της Ανάστασης.Παράλληλα με τους ύμνους που ψάλλονται από το βιβλίο αυτό, διαβάζονται στους Ναούς και οι σχετικές περικοπές από το Ευαγγέλιο οι οποίες είναι αφιερωμένες στο Θεμελιώδες γεγονός της μετάνοιας και της επιστροφής μας κοντά στον Χριστό κάτι που αποτελεί την ουσία και το νόημα ολόκληρης της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Η πρώτη Κυριακή του Τριωδίου αναφέρεται στην Παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου και τονίζει ότι η ταπείνωση είναι η απαραίτητη ηθική αξία την οποία πρέπει να καλλιεργήσουμε, αφού Εκείνος ο οποίος μας την δίδαξε την εφάρμοσε πρώτος με το παράδειγμα Του, γενόμενος ο ίδιος Άκρα Ταπείνωση επάνω στο ξύλο του Σταυρού. Η δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου μας θυμίζει τον Πατέρα Εκείνον που υπακούοντας στο θέλημα του γιου του, του δίνει την περιουσία που του ανήκε, για να την ξοδέψει ασυλλόγιστα και να καταλήξει έρημος, φτωχός, γυμνός και πεινασμένος και να επιζητήσει και πάλι την πατρική στοργή και αγκαλιά. Στο πρόσωπο του Πατέρα διακρίνουμε τον Εύσπλαχνο Θεό, και στο πρόσωπο του ασώτου υιού διακρίνουμε τους εαυτούς μας, οι οποίοι ζητούμε την ελευθερία μας μακριά και έξω από την Εκκλησία και που επαναστατούμε έναντι του Θεού καθημερινά επειδή νοιώθουμε ότι η ζωή μας κοντά Του μας πνίγει και μας υποτιμά.

Ευτυχώς που η αγκαλιά του Εσταυρωμένου Πατέρα μας είναι μόνιμα ανοικτή και μας περιμένει για να μας γιατρέψει τις πληγές που μας προξενεί η αμαρτία και η απομόνωση από Εκείνον. Ενώ στις δύο προηγούμενες Κυριακές μάθαμε ότι πρέπει να ταπεινωθούμε και να επιστρέψουμε στον Θεό, την Κυριακή των Απόκρεω θυμόμαστε την μέλλουσα Κρίση από Την οποία δεν θα μπορέσει να ξεφύγει κανείς. Είναι μία προειδοποίηση η Ευαγγελική Περικοπή της Κυριακής της Αποκριάς για το Δικαστήριο που θα μας δοξάσει η θα μας καταδικάσει. Και φτάνουμε στην Κυριακή της Τυρινής όπου από τα χείλη του Χριστού μας ακούμε ότι απαραίτητη προϋπόθεση για την εκ μέρους του Θεού συγχώρηση των σφαλμάτων μας, είναι η συγχωριτικότητα που θα δείξουμε απέναντι σε ΄κείνους που έσφαλαν και η επιστροφή στην αγάπη, την ενότητα, στην σύμπνοια,στην αδελφοσύνη,στην αλληλοκατανόηση.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν αδελφοί μου, ότι η περίοδος αυτή είναι ένα σχολείο μετάνοιας στο οποίο κάθε Χριστιανός οφείλει να μπαίνει κάθε χρόνο για να καταφέρνει να εμβαθύνει, στην πίστη του, να την επανεκτιμήσει, και ν΄ αλλάξει την ζωή του. Είναι η περίοδος αυτή μία υπέροχη προσκυνηματική πορεία προς τις πηγές της Πίστης μας, είναι μία καινούργια ανακάλυψη του Ορθόδοξου τρόπου ζωής. Η Εκκλησία μας με τις κατανυκτικές ακολουθίες της περιόδου αυτής μας βοηθά στο να ανακαλύψουμε Το νόημα Της.

Εύχομαι όλοι εμείς να καταλάβουμε ότι Τίποτα δεν είναι τόσο όμορφο, τόσο βαθύ, και τόσο πλούσιο σε έμπνευση όσο αυτό που η Εκκλησία μας, μας προσφέρει από σήμερα που μπήκαμε στην Ευλογημένη αυτή περίοδο η οποία ήδη από σήμερα άρχισε να ευωδιάζει το αναστάσιμο άρωμα μέσα από τον Ζωοδόχο Τάφο του Νεκραναστημένου Σωτήρα μας. Αμήν.

http://www.inagiounikolaoutouneou.gr