α΄. Η προσευχή λόγω της ωφέλειάς της ονομάζεται βασίλισσα και κυρία όλων των αρετών. Για καμιά αρετή δεν έχουν ειπωθεί τόσα, όσα για την προσευχή. Αυτή είναι εξύψωση του νου και της καρδιάς προς τον Θεό. Μ’ αυτήν εισέρχεται ό άνθρωπος στο χορό των Αγγέλων και γίνεται συμμέτοχος της μακαριότητας τους. Καταλάμπεται δια της σοφίας τους.
β΄. Η προσευχή είναι θυμίαμα ευπρόσδεκτο στον θεό , γέφυρα για τη διάβαση των πειρασμών, ακαταμάχητο τείχος των πιστών, ασφαλές καταφύγιο, θείο ένδυμα που περιβάλλει την ψυχή˙ μεγάλη ευπρέπεια και ομορφιά. Η προσευχή είναι αναπνοή της ψυχής, τροφή και ποτό της.
γ΄ . Η προσευχή είναι μητέρα όλων των αρετών, φύλακας της σωφροσύνης, τύπος της παρθενίας, αξιόπιστη άμυνα εναντίον όλων των πανουργιών του αρχαίου μας εχθρού, του διαβόλου.
δ΄. Μαστίγωνε τους πολεμίους με το όνομα του Χριστού, δηλαδή με την προσευχή, διότι ισχυρότερο όπλο απ’ αυτή δεν υπάρχει ούτε στον ουρανό ούτε στη γη.
ε΄. Η προσευχή είναι κραταίωμα του κόσμου, εξιλέωση του Θεού για τις αμαρτίες μας , αχείμαστο και ακύμαντο λιμάνι, φωτισμός του νου, πέλεκυς της απελπισίας, αφανισμός της λύπης, γέννηση της ελπίδας, κατάπαυση του θυμού, υπερασπιστής των καταδικασμένων, σωτηρία των απολλυμένων. Αυτή και το κήτος το έκαμε σπίτι για τον Ιωνά. Τον Εζεκία από τις πύλες του θανάτου τον επανέφερε στη ζωή, την εν Βαβυλώνι φλόγα μεταποίησε σε δρόσο. Δια της προσευχής ο προφήτης Ηλίας έκλεισε τον ουρανό: «και ουκ έβρεξε επί της γης ενιαυτούς τρεις και μήνας έξ» ( Ιακ. 5, 17 ). Όταν ακόμη και οι άγιοι Απόστολοι δεν μπορούσαν να εκδιώξουν τα ακάθαρτα πνεύματα, τότε ο Κύριος τους είπε: «τούτο δε το γένος ουκ εκπορεύεται ει μην εν προσευχή και νηστεία» ( Ματθ. 17, 21 ) .
στ΄. Στη ζωή του ανθρώπου δεν υπάρχει τίποτε πολυτιμότερο από την προσευχή. Αυτή και τα αδύνατα τα κάνει δυνατά, τα δύσκολα εύκολα, τα στενόχωρα αναπαυτικά. Η προσευχή είναι τόσο απαραίτητη στην ανθρώπινη ψυχή, όσο ο αέρας για την αναπνοή ή το νερό για τα φυτά. Η προσευχή είναι το φως της ψυχής.
ζ΄. Όποιος δεν προσεύχεται , εκείνος στερείται την κοινωνία με τον Θεό και μοιάζει με το ξερό και άκαρπο δένδρο, το ποίο «εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» ( Ματθ. 7, 19 ) . Όποιος δεν προσεύχεται , εκείνος δεν λαμβάνει την ευλογία του Θεού για τα έργα του, όπως λέγει ο Ψαλμωδός: « Εάν μη Κύριος οικοδομήση οίκον, εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες» ( Ψαλμ. 126, 1 ).
η΄. Για να περάσει κάποιος «την ημέραν πάσαν αγίαν, τελείαν, ειρηνικήν και αναμάρτητον», μοναδικό μέσο είναι η ειλικρινής, θερμή προσευχή το πρωί, μόλις εγερθείς από τον ύπνο. Η προσευχή αυτή εισάγει στην καρδιά τον Χριστό συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι και με τον τρόπο αυτό δίνει τη δύναμη και την ισχύ στην ψυχή εναντίον της μανίας του κακού».
θ΄. Δυστυχία είναι για τον τυφλό να μη βλέπη το φως, αλλά πολύ μεγαλύτερη δυστυχία είναι για τον Χριστιανό να χάσει τη διάθεσή του για προσευχή, να στερήσει την ψυχή του από το θείο φως. Σε τέτοια ψυχή βασιλεύει το σκοτάδι και κατά την έξοδό της από το σώμα μερίδιό της θα είναι το αιώνιο σκότος.
ι΄. Κάποιοι λένε: «Αν δεν έχεις όρεξη ,τότε μην προσεύχεσαι». Αυτό είναι πονηρή , σαρκική σοφιστεία .Αν δεν σταθείς να προσευχηθείς , τότε τελείως ξεσυνηθίζεις την προσευχή. Η σάρκα αυτό ζητάει. Η Βασιλεία του θεού βιάζεται. Χωρίς να αναγκάσεις τον εαυτό σου στο αγαθό, δεν σώζεσαι.
ια΄ Να γιατί είναι αναγκαίο να προσευχόμαστε όχι μόνο όταν υπάρχει διάθεση για προσευχή , αλλά κι όταν δεν θέλουμε να προσευχηθούμε . Όταν υπάρχει νωθρότητα , φροντίδες, μάταιες ασχολίες κ.λπ. ,αυτά μας απομακρύνουν από την προσευχή. Και αν παρ’ όλα αυτά εμείς προσευχόμαστε, αγωνιζόμαστε, βιάζουμε τον εαυτό μας ,παλεύουμε μαζί του, τότε αυτή η προσευχή διαπερνά τους ουρανούς και παρίσταται ενώπιον του θρόνου του Θεού.
ιβ΄ Κατά τη διάρκεια της προσευχής ο παγκάκιστος εχθρός με ιδιαίτερη δύναμη ξεσηκώνεται κατά των προσευχομένων και τους υποβάλει σε μεγάλους πειρασμούς και συμφορές.
Οι δοκιμασίες του εχθρού κατά την προσευχή είναι αμέτρητες. Αυτές τις στιγμές φέρνει στη μνήμη τέτοιες υποθέσεις, τη διεκπεραίωση των οποίων την παρουσιάζει σαν απαραίτητη και επείγουσα. Μην τον ακούς. Η χάρις του Θεού σε όλα θα βοηθήσει μετά την προσευχή.
ιγ΄ Κατά τη διάρκεια της προσευχής οπωσδήποτε πρέπει να απομακρύνεις κάθε γήινη μέριμνα˙ να μην προσέχεις κανέναν από τους λογισμούς που ξεσηκώνονται κατά την ώρα της προσευχής με ιδιαίτερη δύναμη, αλλά σαν μαχητής απόκρουσέ τους όλους.
ιδ΄ Η προσευχή δεν είναι μία μηχανική ενέργεια, αλλά η παρουσία μας ενώπιον του Θεού, και συνομιλία μαζί Του.
ιε΄ Προσευχηθείτε ταπεινά, με φόβο Θεού, ώστε να μη φθάσετε αντί για προσευχή στη βεβήλωσή της. Προσέχετε το νου σας από κάθε διάθεση περιέργειας.
ιστ΄ Μετά την ανάξια μετοχή στη Θεία Κοινωνία, όπως και μετά την ανάξια προσευχή, συμβαίνει παρόμοιο κακό στην ψυχή, δηλαδή ο Κύριος δεν εισέρχεται στην καρδιά μας, ως εξυβρισμένος από την απιστία και ψυχρότητα της καρδιάς μας και επιτρέπει να φωλιάσουν στην ψυχή μας τα πνεύματα της κακίας ( Άγιος Ιωάννης της Κροστάνδης)
ιζ΄ Αρχή της προσευχή είναι να εκδιώκεις τους λογισμούς απ’ αυτή την εμφάνισή τους. Μέσον, να μην κλέπτεται ο νους από τους λογισμούς και τελειότης, η αρπαγή προς τον Θεό, όλης της υπάρξεώς μας.
ιη΄ κατά την προσευχή πρέπει να έχεις ταπείνωση και συντριβή για τις αμαρτίες σου. Όποιος μέσα στην καρδιά του δεν αισθάνεται τον εαυτό του αμαρτωλό, αυτόν ο Θεός δεν τον ακούει. Αυτό το βλέπουμε από την προσευχή του Φαρισαίου και του Τελώνη.
ιθ΄ Η προσευχή που είναι αναμεμειγμένη με δάκρυα ταπεινώσεως και μετανοίας, οπωσδήποτε θα εισακουστεί, γιατί, καθώς πηγάζει μέσα από την ψυχή, ανοίγει τους ουρανούς.
κ΄ Δεν υπάρχει ανώτερο αγαθό , από το να προσκολληθείς στον Κύριο και να παραμένεις σε αδιάκοπη ένωση μαζί Του.
κα΄ Οι δαίμονες μ’ όλη τους τη δύναμη προσπαθούν να κλέψουν την ώρα της προσευχής , να σε παρασύρουν για να ασχολείσαι με κάποιο άλλο έργο. Μην τους ακούς, για να μην υβρισθείς από αυτούς.
κβ΄ όταν προσεύχεσαι για τη συγχώρηση των αμαρτιών σου στον Θεό, μέσα από την καρδιά σου συγχώρησε τις κακίες του πλησίον σου. Και η πιο μικρή πικρία για τον πλησίον σου στερεί το δικαίωμα να προσεύχεσαι , διότι η προσευχή με πικρία στην καρδιά για τον πλησίον είναι βδέλυγμα ενώπιον του θεού. Όπως συμπεριφέρεσαι εσύ στον πλησίον, έτσι και ο Θεός θα συμπεριφερθεί σε σένα.
κγ΄ Δεν θέλεις να προσευχηθείς για κάποιον άνθρωπο που σε περιφρονεί και σε μισεί; Ακριβώς γι’ αυτί πρέπει να προσευχηθείς. Επειδή δεν θέλεις , γι’ αυτό πρόστρεξε στον Ιατρό, γιατί εσύ ο ίδιος είσαι πνευματικά άρρωστος. Προσευχή σου γι’ αυτόν, ώστε ο Κύριος να σε διδάξει ακακία και υπομονή, για να σε διδάξει και να σε ενισχύσει να αγαπάς τους εχθρούς και όχι μόνο τους καλής διαθέσεως, για να σε διδάξει να προσεύχεσαι με ειλικρίνεια τόσο για τους κακόβουλους, όσο και για τους καλοδιάθετους ανθρώπους.
κδ΄ Αν προσεύχεσαι για τους εχθρούς, τότε θα έρθει σε σένα ειρήνη.
κε΄ Γιατί η ειλικρινής προσευχή του ενός για τον άλλον έχει μεγάλη δύναμη για τους άλλους; Επειδή εγώ κατά την ώρα της προσευχής, προσκολλώμαι στον Θεό, γίνομαι εν πνεύμα με Αυτόν και εκείνους για τους οποίους προσεύχομαι, τους ενώνω με τον εαυτό μου δια της πίστεως και της αγάπης, διότι το Πνεύμα του Θεού, το οποίο ενεργεί σε μένα, ενεργεί ταυτόχρονα και σ’ αυτούς, καθώς Αυτό πληροί τα πάντα.
κστ΄ Αν σε κάποια φιλονικία που προηγήθηκε με κάποιον θεωρείς ότι έχεις δίκιο, τότε πρώτος ζήτησε να συμφιλιωθείς.
κζ΄ Πολλοί στις ανάγκες και στις θλίψεις τους αναζητούν βοήθεια από όλους, εκτός από τον Θεό και όταν δεν τη βρίσκουν πουθενά, στρέφονται στον Θεό , αλλά για τη λειψή τους πίστη δεν λαμβάνουν το αιτούμενο.
κη΄ Εάν θέλεις με την προσευχή να ζητήσεις κάποιο καλό από τον Θεό, τότε πριν από την προσευχή προετοιμάσου με αταλάντευτη, δυνατή πίστη και λάβε εγκαίρως το φάρμακο κατά της αμφιβολίας και της απιστίας. Είναι άσχημο, αν κατά τη διάρκεια της προσευχής η καρδιά σου έχει αδύναμη πίστη και δεν στηρίζεται σ’ αυτή. Τότε μη νομίσεις ότι θα λάβεις αυτό που ζητάς από τον Θεό με δισταγμό.
Η αμφιβολία είναι ύβρις προς τον Θεό , θρασύ ψεύδος της καρδιάς.
κθ΄ Απαραίτητοι και βασικοί όροι για την προσευχή: τελεία παράδοση στο θέλημα του Θεού, ειλικρινής επιθυμία να διορθώσεις τη ζωή σου και προ πάντων να έχεις ακακία. Στην προσευχή πρέπει να είμαστε υπομονητικοί και να πιστεύουμε σταθερά, ώστε όλα, όσα ωφέλιμα ζητούμε, να τα λάβουμε.
λ΄ Όσο μεγάλες και αν είναι οι αμαρτίες σου, προσευχήσου και μην απελπίζεσαι.
λα΄ Πρέπει να κλάψουμε για τις αμαρτίες μας. Αυτά τα μικρά δάκρυα σβήνουν τη γέεννα του πυρός.
λβ΄ Η προσευχή , ως το ύψιστο δώρο του Θεού δεν δίνεται πάντοτε γρήγορα. Πρέπει να κοπιάσεις. Ό,τι αποκτάται με κόπο, εκείνο περισσότερο εκτιμάται και φυλάσσεται.
λγ΄ Κατά την προσευχή, πριν απ’ όλα πρέπει να ευχαριστούμε τον Κύριο για όλα και ιδιαιτέρως για τις θλίψεις. Η ευχαριστία για τις θλίψεις είναι εκατό φορές πιο ευχάριστη στον Θεό από την ευχαριστία για τις ευεργεσίες. Προσευχήσου υπέρ συγχωρήσεως των αμαρτιών σου. Μπορείς να προσευχηθείς και για λύτρωση από τις θλίψεις, αλλά την πραγματοποίηση αυτού του αιτήματος πρέπει εξ ολοκλήρου να την παραδώσεις στην Πρόνοια του Θεού, σύμφωνα με το παράδειγμα του Λυτρωτή μας: «Πάτερ μου, εἰ δύνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ' ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο˙ πλήν οὐχ ὡς ἐγώ θέλω, ἀλλ'ὡς σύ» ( Ματθ. 26, 39 ) .
λδ΄ Σε περιπτώσεις ειδικής ανάγκης , επίσης σύμφωνα με το παράδειγμα του Σωτήρος, οφείλεις να προσευχηθείς μέχρι τρεις φορές, όπως κι Εκείνος προσευχήθηκε στον κήπο της Γεσθημανή πριν από τα πάθη Του. Κι εσύ, από οτιδήποτε κι αν υποφέρεις, μην αναζητήσεις ανθρώπινες παρηγοριές, αλλά πρόστρεξε μόνο στον Παράκλητο των ψυχών μας.
λε΄ Προσευχηθείτε στη Μητέρα του Θεού, όταν η καταιγίδα της εχθρότητας και της κακίας ξεσηκώνεται στο σπίτι σας. Αυτή η Πανάγαθη και Κραταιά, πάρα πολύ εύκολα μπορεί να ειρηνεύσει τις ανθρώπινες καρδιές. Η ειρήνη και η αγάπη προέρχονται σαν από Πηγή, από τον ένα Θεό. Αλλά η Δέσποινά μας , ενωμένη με τον Θεό και ως Μητέρα του Χριστού προσεύχεται θερμά υπέρ ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, πολύ περισσότερο υπέρ πάντων των χριστιανών.
Ξεκινώντας την προσευχή στην Κυρία Θεοτόκο, πριν από την προσευχή να είσαι πεπεισμένος ότι δεν θα φύγεις απ’ Αυτή , χωρίς να λάβεις έλεος.
Από το βιβλίο: « ΣΤΑΡΕΤΣ ΣΑΒΒΑΣ
Ο ΠΑΡΗΓΟΡΗΤΗΣ»
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΘΩΣ