"Είμαι χριστιανός Ορθόδοξος" του Μητρ. Αχελώου Ευθυμίου

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιβ΄
(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Ο Γάμος



Ο σκοπός του γάμου αποβλέπει στη συνεργασία και αλληλοβοήθεια ενός άνδρα και μιάς γυναίκας για την επιτυχία του προορισμού τους, την τελεώση, δηλαδη και ολοκλήρωση της φύσης τους και την ένωση και κοινωνία τους με τον Θεό.
Ολες οι εκδηλώσεις της ζωής της Εκκλησίας βασίζονται στη βασική θέση της ορθόδοξης ανθρωπολογιας, οτι ο άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί να πετύχει το σκοπό της ύπαρξής του. Γιαυτό άλλωστε ο Υιός του Θεού ενανθρώπησε, ώστε ο άνθρωπος να βλέπει στο θεϊκό Πρόσωπό του το πρότυπό του και να παίρνει απ΄ Αυτόν τη δύναμη για την πραγμάτωση του προορισμού του.

Ο Χριστός στην πνευματική Τράπεζα της Εκκλησίας που ίδρυσε, κατέθεσε τα κεφάλαια της θείας Χάρης του. Οσοι, επομένως, χριστιανοί είναι «μέτοχοι» στην πνευματική αυτή Τράπεζα, έχουν την δυνατότητα να εκταμιεύουν μερίδια της θείας Χάρης και να τα επενδύουν στις διάφορες λειτουργίες τής ζωής τους. Μιά τέτοια βασική λειτουργία ζωής του ανθρώπου είναι ο γάμος. Οι χριστιανοί, όταν παντρεύονται προσέρχονται στην Εκκλησία γιαυτόν ακριβώς το σκοπό : διότι θέλουν να εκταμιεύσουν τη Χάρη του Χριστού για μιά ευλογημένη συζυγική και οικογενειακή ζωή.

Ο γάμος στην Εκκλησία έχει βέβαια τον χαρακτήρα χαρούμενης τελετής ωστόσο η σημασία και η ουσία του γάμου βρίσκεται πιό πέρα από τις ανθρώπινες και κοινωνικές αυτές εκδηλώσεις. Και η ουσία είναι ότι με την τέλεση του μυστηρίου του γάμου στην Εκκλησία, οι νεόνυμφοι συνδέονται χαρισματικά με τον Χριστό, ο Οποίος με την παρουσία του, τους εξασφαλίζει την απαραίτητη θεϊκή δύναμη, για την επιτυχία του σκοπού της ύπαρξής τους. Ο γάμος δεν είναι μόνο ένας τρόπος ζωής, αλλά και ένας δρόμος ζωής, στον οποίο επιλέγει ενα ανθρώπινο ζευγάρι, για να πορευθεί προς τον προορισμό της ύπαρξής του.
Μιά από τις συνέπειες της πτώσης ήταν και η διάσπαση της ενότητος της μιάς ανθρώπινης φύσης και ο ανταγωνισμός των δύο φύλων, του άνδρα και της γυναίκας. Ετσι μεσα στην μεταπτωτική ιστορία της ανθρωπότητας παρατηρούμε πότε να επικρατεί ο άνδρας (πατριαρχία) και πότε η γυναίκα (μητριαρχία). Στην εποχή μας οι δύο αυτές τάσεις έχουν λάβει τεράστιες διαστάσεις. Η ανδροκρατία από το ένα μέρος εκμεταλλεύεται αδίστακτα και απροκάλυπτα τη γυναίκα και η μητριαρχία από το άλλο μερος με την μορφή του «φεμινιστικού κινήματος» αντεπιτίθεται διεκδικώντας την ισότητα της γυναίκας με τον άνδρα σε όλους τους τομείς της ζωής.

Η χριστιανικη όμως ανθρωπολογία κάνει λόγο για ισοτιμία και ομοτιμία των δύο φύλων, την οποία θεμελιώνει στο γεγονός ότι και ο άνδρας και η γυναίκα δημιουργήθηκαν «κατ’εικόνα Θεού», που σημαίνει ότι και τα δύο φύλα έχουν την ίδια αξία.
Επειδή ομως, τα δύο φύλα δημιουργήθηκαν με μιά χρονική σειρά, πρώτα ο άνδρας και έπειτα η γυναίκα γιαυτό και μεταξύ τους υπάρχει μια φυσική ιεραρχία, την πρώτη θέση εχει ο άνδρας και τη δεύτερη η γυναίκα. Η φυσική ιεραρχεία ισχύει σε όλες τις μορφές της ανθρώπινης ζωής: τα αδέλφια πχ είναι ισότιμα. Υπάρχει όμως μια φυσική σειρά (ιεραρχία) μεταξύ του πρώτου, του δεύτέρου, του τρίτου παιδιού κ.ο.κ. Στην κοινωνική εξάλλου ζωή οι πολίτες ενός κράτους είναι όλοι ίσοι. Υπάρχει όμως μια φυσική ιεραρχία μεταξύ τους. Πρώτος είναι ο βασιλεύς ή ο πρόεδρος, δεύτερος ο πρωθυπουργός, τρίτος ο πρόεδρος της Βουλής κ.ο.κ.

Μετά την πτώση όμως, η φυσική αυτή ιεραρχία διασαλεύθηκε με αποτέλεσμα ο άνδρας να καταδυναστεύει τη γυναίκα και η γυναίκα να ανταγωνίζεται τον άνδρα.
Με το μυστήριο του γάμου η φυσική ομοτιμία και ιεραρχία μεταξύ των δύο φύλων αποκαθίσταται. Η θεία Χάρη ειρηνεύει και συμφιλιώνει τον άνδρα και τη γυναίκα και τους ενώνει μεταξύ τους με την αγάπη του Χριστού. Με τον τρόπο αυτό η γυναίκα αγαπώντας τον άνδρα της του αναγνωρίζει το πρωτείο της τιμής, και ο άνδρας ανταποδίδοντας την αγάπη της συζύγου του, την αγαπά και την τιμά εξίσου. Με την έννοια αυτή στο χριστιανικό γάμο τη φυσική ιεραρχία αντικαθιστά το πρωτείον της αγάπης.

Αυτό το νόημα έχουν και τα λόγια του αποστόλου Παύλου που διαβάζονται στην Ακολουθία του γάμου «Εκαστος (άνδρας) την εαυτού γυναίκα ούτως αγαπάτω, ως εαυτόν, η δε γυνή ινα φοβήτε τον άνδρα (να ανταποδίδει την αγάπη δείχνοντας τιμή και σεβασμό στον άνδρα της)» (Εφες 5,33).

Ας σημειωθεί ότι το ρήμα «φοβούμαι» στη νεοελληνική γλώσσα έχει μόνο την έννοια του συναισθήματος του φόβου. Κατά τη στιγμή λοιπόν που ο ψάλτης διαβάζει τη φράση αυτή του Αποστόλου ἡ γυνή ίνα φοβήτε τον άνδρα» γίνονται διάφορα ειρωνικά σχόλια, αλλά και έκτροπα μεταξύ των απλοϊκών κυρίως χριστιανών οπως λχ η νύφη πατάει το πόδι του γαμπρού, προειδοποιώντας τον ότι αυτή θα έχει το «βέτο» στο γάμο κλπ. Ο Απόστολος όμως το ρήμα «φοβούμαι» το χρησιμοποιεί εδώ με την έννοια της τιμής , του σεβασμού και της αγάπης (προβ. «τον Θεόν φοβείσθε»(να τιμάτε και να σέβεσθε τον Θεό), Α΄Πετρ. 2,17. «Οι φοβούμενοι τον Θεόν» (αυτοί που πιστεύουν στον Θεό), Πράξ. 13, 16). Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πρέπει να μάθουν το σωστό νόημα της σύστασης αυτής του Αποστόλου προς τα νεόνυμφα ζευγάρια, ώστε να εκλείψουν οι απαράδεκτες και αντιχριστιανικές εκδηλώσεις κατά την διάρκεια του ιερού Μυστηρίου.

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιγ΄
(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Χαρισματική θεραπεία ψυχής και σώματος –το Ιερό Ευχέλαιο

Το ιερό Ευχέλαιο αποβλέπει στη θεραπεία των ασθενών και γενικότερα στη θεραπεία της αρρωστημένης μεταπτωτικής ανθρώπινης φύσης. Ενω τα περισσότερα Μυστήρια της Εκκλησίας τελούνται από έναν Ιερέα (ή τον Επίσκοπο) το ιερό Ευχέλαιο τελείται από επτά Ιερείς πράγμα που δείχνει την σπουδαιότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα του Μυστηρίου. Σε ειδικές περιπτώσεις τελείται από ένα Ιερέα στο σπίτι, στο νοσοκομείο κλπ «κατ’οικονομία». Η προετοιμασία του γίνεται με την ανάγνωση επτά ιερών Ευαγγελίων, επτά Αποστόλων καθώς και επτά Ευχών. Την τελευταία μάλιστα ο Ιερεύς τη διαβάζει γονατιστός, κρατώντας το ιερό Ευαγγέλιο ανοιχτό και ανεστραμμένο, με τα γράμματα δηλαδη προς τα κάτω, προς το κεφάλι του ασθενούς ή όλων των πιστών για τους οποίους τελείται το Μυστήριον.

Η δεύτερη φάση του ιερού Μυστηρίου η μετάδοση γίνεται με χρίση (επάλειψη) του ασθενούς ή των πιστών, με αγιασμένο έλαιο (από το καντήλι που είναι αναμμένο, κατά τη διάρκεια του Μυστηρίου). Ο Ιερεύς χρίει σταυροειδώς το μέτωπο, τις δύο όψεις του προσώπου, καθώς και τις δύο όψεις της παλάμης του δεξιού και αριστερού χεριού λέγοντας: «Πάτερ, Αγιε, ιατρέ και θεραπευτά των ψυχών και των σωμάτων ημών, ίασε το δούλον ή την δούλην σου (όνομα), εκ της περιεχούσης αυτόν ή αυτήν ψυχικής και σωματικής ασθενείας και ζωοποίησον δια της χάριτος του Χριστου σου».
Μιά φορά το χρόνο κάθε Μ. Τετάρτη απόγευμα, το ιερό Ευχέλαιο τελείται στους ναούς για το σύνολο των χριστανών.

Η ιερατική κλήση και Χειροτονία



Ορθόδοξη εκκλησιαστικη κοινότητα χωρίς Ιερέα δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά και Ορθόδοξος Ιερεύς χωρίς κοινότητα δεν χειροτονείται. Η Ορθλοδοξη Εκκλησία δεν χειροτονεί Ιερείς «εν κενώ».

Ουσιαστικό στοιχείο για να γίνει κανείς Ιερεύς του Υψίστου είναι η ιερατική κλήση. Η πρόσκληση έρχεται από τον ίδιο το Θεό «Ουχ εαυτώ τις λαμβάνει την τιμή, αλλά καλούμενος υπό του Θεού» (Εβρ. 5,4). Στην Ορθόδοξη πραγματικότητα δύο είναι οι πηγές ιερατικών κλήσεων : η οικογένεια του Ιερέα και η ορθόδοξη χριστιανική οικογένεια. Η Ορθοδοξία για τις εκκλησιαστικές κοινότητες (ενορίες) μέσα στον κόσμο έχει καθιερώσει το θεσμό των εγγάμων ιερέων –εφημερίων. Ο θεσμός αυτός λειτούργησε επί αιώνες και η μεγάλη του χρησιμότητα αποδείχθηκε από την ιστορική πραγματικότητα. Η διατήρηση της Ορθοδοξίας στους λαούς της Ανατολής που αντιμετώπισαν σκληρότατες δοκιμασίες, στερήσεις, διωγμούς και εξοντωτικούς πολέμους οφείλεται κατά κύριο λόγο στους εγγάμους «παπάδες» της. Η οικογένεια του Ιερέα αποτελεί και το φυσικό φυτώριο για ιερατικές κλήσεις. Το παιδί του Ορθοδόξου Ιερρέα είναι πολύ φυσικό να συνεχίσει την ιερατική παράδοση της οικογενείας του. Ο έγγαμος Ιερεύς πρέπει να είναι υπόδειγμα οικογενειάρχου (Α΄Τιμ. 3, 4-5) αλλά και ο Επίσκοπός του να μεταχειρίζεται αυτόν και την οικογένειά του με τέτοιον τρόπο, ώστε τα παιδιά του Ιερέα να εκτιμούν και να αγαπούν την Ιερωσύνη». Αυτό ισχύει και για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Τα μεν αγόρια να θεωρούν τιμή τους να χειροτονηθούν και να διατηρήσουν τη φλόγα της ιερωσύνης, ως οικογενειακό κειμήλιο, αλλά και τα κορίτσια θα δέχονται ευκολοτερα να γίνουν σύζυγοι Ιερέων, «πρεσβυτέρες».

Η Κηδεία –«Εικών ειμι της αρρήτου δόξης σου»

Ο βαπτισμένος χριστιανός, εφόσον δεν έχει διαγραφεί από τα μέλη της Εκκλησίας με Πράξη της Ιεράς Συνόδου (επίσημος αφορισμός) δικαιούται της Νεκρώσιμης Ακολουθίας που τελεί η Εκκλησία για όλα τα μέλη της. Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση του «προσωπικού αφορισμού» όταν δηλαδή ένας ορθόδοξος, μετά τη βάπτισή του και με δική του πρωτοβουλία, διέκοψε κάθε σχέση με τη ζωή της Εκκλησίας.

Επίσης, δικαιούνται Νεκρώσιμης Ακολοουθίας βαπτισμένοι χριστιανοί που έγιναν αιρετικοί ή άθεοι ή διέπραξαν μεγάλα εγκλήματα πρώτον, εφόσον δεν έτυχαν επισήμου αφορισμού, δεύτερον, εφόσον οι ίδιοι δεν έχουν διατυπώσει αντίθετη θέληση οι ιδιοι, και τρίτον εφόσον οι συγγενείς τους απευθυνθούν στην Εκκλησία. Η Εκκλησία τελεί την Νεκρώσιμη Ακολουθία και γιαυτούς. Σε περίπτωση αυτοκτονίας, η άδεια κηδείας δίδεται από τον οικείο Επίσκοπο.

Η Νεκρώσιμη Ακολουθία της Εκκλησίας έχει χαρακτήρα ελπιδοφόρο, αισιόδοξο και αναστάσιμο και με τον τρόπο αυτό παρηγορεί και τονώνει το φρόνημα όλων των παρόντων και ιδίως των συγγενών του νεκρού. Την ατμόσφαιρα αυτή, καταστρέφουν δυστυχώς μερικοί επικήδειοι λόγοι, το περιεχόμενο των οποίων περιέχει στοιχεία που προέρχονται από εξωχριστιανικές και ειδωλολατρικές αντιλήψεις για «Μοίρα κακή» (θεά του θανάτου) για «πεπρωμένο» κ.α. Γιαυτό οι επικήδειοι λόγοι, πρέπει να εμπνέονται από τη χριστιανική πίστη και την ελπίδα της ανάστασης, τις δύο βασικές αρετές της χριστιανικής ιδιότητος. Τα άλλα είναι υποκριτικά, ανουσια και πολύ....κουραστικά!
Η Νεκρώσιμη Ακολουθία μοιάζει πολύ με την Ακολουθία του Ορθρου του Μ. Σαββάτου όπου ψάλλοντια τα νεκρώσιμα «Εγκώμια» το ίδιο και οι ύμνοι που έχουν χαρακτήρα ελπιδοφόρο, αισιόδοξο και αναστάσιμο. Δεν είναι μοιρολόγια αλλά άσματα πίστης, εμπνευσμένα από την ελπίδα της ανάστασης!

«Ο ενταφιασμός –«Του Κυρίου η γή και το πλήρωμα αυτής»

Το σώμα των ορθοδόξων νεκρών ενταφιάζεται και δεν αποτεφρώνεται. Η καύση των νεκρών δεν γίνεται δεκτή από την Ορθόδοξη Εκκλησία. Πάντως, η καύση ή ο πνιγμός στη θάλασσα ενός ανθρώπου δεν αποτελεί εμπόδια για την ανάστασή του (πρβλ. «έδωκεν η θάλασσα τους νεκρούς τους εν αυτή... και εκρίθησαν κατά τα έργα αυτών», Αποκ. 20,13).
Το σώμα του ορθοδόξου νεκρού τοποθετείται μεσα στον τάφο, με το κεφάλι πάντοτε προς τα δυτικά. Ο προσανατολισμός αυτός του σώματος του νεκρού μέσα στον τάφο έχει βαθύτατο νόημα και σχετίζεται με την ανάστασή του. Ο ορθόδοξος «προσδοκά ανάστασιν νεκρών» και μέσα στον τάφο του. Η προς την Ανατολή τοποθέτηση του σώματός του δηλαδή να βλέπει προς την Ανατολή φανερώνει ότι αφενός βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής του Χριστού και αφετέρου σε κατάσταση υποδοχής του Χριστού. Οπως στη ζωή του προσευχόταν στραμμένος προς Ανατολάς, έτσι και στο θάνατό του το νεκρό σώμα του εξακολουθεί να βρίσκεται σε στάση προσευχής, ατενίζοντας προς Ανατολάς και περιμένοντας να δεί αμέσως και να υποδεχθεί τον Χριστό.

Η εκταφή των οστών πρέπει να γίνεται μόνο όταν υπάρχει κάποια ανάγκη. Ο τάφος είναι «τόπος αναπαύσεως» για τον άνθρωπο. Ας μη ενοχλούμε τους ανθρώπους μας που βρίσκονται στην τελευταία κατοικία τους..

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιδ΄
(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Η Ορθοδοξη Θεία Λατρεία

Η προσευχή

Η προσευχή λειτουργεί ως μεσο σύνδεσης και ενπικοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό. Εάν ο ανθρωπος με την ηλεκτρονικη τεχνολογία κατορθώνει να μιλάει από τη γή και να επικοινωνεί με τους αστροναύτες πολύ περισσότερο ο Θεός ακούει τον άνθρωπο σε οποιαδήποτε στιγμή του μιλήσει και από οποιονδήποτε τόπο (πρβλ. «ο φυτεύσας το ούς ουχ ακούει;», Ψαλμ. 93,9). Η προσευχή είναι πανάρχαιος και πανανθρώπινος θεσμός οπως και η νηστεία. Η προσευχή των αρχαίων ανθρώπων και ιδίως των πρωτογόνων ηταν καθαρή επαιτεία. Ζητουσαν δηλαδή απο το Θεό μόνο υλικά αγαθά, βροχή, πλούσια σοδειά, φαγητό, ποτό και υγεία. Γιά τον χριστιανό ομως η προσευχή είναι κυρίως θεοκοινωνία. Ο χριστιανός βεβαίως έχει και αυτός υλικές ανάγκες και αντιμετωπίζει δυσκολίες και προβλήματα στη ζωή όπως ολοι οι μεταπτωτικοί άνθρωποι. Ωστόσο για τον χριστιανό το μεγαλύτερο αγαθό είναι ο ίδιος ο Θεός. Γιαυτό και την προσευχή την χρησιμοποιεί πρωτίστως ως μέσον κονωνίας με τον Θεό Πατέρα και οχι ως μέσον επαιτείας, όπως ακριβώς συνέστησε ο Χριστός «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού...και ταύτα πάντα (τα υλικά αγαθά) προστεθήσεται υμίν. Οίδε γαρ ο Πατήρ υμών ο ουράνιος ότι χρήζετε τούτων απάντων» (Ματθ. 6, 32-33). Ετσι και οταν α υλικά αγαθά δεν έρχονται και ακόμη χειρότερα όταν η ζωή παραμένει δύσκολη και προβληματική, ο χριστιανός που προσεύχεται εχει το μείζον, το ύψιστο : τον Θεό και την κοινωνία μαζί του!

Η ατομική ή ιδιωτική προσευχή

Στις ιδιωτικές του προσευχές ο Ορθόδοξος μιλάει στον Θεό με μεγαλύτερη οικειότητα και εμπιστοσύνη, αναφέρει στον Θεό Πατέρα όλα όσα τον απασχολούν, δεν παραλείπει όμως αφενός να δοξάζει και να ευχαριστεί τον Θεό και αφετέρου να τον παρακαλεί και για τους άλλους γνωστούς και αγνώστους, φίλους και εχθρούς και για όλους τους ανθρώπους.

Η προσευχή του Ορθοδόξου



Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Δόξα σοι, ο Θεός ημών, δόξα σοι.
Βασιλεύ Ουράνιε, Παράκλητε, το Πνεύμα της Αληθείας, ο πανταχου παρών και τα πάντα πληρών, ο θησαυρός των αγαθών και ζωής χορηγός, ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημας από πάσης κηλίδος και σώσον αγαθέ, τας ψυχάς ημών. Αμήν.
Αγιος ο Θεός, Αγιος Ισχυρός, Αγιος Αθάνατος,, ελέησον ημάς (τρίς φορές).
Παναγία Τριάς, ελέησον ημάς, Κύριε ιλάσθητι ταις αμαρτίαις ημών, Δέσποτα, συγχώρησον τας ανομίας ημίν, Αγιε, επίσκεψαι και ίασαι τας ασθενείας ημών, ένεκεν του ονόματός σου.
Κύριε ελέησον (τρίς φορές)
Πάτερ ημών, .......πονηρού.

Το περιεχόμενο της προσευχής

1. Εναρξη: Ο Ορθόδοξος χριστιανός προσεύχεται καταρχάς στην Αγία Τριάδα, στον Ενα και Τριαδικό Θεό. Το ίδιο γίνεται και οταν αρχίζει η θεία Λειτουργία. «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος...». Το ίδιο συμβολίζουν και τα τρία ενωμένα δάχτυλα του δεξιού χεριού, με τα οποία κάνει το σημείο του Σταυρού!
2. Σύντομη δοξολογία : Μετά την αναφορά του στον Τριαδικό Θεό, το πρώτο που κάνει ο Ορθόδοξος χριστιανός είναι να δοξολογήσει το όνομά Του.
3. Αναφορά στον Αγιον Πνεύμα: Μετά την Ανάληψη του Χριστού και την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία, ο χριστιανός προσεύχεται πάντοτε δια μέσου του Αγίου Πνεύματος. Το Αγιον Πνεύμα είναι ο αγωγός, ο οποίος διαβιβάζει τις προσευχές των πιστών στο Θεό και μέσω του οποίου ο Τριαδικός Θεός διοχετεύει τις χάριτές του στους ανθρώπους.
4. Το Τρισάγιον: Είναι η προσευχή που χαρακτηρίζει την ορθόδοξη πνευματικότητα. Ειναι η Δοξολογία των Αγγέλων, όπως την άκουσε ο προφήτης Ησαϊας στο όραμά του (β. Ης. 6, 1-10). Με την προσευχή αυτή συμπροσεύχεται ο άνθρωπος με του Αγγέλους οπως το βεβαιώνει η Θ. Λειτουργία: «Παρεστήκασι χιλιάδες Αρχαγγέλων και μυριάδες Αγγέλων, τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ, εξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά, τον επινίκιον ύμνον άδοντα, βοώντα και λέγοντα. Αγιος, Αγιος, Αγιος, Κύριος Σαβαώθ... Μετά τούτων και ημείς των μακαρίων Δυνάμεων, Δέσποτα Φιλάνθρωπε, βοώμεν και λέγομεν. Αγιος εί και πανάγιος Σύ και ο μονογενής σου Υιός και το Πνεύμα σου το Αγιον...».
5. Συναίσθηση της αμαρτωλότητος: Μετά την αναφορά στην υπερκόσμια δόξα του Τριαδικού Θεού, ο ορθόδοξος σκέπτεται την αμαρτωλότητά του, όπως ακριβώς έκαμε και ο προφήτης Ησαϊας, μέσως μετά τό όραμα: «Ω τάλας (ταλαίπωρος) εγώ ότι....άνθρωπος ών και ακάθαρτα χείλη έχων...τον βασιλέα Κύριον Σαβαώθ είδον τοις οφθαλμοίς μου»(6,5).
6. Επίκληση του θείου ελέους: Μετά την συναίσθηση της αμαρτωλότητος έρχεται η συντριβή και η επίκληση του ελέους και της ευσπλαχνίας του Θεού. Η πιο συνηθισμένη προσευχή του Ορθοδόξυ είναι το «Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησόν με, τον αμαρτωλόν» ή η περίληψή της «Κύριε ελέησον». Η προσευχή αυτή επαναλαμβάνεται πολλές φορές. Η προσευχή αυτή είναι προσευχη κυρίως των Μοναχών και συνοδεύεται συνήθως και με το «κομποσχοίνι». Κάθε «κόμπος» και «Κύριε ελέησον». Γιαυτό και μερικοί λαϊκοί άνδρες και γυναίκες που δεν είναι μοναχοί, αλλά ζούν μέσα στον κόσμο, συνηθίζουν να κρατούν και αυτοί «κομποσχοίνι» στο χέρι τους ή να το φορουν σαν ...βραχιόλι στον καρπό του χεριού τους. Το «κομποσχοίνι» σαν βραχιόλι φοριέται μάλλον από «μόδα» και σαν «φυλαχτό» και αυτό δεν είναι σωστό. Αν η χρήση του βοηθάει κάποιον λαϊκό, ας το χρησιμοποιεί στην ιδιωτική προσευχή του και όχι δημοσίως (πρβλ. Ματθ. 6,4).
7. Καταφυγή στον Θεό Πατέρα: Ο ορθόδοξος χριστιανός καταφεύγει τελικά στον Θεό Πατέρα, χρησιμοποιώντας την προσευχή που δίδαξε ο Χριστός. Και τούτο γιατί πιστεύει πως η λύση του δράματος του ανθρώπου βρίσκεται στα χέρια του Θεου Πατέρα.

Αλλες προσευχές των Ορθοδόξων

Οι Ορθόδοξοι συνηθίζουν να επικαλούνται τη Χάρη του Χριστού, την προστασία της Παναγίας και των Αγίων αυθόρμητα σε κάθε στιγμή της ζωής τους ιδιαίτερα όταν ξεκινούν για τη δουλειά τους, οταν ταξιδεύουν, σε περιπτώσεις κινδύνων, καταστροφών κλπ. Λχ «Χριστέ μου», «Παναγία μου», «Αγιε Νικόλαε» κλπ.
Ακόμη προσεύχονται σιωπηρά κάνοντας πολλές φορές το σημείο του σταυρού. Ως προσευχή θεωρείται και το σημείο του σταυρού όταν επισκέπτονται ή περνούν έξω από ιερούς χώρους (ναούς, εξωκκλήσια, προσκυνητάρια κλπ)

Οικογενειακή προσευχή

Οι Ορθόδοξοι προσεύχονται οικογενειακώς καθημερινά κυρίως στο οικογενειακό τραπέζι, πριν και μετά το φαγητό. Η προσευχή της Τραπέζης δεν πρέπει να παραλείπεται ποτέ. Εχει αφενός παραδοθεί από τον Χριστό (Λουκ. 24,30), και αφετέρου διότι συνδέει το οικογενειακό τραπέζι με την Αγία Τράπεζα, το κοινό τραπέζι της κοινωνίας των Ορθοδόξων με τον Τριαδικό Θεό.

Πριν από το φαγητό

«Χριστέ, ο Θεός ημών, ευλόγησον την βρώσιν και την πόσιν των δούλων σου, ότι Αγιος εί πάντοτε νύν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν῾

Μετά το φαγητό

«Ευχαριστούμεν σοι, Χριστέ ο Θεός ημών, ότι ενέπλησας ημάς των επιγείων σου αγαθών. Μή στερήσης ημάς και της επουρανίου σου βασιλείας. Αλλ’ως εν μέσω των Μαθητών σου παρεγένου, Σωτήρ, την ειρήνην διδούς αυτοίς, ελθέ και μεθ’ημών και σώσον ημάς».

Προσευχές της Εκκλησίας «κατ’οίκον»

Η Ορθόδοξη οικογένεια ανήκει σε μιά εκκλησιαστική κοινότητα (ενορία). Ο Ιερεύς ως ποιμένας επισκέπτεται κάθε οικογένεια της ενορίας του στο σπίτι και απευθύνει προσευχές υπέρ αυτής εκ μέρους όλης της Εκκλησίας. Τελεί συνήθως τις Ακολουθείες του Αγιασμού, της Παράκλησης και του Ευχελαίου. Επίσης απευθύνει περιστατικές Ευχές όπως στη γέννηση του παιδιού, σε ασθενείς κλπ.. Επισκέπτεται επίσης και τους χώρους εργασίας και τελεί τις ανάλογες Ακολουθίες.
Η προσευχή του ιερέα στο σπίτι έχει διπλή σημασία, πρώτον επειδή έχει το χάρισμα της ιερωσύνης, η προσευχή του έχει περισσότερη δύναμη και δεύτερον επειδή είναι προϊστάμενος της εκκλησιαστικής κοινότητος, προσεύχεται και εκ μέρους όλης της Εκκλησίας!

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιε΄
(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)


Aνάμνηση - Συνάντηση των ορθοδόξων με τον Χριστό –η Θεία Λειτουργία



Ο Χριστος αναστήθηκε την πρώτη ημέρα της εβδομάδος, «τη μια των Σαββάτων όρθρου βαθέος» (Λουκ. 24,11). Την ίδια αυτή μέρα εμφανίσθηκε «εις το μέσον» των Μαθητών του, οι οποίοι «εχάρησαν ιδόντες τον Κύριον» αναστημένον (Ιωαν. 20, 19-20). Απο αυτό το γεγονός οι Μαθηταί του Χριστού ονόμασαν την πρώτη ημερα της εβδομάδος «Κυριακή», δηλαδή ημέρα του Κυρίου. Απο την αρχαία εκείνη εποχή οι χριστιανοί άρχισαν να συγκεντρώνονται όλοι μαζί σε έναν τόπο, κάθε Κυριακή, συνεχίζοντας και βιώνοντας ό,τι συνέβη κατα την πρώτη εκείνη και αλησμόνητη ημερα. Η συγκέντρωση αυτή ονομάθηκε «Σύναξη» και καθιερώθηκε για δύο λόγους: πρώτον για να θυμούνται τα λόγια και τα έργα του Χριστού και δεύτερον για να συναντώνται με τον Χριστό, όχι πιά σωματικά, αλλά με «άλλο τρόπο» σύμφωνα με την υπόσχεσή του: «Ου γαρ εισι δύο ή τρείς συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτών» (Ματθ. 18,20). Οι δύο αυτοί σκοποί της Σύναξης της Κυριακής, η ανάμνηση και η συνάντηση έγιναν οι δύο πόλοι γύρω από τους οποίους δημιουργήθηκε σιγά σιγά η θεία Λειτουργία.

Η ανάμνηση αποτέλεσε το πιό ωραίο μέρος της Κυριακάτικης Σύναξης όπου στην αρχή οι ίδιοι οι Μαθηταί και Απόστολοι του Χριστού θυμόνταν και διηγούνταν τα όσα είπε (διδαχή) και τα όσα έπραξε (θαύματα) όταν ήταν μαζί τους. Αργότερα όταν οι Απόστολοι έγραψαν τα Ευαγγέλια και τις Επιστολές τους οι χριστιανοί άρχισαν να διαβάζουν αποσπάσματα από τα Απομνημονεύματα των Αποστόλων στις Συνάξεις τους.

Η ανάμνηση αναφερόταν επίσης στο πάθος και την ανάσταση του Χριστού και έτσι σιγά σιγά στην Σύναξη της Κυριακής άρχισε να γίνεται αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου, όπως άλλωστε τους είχε παραγγείλει ο ίδιος ο Κύριος. «τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν»(Λουκ. 22,19). «Εγώ παρέλαβον από του Κυρίου.....εις την εμήν ανάμνησιν» (Α΄Κορινθίους 11, 23-25). Κεντρικό σημείο της αναπαράστασις του Μυστικού Δείπνου ήταν η ευλογία του Αρτου και του Οίνου όπως έκανε και ο Κύριος.

Ο Χριστός, στο Μυτικό Δείπνο κάλεσε τους Μαθητάς του να φάνε τον ευλογημένο Αρτο και να πιούνε τον ευλογημένο Οίνο, λέγοντας: «Λάβετε φάγετε,..........το αίμα μου» (Ματθ. 26, 26-28) Το ίδιο άρχισε να γίνεται και στην αναπαράσταση στις Συνάξεις των χριστιανών. Οι Απόστολοι πρώτα και στη συνέχεια, οι διάδοχοί τους, Επίσκοποι και Ιερείς τελούσαν το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας. Ουσιαστικό στοιχείο του Μυστηρίου αυτού είναι η «επίκληση». Ο Επίσκοπος ή ο Ιερεύς επικαλείται τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, με τη θεϊκή ενέργεια του Οποίου ο Αρτος και ο Οίνος μεταβάλλονται σε χαρισματικό (μυστηριακό) Σώμα και Αίμα Χριστού. Με τον τρόπο αυτό, οι χριστιανοί όλων των αιώνων μπορούν πιά να κοινωνούν χαρισματικά με τον Χριστό και να ενώνονται μαζί του.

Η συμμετοχή των Ορθοδόξων στη Σύναξη της Κυριακής

Οι Ορθόδοξοι συγκεντρώνονται κυρίως, κάθε Κυριακή στο ναό της ενορίας τους, όπου όλοι μαζί με επί κεφαλής τον Ιερέα τελούν τη θεία Λειτουργία. Στις μεγάλες πόλεις, οι χριστιανοί έχουν τη δυνατότητα να εκκλησιάζονται σε διάφορους ναούς. Αυτό όμως μόνο εκτάκτως και σε ειδικούς λόγους πρέπει να γίνεται. Το κανονικό είναι οι ενορίτες να εκκλησιάζονται πάντοτε στο ναό της ενορίας τους, διότι η θεία Λειτουργία αποβλέπει όχι μόνο στην κοινωνία με τον Θεό (κάθετη διάσταση) αλλά και στη δημιουργία αληθινής χριστιανικής κοινωνίας μεταξύ των μελών της ενορίας (οριζόντια διάσταση).
Η θεία Λειτουργία των Ορθοδόξων δεν είναι απλώς μιά δημόσια προσευχή, όπως λχ των Μουσουλμάνων, αλλά μιά πραγμάτωση και φανέρωση της Βασιλείας του Θεού, στο χρόνο και το χώρο του κόσμου τούτου. Οταν ανοίγει η Ωραία Πύλη και αρχίζει η μεγαλειώδης αυτή λειτουργία ο Ιερεύς εξ ονόματος όλων των Ορθοδόξων γεμάτος έκπληξη και θάμβο αναφωνεί «Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νύν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων».

Στην θεία Λειτουργία μπροστά στην παρουσία του Χριστού, της Θεοτόκου και των Αγίων οι χριστιανοί υπερβαίνουν όσα τους διακρίνουν και τους διαχωρίζουν ή τους αντιθέτουν στον κόσμο τούτο, όπως λχ το φύλο, την ηλικία, την κοινωνική θέση, την πολιτική τοποθέτηση κλπ..και βιώνουν ξανά την εν Χριστώ αδελφοσύνη : «Αγαπήσωμεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολοήσωμεν»! Το σπουδαιότερον δε είναι ότι όχι απλώς προσεύχονται στον Θεό αλλά κονωνούν και ενώνονται με τον Θεό, με ένα χαρισματικό (μυστηριακό), αλλά και πραγματικό και ουσιαστικό τρόπο, με το μυσήριο της θείας Ευχαριστίας.
Οταν λοιπόν ολοκληρωθεί η προετοιμασία του Μυστηρίου, αρχίζει η δεύτερη φάση του, η μετάδοσή του στους πιστούς: η θεία Κοινωνία. Τότε ο Ιερεύς εκφωνεί: «Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε»! Είναι αυτονόητο λοιπόν ότι όλοι οι παρόντες στη Σύναξη Ορθόδοξοι προσέρχονται και κοινωνούν των Αχράντων Μυστηρίων. Συνήθως όμως δεν κοινωνούν όλοι, παρά λίγοι μόνο και τα βαπτισμένα νήπια για τους λόγους που προαναφέραμε.

Τρόπος της θείας Κοινωνίας

Οι Ορθόδοξοι προσέρχονται να κοινωνήσουν με τη σειρά. Συγκεντρώνονται στον εαυτό τους και με κατάνυξη και προσευχή προσεγγίζουν το Αγιο Ποτήριο. Παίρνουν από τον προηγούμενο το ιερό Μανδήλιο και το βάζουν κάτω από το σαγόνι τους. Λένε το βαφτιστικό τους όνομα και κρατούν το στόμα τους ανοιχτό. Οταν ο Ιερέυς τους μεταδώσει τη θεία Κοινωνία με την ιερή Λαβίδα (το κουταλάκι) κλείνουν το στόμα απαλά με τα χείλη και όχι με τα δόντια και σκουπίζονται στο ιερό Μανδήλιο. Οσοι κοινωνούν παίρνουν αμέσως αντίδωρο μόνοι τους και όχι από τον Ιερέα διότι αφού κινώνησαν έλαβαν ήδη το θεϊκό «Δώρο», τη θεία Κοινωνία (το μείζων). Το «αντίδωρο» το παίρνουν πιά μόνοι τους ως έλασσον, ως απλή δηλαδή «ευλογία».

Στην αρχαία εποχή οι χριστιανοί που ήσαν ολιγάριθμοι, πρώτα έπαιρναν το Σώμα όπου οι πιστοί κρατουσαν τις παλάμες τους ενωμένες τη δεξιά πάνω στην αριστερή και ο Ιερεύς ακουμπούσε μιά μερίδα Αρτου πάνω στην ανοιχτή παλάμη τους και στη συνέχεια έπιναν από το Αγιο Ποτήριο. Με την αύξηση όμως των χριστιανών η Εκκλησία εισήγαγε τη χρήση της Λαβίδος με την οποία μεταδίδεται εύκολα και σύντομα η θεία Κοινωνία. Από την ιερή Λαβίδα δεν υπάρχει καμιά περίπτωση μόλυνσης ή μετάδοσης αρρώστιας. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει, η θεία Κοινωνία σαν θεϊκή φωτιά, εξουδετερώνει και τις τυχόν μολύνσεις που μπορεί να υπάρχουν στον ίδιο τον άνθρωπο ή στο περιβάλλον του.

Η διανομή και παραλαβή του Αντιδώρου



Η Εκκλησία από τη μακραίωνη πνευματικη εμπειρία της κατανόησε και δέχθηκε ότι όλοι ο παρόντες στη θεία Λειτουργία πιστοί δεν είναι σε θέση να κοινωνήσουν για διαφόρους λόγους. Ως φιλόστοργη μετέρα όμως δεν θέλει να αφήσει κανένα νηστικό και πεινασμένο πνευματικά (πρβλ. «Σπλαγχνιζομαι επί τον όχλον ότι .....ουκ έχουσι τί φάγωσι, και απολύσαι αυτούς νήστεις ου θέλω, μήποτε εκλυθώσιν (αποκάμουν) εν τη οδώ». (Ματθ. 15,32) και το του ι. Χρισοστόμου: «μηδείς εξέλθη πεινών». Γιαυτό η Εκκλησία συνεχίζοντας το φιλάνθρωπο ενδιαφέρον του Κυρίου σε όσους δεν κοινώνησαν, δηλαδή σε όσους δεν μπόρεσαν να δεχθουν το «Δώρο», προσφέρει το «Αντί-δωρον», ως ευλογία. Πρέπει όμως οι πιστοί να κατανοούν τη φιλάνθρωπη αυτή χειρονομία της Εκκλησίας και να μην αρκούνται στο Αντίδωρο αλλά να ετοιμάζονται και να παίρνουν και αυτοί το θείο Δώρον!

'Οταν ο πιστός δεχθεί το αντίδωρο, ασπάζεται το χέρι του Ιερέα, διότι ο Ιερεύς ως κάτοχος του χαρίσματος της Ιερωσύνης είναι «ιερόν σκεύος» και δεύτερον ως λειτουργός του μυστηρίου της θείας Λειτουργίας μόλις προηγουμένως άγγιξε με τα δάχτυλά του τό άχραντο Σώμα του Χριστού.

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιστ΄
(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Οι λατρευτικές κινήσεις των Ορθοδόξων

1 Η όρθια στάση είναι η φυσική στάση του ανθρώπου. Ολα τα μη έλλογα δημιουργήματα είναι σκυμμένα προς το έδαφος. Μόνο ο έμφρων (λογικός) άνθρωπος στέκεται όρθιος. Ας σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον ορισμό που έδινε ο Πλάτων, «άνθρωπος, άνθρωπος ωνομάσθη, αναθρών ά όπωτε» δηλαδή τινάσσεται προς τα επάνω από κατάπληξη γιαυτά που βλέπει , Κρατύλος 339 C)

Ο Ορθόδοξος προσεύχεται συνήθως όρθιος που φανερώνει ότι δεν είναι πρώτον, πεπτωκώς και νεκρός αλλά αναστημένος, ότι δεν βρίσκεται πιά στην κατάσταση της πτώσης και του θανάτου αλλά στην κατάσταση της ανόρθωσης και της σωτηρίας, ότι δεν είναι πιά αιχμάλωτος ή δούλος του διαβόλου, αλλά ελεύθερος ή καλύτερα «απελεύθερος Χριστού»» (Α΄Κορ. 7,22). Για τους ηλικιωμένους τους ασθενείς και τους ανάπηρους στους ναούς υπάρχουν καθίσματα γιαυτούς. Αυτοί μπορούν να προσεύχονται είτε καθισμένοι είτε ξαπλωμένοι. Στους ναούς των ιερών Μονών, δεν υπάρχουν καθόλου καθίσματα. Για τους ηλικιωμένους και ασθενείς μοναχούς υπάρχουν τα «στασίδια» τα οποία όμως όπως η ονομασία τους δηλώνει τους στηρίζουν για να προσεύχονται όρθιοι.

Γιατό ακριβώς οι ορθόδοξοι χριστιανοί και ειδικότερα οι μοναχοί που ζούν όλη τους τη ζωή εν μετανοία και προσευχή γονατίζουν και κάνουν μετάνοιες κάθε μέρα. Την Κυριακή, όμως την κατεξοχήν ημέρα της Αναστάσεως δεν προσεύχονται γονατιστοί αλλά όρθιοι. Στον κανόνα αυτόν γίνονται οι εξείς εξαιρέσεις: οι Ορθόδοξοι γονατίζουμ κατά την Κυριακή της Πεντηκοστής (της «γονατιστής», όπως λέει ο λαός) και κατά την στιγμή της Χειροτονίας των κληρικών παντός βαθμού.

2 Ο ορθόδοξος χριστιανός στέκεται ενώπιος ενωπίω δηλαδή στέκεται απέναντι στις εικόνες του Χριστού, της Θεοτόκου και των Αγίων και τις ατενίζει πρόσωπο με πρόσωπο, στέκεται δηλαδή ενώπιον και κατά πρόσωπον του Θεού. Η στάση αυτή φανερώνει πρώτον ότι είναι συμφιλιωμένος και ειρηνευμένος με τον Θεό (πρβλ. Ρωμ. 5,1) ότι δηλαδή έχει «παρρησίαν προς τον Θεόν»(Α΄Ιωαν. 3,21) και δεύτερον ότι δεν είναι ξένος και άγνωστος αλλά φίλος και οικείος του Χριστού και των Αγίων (πρβλ. Εφες. 2,19). Στη στάση αυτή εικονογραφούνται κυρίως οι Αγιοι ως έχοντες κατεξοχήν παρρησίαν ενώπιον του Θεού!

3 Ο Ορθόδοξος χριστιανός προσεύχεται με μάτια ανοιχτά, το οποίον φανερώνει ότι δεν πιστεύει μόνο θεωρητικά αλλά νιώθει τον Θεό με όλες του τις αισθήσιες. Με τα μάτια του βλέπει τις εικόνες του Χριστού και των Αγίων καθώς και τα πρόσωπα των συμπροσευχομένων αδελφών του. Με τα αφτιά του ακούει τις αγγελικές μελωδίες των ύμνων, με την γλώσσα του υμνεί τον Θεό και γεύεται την ουράνια τροφή, το μυστηριακό Σώμα και Αίμα του Χριστου. Με τη μύτη του οσφραίνεται (μυρίζει) την ευωδία του θυμιάματος που συμβολίζει την ευπρόδεκτη προσευχή. Με τα χέρια του κάνει το σημείο του σταυρού, ανάβει κεριά, κρατάει άνθη, αγγίζει ιερά σκεύη και ιερά λείψανα. Με τα πόδια του επισκέπτεται ιερούς τόπους και προσκυνεί «όπου έστησαν οι πόδες Κυρίου» (Ψαλμ 131, 7). Ας σημειωθεί ότι οι προτεστάντες χριστιανοί προσεύχονται συνήθως με κλειστά μάτια. Η στάση αυτή είναι αποτέλεσμα του θεωρητικού και λογικού, κυρίως χαρακτήρα της προτεσταντικής θρησκευτικότητος. Μιά τέτοια θεωρητική πίστη χρησιμοποιεί μονομερώς τη λογική λειτουργία του ανθρώπου, παραθεωρώντας τη σημασία όλων τών άλλων ψυχοσωματικών λειτουργιών του.

4 Ο Ορθόδοξος ασπάζεται τις ιερές εικόνες, τα ιερά σκεύη και τα λείψανα των Αγίων και με τον τρόπο αυτό εκφράζει την οικειότητα, συγγένεια και αγάπη που έχει με τον Χριστό και του Αγίους. Επίσης οι ορθόδοξοι ασπάζονται και μεταξύ τους ιδίως στην θεία Λειτουργία, σε ένδειξη αλληλοσυγχώρησης, συμφιλίωσης και αποκατάστασης της αγάπης μεταξύ τους.
Ο ασπασμός στην Θ. Λειτουργία εγίνετο πρίν από την απαγγελία του Συμβόλου της Πίστεως, όταν ο ιερεύς λέγει: «Αγαπήσομεν αλλήλους ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν». Για πρακτικούς λόγους ο ασπασμός αυτός περιορίσθηκε να γίνεται μόνο από τους λειτουργούς ιερείς. Ωστόσο ο λειτουργικός αυτός ασπασμός πρέπει οπωσδήποτε να ανταλλάσεται μεταξύ Χριστιανών που έχουν κάποια διαφορά ή διένεξη μεταξύ τους.

5 Το σημείο του σταυρού γίνεται με το δεξί χέρι και με τα τρία δάχτυλα ενωμένα. Τα ενωμένα τρία δάχτυλα συμβολίζουν την πίστη στην Αγία Τρίαδα και τα υπόλοιπα δύο συμβολίζουν τις δύο φύσεις του Χριστού, την θεία και την ανθρώπινη. Κάνοντας το σημείο του σταυρού οι ορθόδοξοι σφραγίζουν (ασφαλίζουν) την ύπαρξή τους με την θεϊκή δύναμη του Χριστού. Γιαυτό και το σημείο του Σταυρού λέγεται και «Σφράγισμα» ή «Σφραγίδα». Σημειώστε ότι όταν θέλουμε να ασφαλίσουμε κάτι, ένα δέμα λχ ή ένα δωμάτιο το σφραγίζουμε με ειδικές σφραγίδες (πρβλ «οι δε (Ιουδαίοι) πορευθέντες ησφαλίσαντο τον τάφον –του Χριστού-σφραγίσαντες τον λίθον μετά της κουστωδίας» (Ματθ. 27,66).
Οι ορθόδοξοι χριστιανοί κάνουν τον σταυρό τους όταν προσεύχωνται, όταν μπαίνουν στο ναό, πριν και μετά το φαγητό, όταν αρχίζουν ή τελειώνουν κάποια εργασία, όταν πρόκειταινα μετακινηθούν με ιδιωτικό ή δημόσιο όχημα, όταν ξεκινούν για ταξίδι, όταν κινδυνεύουν, όταν εισέρχονται σε κλινικές ή νοσοκομεία για ιατρικές εξετάσεις ή επεμβάσεις κλπ Το σημείον του σταυρού παραλείπεται όταν προσκυνούμε τους ιερωμένους της Εκκλησίας.

6 Το προσκύνημα ως κίνηση γίνεται με κλίση της κεφαλής και του σώματος (υπόκλιση). Στην εκκλησιαστική ορολογία λέγεται και «σχήμα». Η λέξη προσκύνημα παράγεται από την πρόθεση πρός και το ρήμα κυνώ, και σημαίνει σκύβω μπροστά και τιμώ κάποιον τον σέβομαι, τον χαιρετώ. Οι ορθόδοξοι προσκυνούν μπροστά στις ιερές εικόνες, τα ιερά σκευη και τα λείψανα των Αγίων καθώς και μπροστά στους ιερωμένους της Εκκλησίας επειδή έχουν το χάρισμα της Ιερωσύνης. Το προσκύνημα συνοδεύεται απαραίτητα με το σημείο του σταυρού και τον ασπασμό.

7 Με την λέξη «μετάνοια» εννοούμε πρώτον την επιστροφή του ανθρώπου στον Θεό (πρβλ. Ματθ. 4,17), δεύτερον, ένα από τα επτά ιερά Μυστήρια και τρίτον την κίνηση του σώματος που κάνουν οι ορθόδοξοι χριστιανοί. Αυτή γίνεται με δύο τρόπους : α) με ελαφριά κάμψη του σώματος (μικρή μετάνοια) και β) με κάμψη των γονάτων (μεγάλη μετάνοια). Και στις δύο περιπτώσεις η μετάνοια, επειδή είναι μία κίνηση του σώματος προς τα κάτω, προς το έδαφος (το χώμα) εκφράζει την εκούσια ταπείνωση του ανθρώπου και επομένως τη μετάνοιά του. Με αυτήν την κίνηση οι Ορθόδοξοι εκφράζουν και σωματικά ότι ζούν συνεχώς σε κατάσταση μετανοίας. Γιαυτό και η κίνηση της μετανοίας χαρακτηρίζει την ορθόδοξη πνευματικότητα και ειδικά τον ορθόδοξο Μοναχισμό. Η κίνηση της μεγάλης μετάνοιας επειδή γίνεται με περισσόερη σωματική προσπάθεια χρησιμοποιείται συνήθως και ως μέσον πνευματικής άσκησης του ορθόδοξου χριστιανού. Στην περίπτωση αυτή η κίνηση της μεγάλης μετάνοιας επαναλαμβάνεται πολλές φορές από τρείς έως εκατοντάδες φορές. Στις Ακολουθέις της Εκκλησίας λχ σημειώνεται η υπόδειξη «ποιούμεν μετάνοίας γ΄(δηλαδή τρείς φορές) ή ν΄(δηλαδή 50 φορές) κλπ. Η κίνηση της μεγάλης μετάνοιας, επιβάλλεται επίσης, και ως «επιτίμιο» από τον πνευματικό πατέρα.

Σημειωτέον ότι το έδαφος και το χώμα (ο πηλός, η σκόνη και η τέφρα) είναι πανάρχαια σύμβολα της ταπεινής καταγωγής του ανθρώπου (πρβλ. «ότι γή εί και εις γήν απελεύση», Γεν. 3,19-18,27, Β΄Βας. 13,19, Ψαλμ. 103, 14). Η κίνηση προς τα κάτω, προς τη γή σε αντίθεση με την κανονική όρθια στάση εκφράζει την ταπείνωση του ανθρώπου. Οταν γίνεται εκούσια, φανερώνει τη μετάνοια και την αυτοταπείνωση του, όταν όμως επιβάλλεται ακούσια και δια της βίας οπως λχ στους καταδίκους κλπ έχει την έννοια του εξευτελισμού. Οι ορθόδοξοι Μοναχοί κάνουν εκατοντάδες φορές την κίνηση αυτή.

[Toula]

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιζ΄

(σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Η Κοινοτική ζωή των Ορθοδόξων

Ενα βασικό στοιχείο των Ορθοδόξων είναι ότι βιώνουν ομαδικά (κοινοτικά) όλα τα προσωπικά, οικογενειακά, κοινωνικά και εθνικά γεγονότα. Βασικά γεγονότα στα οποία εκδηλώνεται το κοινοτικό πνεύμα των Ορθοδόξων είναι τα ακόλουθα:

1 Η Βάπτιση

Η βάπτιση ενός παιδιού δεν είναι οικογενειακή μόνο υπόθεση αλλά ένα γεγονός που βιώνεται ομαδικά, κοινοτικά. Διότι ο βαπτιζόμενος δεν γίνεται μόνο χριστιανός αλλά και μέλος της ορθόδοξης κοινότητος. Αυτή ακριβώς την έννοια έχει και ο θεσμός του Αναδόχου του Νουνού που παρίσταται εκ μέρους της εκκλησιαστικής κοινότητος, την οποία εκπροσωπεί ως εγγυητής γιά την αποδοχή του νεοφωτίστου στους κόλπους της. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι μεταξύ του Αναδόχου και αναδεκτού δημιουργούνται δεσμοί πνευματικής συγγένειας! Γιαυτό ακριβώς τον λόγο η παρουσία ετεροδόξων ή αλλοθρήσκων ως Αναδόχων σε βάπτιση Ορθοδόξου δεν έχει νόημα και γιαυτό δεν γίνεται αποδεκτή από την Εκκλησία.

2. Η ονομαστική εορτή

Οι Ορθόδοξοι γιορτάζουν την ονομαστική τους εορτή και όχι τα γενέθλιά τους όπως συνηθίζουν οι ξένοι. Αυτό διότι ο Ορθόδοξος γιορτάζει την πνευματική αναγέννησή του, που έγινε κατά το Βάπτισμα και που έχει μεγαλύτερη σημασία από τη βιολογική γέννησή του. Η ονομαστική γιορτή δεν συνδέεται με το χρόνο, αλλά με το όνομα ενός Αγίου, που έχει νικήσει το χρόνο και ζεί στην αιωνιότητα. Επομένως, ο Ορθόδοξος με την ονομαστική του εορτή βιώνει την υπέρβαση του χρόνου, προγεύεται την αιωνιότητα. Είναι επίσης ένα προσωπικό γεγονός που οι Ορθόδοξοι βιώνουν κοινοτικά.

3. Ο γάμος

Είναι ένα γεγονός χαράς, ιδιαίτερα για την εκκλησιαστική κοινότητα. Η ενορία μάλιστα στην οποία ανήκουν οι δύο μελλόνυμφοι συγκεντρώνονται σε επίσημη Σύναξη και τελεί μυστήριο, το ιερό Μυστήριο του Στεφανώματος.

Ο πολιτικός γάμος που επιχειρήθηκε να καθιερωθεί και στην Ελλάδα δεν πέτυχε, όχι γιατί πολεμήθηκε από την Εκκλησία (η Εκκλησία ζήτησε μόνο να μη γίνει υποχρεωτικός ο πολιτικός γάμος) αλλα διότι τους Ορθοδόξους συγκινεί η πλαισίωση της κοινότητος, η ατμόσφαιρα της ειλικρινούς αγάπης και συμπαράστασις των συγγενών και φίλων τους όπως αυτή δημιουργείται με τα πατροπαράδοτα έθιμα του τόπου μας.

4. Η εορτη της Ενορίας

Οι Ορθόδοξοι γιορτάζουν επίσης ομαδικά την ετήσια μνήμη του Αγίου της ενορίας ή της πόλεως ή του χωριού τους. Ο εορτασμός αρχίζει με σύναξη όλων των πιστών στο ναό και τέλεση της θείας Λειτουργίας. Κατόπιν γίνεται συνήθως Λιτάνευση της ιερής εικόνας του Αγίου ώστε με τον τρόπο αυτό η ευλογία του Αγίου απλώνεται μέσα στους χώρους ζωής, κατοικίας και εργασίας των πιστών. Συνδυάζεται επίσης με πανηγύρι. Και σε πολλές περιπτώσεις περιλαμβάνεται και συνεστίαση είτε σε κοινοτικό είτε σε οικογενειακό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει την αιώνια Βασιλεία του Θεού ως ουράνιο «πανηγύρι» (Εβρ. 12,23).

5. Η κηδεία

Ο Ορθόδοξος πλαισιώνεται από την κοινότητα ιδιαίτερα στο τελευταίο επεισόδιο της ζωής του, το θάνατο. Οπως έζησε στα πλαίσια της κοινότητος έτσι και πεθαίνει μέσα στην αγκαλιά της κοινότητος. Στις μικρές κοινότητες οι ορθόδοξοι ολόκληρη τη νύχτα πριν από την κηδεία μένουν άγρυπνοι και «ξενυχτούν» τον νεκρό.

Η κηδεία των ορθοδόξων έχει πάνδημο χαρακτήρα με συγγενείς, φίλους, γνωστούς και συμπατριώτες να συνοδεύουν τον νεκρό στο ναό και να συμμετέχουν στην εξόδιο εκκλησιαστική Ακολουθία. Και η Εκκλησία συνοδεύει το βαπτισμένο τέκνο της στο μεγάλο ταξίδι με τις ωραιότερες ευχές και ύμνους που έχουν γραφτεί γιαυτή τη περίπτωση. «Δεύτε τελευταίον ασπασμόν δώμεν, αδελφοί, τώ θανόντι...»

6. Τά Δίπτυχα

Με την βάπτισή τους, οι Ορθόδοξοι καταγράφονται στους «καταλόγους» της Εκκλησίας, στά «Δίπτυχα»και τα ονόματά τους καταχωρίζονται ανεξίτηλα στη «μνήμη» του Θεού (πρβλ. «Χαίρετε ότι τα ονόματα υμών εγράφη εν τοις ουρανοίς», Λουκ. 10,20).

Κάθε φορά που η Εκκλησία τελει τις Ακολουθίες και ιδιαίερα τη θεία Λειτουργία, μνημονεύει τα ονόματα των πιστών. Με τον τρόπο αυτό, η Εκκλησία αναφέρεται στη «μνήμη» του Θεού. Ο Θεός γνωρίζει τους πάντες και τα πάντα. Στη μνήμη του, όμως διατηρεί μόνο όσους σχετίζονται μαζί του, όσους δηλαδή τον αγαπούν! Η μνήμη επομένως του Θεού λειτουργεί ως αγάπη. Με άλλα λόγια ο Θεός ανταποκρίνεται στην αγάπη των ανθρώπων (πρβλ. «Εγώ τους εμέ φιλούντας αγαπώ», Παρμ. 8,17), «ο αγαπών...αγαπηθήσεται υπό του Πατρός μου», ιωαν. 14,21).

Τα Δίπτυχα, επομένως είναι ενας ουσιαστικός τρόπος με τον οποίο η Εκκλησία εκδηλώνει τον κοινοτικό χαρακτήρα της, το ενδιαφέρον δηλαδή και την αγάπη της γιά όλα τα καταγεγραμμένα τέκνα της.

«Δίπτυχα» λέγονται λοιπόν οι καταστάσεις των βαπτισματικών ονομάτων των Ορθοδόξων. Οι Ορθόδοξοι έχουν το προνόμιο να συντάσσουν οι ίδιοι ένα δίπτυχο χαρτί, γράφοντας στη μιά πλευρά τα ονόματα των Ζώντων και στην άλλη των «Τεθνεώτων». Τα Δίπτυχα παραδίδονται στην Εκκλησία η οποία «μνημονεύει» (εκφωνεί) τα ονόματα κατα τη θεία Λειτουργία (στην ακολουθία της «Προσκομιδής»). Η μνημόνευση κάθε ονόματος συνοδεύεται και με μιά «μερίδα», ένα ψύχουλο που βγάζει ο ιερεύς από τη «Προσφορά». Με τον τρόπον αυτό, ο Ορθόδοξος παρουσιάζεται στον Χριστό όχι μόνο ονομαστικώς, αλλά η παρουσία του κοντά στον Χριστό υλοποιείται με την αντιπορσωπευτική μερίδα του, την οποία ο ιερεύς τοποθετεί δίπλα και σε επαφή με τον «Αμνό», που μεταβάλλεται σε μυστηριακό Σώμα Χριστού και που εμβαπτίζει μέσα στο μυστηριακό Αίμα του Χριστού!

7. το Μνημόσυνο

Η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν κάνει διάκριση ανάμεσα στα μέλη της. Μνημονεύει ταυτόχρονα και τους Ζώντες και τους Κεκοιμημένους. Για την Εκκλησία όλα τα μέλη της είναι ζώνται και παρόντα (πρβλ. «ουκ έστιν ο Θεός Θεός νεκρών, αλλά ζώντων», Ματθ. 22,32).

Η Εκκλησία μνημονεύει τους κεκοιμημένους χριστιανούς με τα Δίπτυχα αλλά και τελώντας ειδική Ακολουθία που λέγεται «Μνημόσυνο», σε ορισμένα τακτά χρονικά διαστήματα, μετά το θάνατο του πιστού όπως ύστερα από έξι μήνες (εξάμηνο μνημόσυνο), ένα χρόνο (ετήσιο) κλπ Τόσο τα Δίπτυχα όσο και τα Μνημόσυνα φανερώνουν ότι η Εκκλησία είναι ο χώρος της παρουσίας και αιώνιας κοινωνίας όλων των χριστιανών, Ζώντων κα Τεθνεώτων.

Η βασική και ουσιαστική Ακολουθία του Μνημοσύνου είναι η θεία Λειτουργία, στην οποία μνημονεύεται εκφώνως το βαπτιστικό όνομα του κεκοιμημένου πιστού. Αυτό φανερώνει ότι η Εκκλησία τελεί τη θεία Λειτουργία ειδικώς για το συγκεκριμένο απελθόν μέλος της. Συνημμένως με την επιμνημόσυνη θεία Λειτουργία, τελείται και μιά άλλη σύντομη Ακολουθία που λέγεται «μνημόσυνο», η οποία έχει οικογενειακό και κοινωνικό κυρίως χαρακτήρα.

[Toula]

Μητροπολίτου Αχελώου, Είμαι Χριστιανός Ορθόδοξος)

Η οικογενειακή ζωή του Ορθόδοξου

ΟΣΑ ΘΑ ΘΕΛΑΜΕ ΝΑ ΡΩΤΗΣΟΥΜΕ ΜΕΡΟΣ ιη΄ (σημειώσεις από το βιβλίο Μητροπολίτου

Α)Ο γάμος στην παραδοσιακή μικρή και κλειστή ελληνορθόδοξη κοινωνία ήταν αποκλειστική υπόθεση των γονέων και ιδιαίτερα του πατέρα. Γινόταν με συνοικέσιο και ήταν απαραίτητα συνδεδεμένο με το θεσμό της προίκας. Στην σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία έγινε αποκλειστική υπόθεση των ενδιαφερομένων νέων με βασικό κριτήριο του γάμου το συναίσθημα. Για τη σύναψη γάμου η μέση οδός είναι η πιό ενδεδειγμένη δηλαδή οι νέοι να επιλέγουν ελεύθερα τον σύντροφο της ζωής τους να λαμβάνουν όμως σοβαρά υπόψη και τη γνώμη τω γονέων τους. Η Εκκλησία τονίζει ότι «ευχαί γονέων στηρίζουσι θεμέλια οίκων» (Ακολουθία του Γάμου).



Β) Ο πολιικός γάμος είναι σήμερα νόμιμος και έγκυρος και στη Χώρα μας. Είμαι Ορθόδοξος σημαίνει ότι θέτω ολόκληρη τη ζωή μου μέσα στα πλαίσια της θεοκοινωνίας, επομένως για τους ορθοδόξους ο πολιτικός γάμος είναι μια αδικαιολόγητη ρωγμή στο συνολικό τρόπο ζωής, είναι ένα επικίνδυνο άνοιγμα προς τον κοσμικό τρόπο ζωής. Οσοι ορθόδοξοι για οποιοδήποτε λόγο, τέλεσαν πολιτικό γάμο δεν πρέπει να θεωρούν το θέμα κλειστό διότι ο γάμος τους είναι ατελής, στοιχειώδης, αδικαιολόγητος. Από το γάμο τους λείπει η μυστηριακή χάρη του Αγίου Πνεύματος. Πρέπει λοιπόν να ζητούν το φωτισμό του Θεού για τη τελείωση και ολοκλήρωση του γάμου τους, με την τέλεση του μυστηρίου του γάμου. Οσοι ορθόδοξοι τέλεσαν πολιτικό γάμο ενδιαφέρονται να πληροφορηθούν άν η Εκκλησία θα τους κηδέψει. Βέβαια, ο βαπτισμένος χριστιανός, οποιαδήποτε αμαρτήματα κι αν έκαμε, κηδεύεται από την Εκκλησία. Στο σημείο όμως αυτό υπάρχει μία φοβερή αντίφαση. Να ενδιαφερόμαστε δηλαδή για τη κηδεία και να αδιαφορούμε για μιά ολόκληρη ζωή που θα ζήσουμε αποκομμένοι από τη μυστηριακή θεοκοινωνία! Στα παιδιά γονέων που παντρεύτηκαν με πολιτικό γάμο, η Εκκλησία παρέχει το Βάπτισμα.

Γ) Η τεκνογονία. Οπως τονίζουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, άν οι άνθρωποι έμεναν πιστοί στο Θεό, ο πολλαπλασιασμός τους θα μπορούσε να γίνει με «αλλον τρόπο». Ο βιολογικός τρόπος γέννησης σχετίζεται με την αλλοτριωμένη μεταπτωτική ανθρώπινη φύση (πρβλ. «εν λύπαις τέξη τέκνα», Γεν. 3,16).

Ωστόσο, τη βιολογική γέννηση αποφάσισε και σχεδίασε ο Δημιουργός, πρίν απο την πτώση, ως θεμιτό μέτρο πρόνοιας, για τη διαιώνιση του ανθρώπινου γένους, μετά την πτώση. Αν δεν υπήρχε η δυνατότητα της βιολογικής τεκνογονίας, το ανθρώπινο είδος θα εξέλιπε, μετά το θάνατο των Πρωτοπλάστων, του Αδάμ και της Εύας. Η γενετήσια λειτουργία του ανθρώπου, ενώ βιολογικά είναι όμοια με την αντίστοιχη λειτουργία όλων των έμβιων όντων, ωστόσο διακρίνεται από εκείνη, κατά το ότι ο άνθρωπος ήταν, είναι και παραμένει έλλογο δημιούργημα. Ετσι, ενώ η γενετήσια λειτουργία των ζώων εξαρτάται μόνο από το άλογο ένστικτο, η αντίστοιχη λειτουργία στον άνθρωπο ρυθμίζεται από τον ίδιο, από το λογικό και την ελεύθερη θέλησή του. Ο άνθρωπος επομένως έχει τη δυνατότητα είτε να δεχθεί είτε να αρνηθεί τελείως την τεκνογονία.
Με άλλα λόγια η τεκνογονία εξαρτάται από τον τρόπο ζωής που θα επιλέξουν οι σύζυγοι. Εάν επιλέξουν το χριστιανικό τρόπο τότε θα ρυθμίσουν και το θέμα της τεκνογονίας, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της χριστιανικής βιοτής. Εάν όμως οι σύζυγοι επιλέξουν άλλον τρόπο ζωής τότε και η στάση τους στο θέμα της τεκνογονίας θα είναι από ανεύθυνος έως αρνητικός. Ο αριθμός των παιδιών είναι θέμα που εξαρτάται απόλυτα από την υπεύθυνη επιλογή των δύο συζύγων. Μια γενική αρχή στο θέμα είναι η εξής: η τεκνογονία είναι κλήση όλων των συζύγων. Η πολυτεκνία είναι χάρισμα που δίδεται σε ορισμένους γονείς. Ωστόσο, οι Ορθόδοξοι γονείς, για το ερώτημα για τον αριθμό των παιδιών, θα πρέπει να το υποβάλλουν στην κρίση του Θεού, του Οποίου πρέπει να ζητούν επιμόνως τον φωτισμόν και την ευλογία του.

Δ) Η σύλληψη. Η γενετήσια συνεύρεση των συζύγων είναι απαραίτητη όχι όμως και η μόνη προϋπόθεση για την σύλληγη και γέννηση ενός νέου ανθρώπου. Απόδειξη ότι για πολλά ανδρόγυνα η γενετήσια συνεύρεση είναι άκαρπη και αναποελεσματική. Αυτό φανερώνει ότι η ανθρώπινη φύση δεν λειτουργεί μόνο στο βιολογικό επίπεδο αλλά και σε ένα άλλο υπερφυσικό επίπεδο δηλαδή της δημιουργικής επέμβασης του Θεού. Οταν η πρώτη γυναίκα, η Εύα, γέννησε το πρώτο παιδί της, είπε: «Εκτησάμην άνθρωπον δια του Θεού» (Γεν. 4,1). Η καθυστέρηση σύλληψης δεν πρέπει να απελπίζει τους συζύγους. Πρέπει να θεωρείται και ως κλήση του Θεού προς τους συζύγουν για μιά γνήσια και ειλικρινή σχέση και επικοινωνία μαζί του. Στην ορθόδοξη μάλιστα πραγματικότητα πολλοί σύζυγοι αποκτούν παιδί «δια του Θεού», με θαύμα δηλαδή.

Στην περίπτωση που η καθυστέρηση σύλληψης οφείλεται σε ελάττωμα ή αδυναμία της αλλοτριωμένης μεταπτωτικής φύσης του ενός ή και των δύο συζύγων, πρέπει να ζητείται η βοήθεια της ιατρικής επιστήμης, για την υποβοήθηση ή θεραπεία της φύσης. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι ηθικά αποδεκτή μόνο όταν οι δότες του γενετικού υλικού είναι οι ίδιοι οι σύζυγοι.

Ε) Η γέννηση. Η βιολογική γέννηση, αν και είναι γεγονός χαράς, «ότι εγεννήθη άνθρωπος εις τον κόσμον» (Ιωαν. 16,21), εντούτοις εισάγει τον άνθρωπο στην μεταπτωτική και αλλοτριωμένη κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης και ζωής. Το κλάμα του παιδιού, μόλις βγαίνει από την κοιλιά της μητέρας του είναι μιά συμβολική έκφραση του γεγονότος αυτού.

Με την βιολογική γέννηση αρχίζει ο «βίος του ανθρώπου» που σχετίζεται με το χρόνο και τον τόπο γέννησης, τους γονείς, το φύλο, την πατρίδα και τα χαρακτηριστικά του σώματος του ανθρώπου. Με τη βιολογική του γέννηση ο άνθρωπος εισέρχεται στο χωροχρόνο της ιστορίας. Το όνομά του καταγράφεται στα Ληξιαρχεία της ανθρωπότητος (πρβλ. Την καταγραφή του Χριστού, επί Καίσαρος Αυγούστου, Λουκ. 2,1). Η βιολογική γέννηση καθιστά τον άνθρωπο πολίτη της επίγειας πολιτείας.

Στ) H βίαιη διακοπή της κύησης (έκτρωση)- Η χριστιανική ηθική θεωρεί ότι με τη σύλληψη, τη γονιμοποίηση δηλαδή του ωαρίου («εξ άκρας συλλήψεως», όπως λέγεται στην θεολογική ορολογία) δημιουργείται από τον Θεό και τους συζύγους, μιά νέα και αυτοτελής ανθρώπινη ύπαρξη. Ενας άλλος άνθρωπος. Το έμβρυο ως αυτοτελές ανθρώπινο όν έχει το αναφαίρετο δικαίωμα της ύπαρξης και ζωής. Η έκτρωση ως στέρηση του δικαιώματος της ζωής αποτελεί έγκλημα –φόνο.
Έκτρωση για ειδικούς λόγους προβλέπεται από το Νόμο. Η έκτρωση δεν αποτελεί λύση ούτε για τις έγγαμες ούτε για τις άγαμες μητέρες και είναι πάντα επικίνδυνη για τη ζωή της μητέρας. Για την περίπτωση αγάμων μητέρων, υπάρχουν ιδρύματα που αναλαμβάνουν την περίθαλψη και την υιοθεσία των εξωγάμων βρεφών.

Ζ) Η ακούσια ατεκνία. –Η στειρότητα δεν αποτελεί οπωσδήποτε τιμωρία ή αποδοκιμασία εκ μέρους του Θεού δεν είναι δηλαδή όνειδος και κατάρα όπως νόμιζαν οι αρχαίοι εβραίοι. Είναι μιά κατάσταση της αλλοτριωμένης μεταπτωτικής φύσης την οποία ανέχεται με πολλή πατρική οδύνη ο Θεός και Πατέρας μας και σε ωρισμένες περιπτώσεις με θαυματουργική επέμβαση κάνει καρποφόρες τις στείρες μήτρες. (σύλληψη και γέννηση του Ισαάκ, Γεν. 21, 1-2, του Ιωάννου του Βαπτιστή, Λουκ. 1, 5 -25, της Θεοτόκου κλπ).

Οι ορθόδοξοι σύζυγοι πρέπει να αντιμετωπίζουν την ακούσια ατεκνία τους με θετικό τρόπο καί, κυρίως, ως τρόπο και δρόμο ζωής, τον οποίο καλούνται από τον Θεό να βιώσουν δημιουργικά και καρποφόρα. Βιώνοντας την ατεκνία τους με αυτή την πίστη, μπορούν να γίνουν καρποφόροι σε πολλούς τομείς της ζωής και ιδιαίτερα στον τομέα της αγάπης και ευποιϊας και να αναδειχθούν «πλήρεις αγαθών έργων και ελεημοσυνών» (Πραξ. 9,36).

Η) Το διαζύγιο – Η ένωση δύο προσώπων στο γάμο δεν είναι μιά συνεταιριστική (κοινωνική, εμπορική, πολιτιστική) σύμβαση, η οποία μπορεί να διαλυθεί οποιαδήποτε στιγμή από το ένα ή το άλλο από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη. Ο γάμος δεν είναι μιά πράξη επιφανειακή και περιστασιακή, αλλά ουσιαστική (υπαρξιακή), αφορά δηλαδή στην τελείωση και ολοκλήρωση της ανθρώπινης φύσης.

Με το γάμο , οι σύζυγοι αρχίζουν να χτίζουν τη γέφυρα που θα γεφυρώσει το χάσμα που άνοιξε ο σεισμός της πτώσης στα δύο ανθρώπινα πρόσωπα (φύλα). Το διαζύγιο λειτουργεί ως βόμβα που ανατινάσσει ξανά τη «γέφυρα» του γάμου και καθιστά ανέφικτο το σκοπό του γάμου. Η μονιμότητα επομένως του γάμου θα εξαρτηθεί από την ιδέα που έχουν οι δύο σύζυγοι για το γάμο. Εάν έχουν συνειδητοποιήσει τον ουσιαστικό σκοπό του γάμου θα επιδιώκουν τη συνέχισή του, έως το τέλος. Το «τέρμα» του ταξιδιού θα τους εμπνέει και θα τους βοηθεί να υπερνικούν τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της διαδρομής. Εάν όμως στο γάμο αποβλέπουν μόνο σε επιφανειακούς και προσωρινούς στόχους τότε το γαμήλιο ταξίδι θα διακοπεί με την πρώτη αντιξοότητα.

Στη σύγχρονη εποχή, τα διαζύγια αυξάνονται συνεχώς, όπως είδαμε. Οι ορθόδοξοι σύζυγοι και γονείς, με το δικό τους προσωπικό παράδειγμα καλουνται να συμβάλλουν για αποκατάσταση της σημασίας του γάμου.