ΑΒΒΑΣ ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ. Αποφθέγματα

[ΦΩΤΗΣ]

178. Να μην αργολογείς, αλλά να λες μόνο τα δέοντα και τα αναγκαία.
Να αρκείσαι στα πενιχρά ενδύματα, ίσα ίσα για να προστατεύεις το σώμα σου.
Να τρως ευτελή φαγητά, για να συντηρείται το σώμα σου σε καλή κατάσταση, και να αποφεύγεις τη γαστριμαργία.
Να τρως λίγο από όλα τα φαγητά της τράπεζας, και όχι άλλα να περιφρονείς, και άλλα να διαλέγεις και, μ’ αυτά, να θέλεις να γεμίσεις το στομάχι σου.
Ανώτερη όλων των αρετών είναι η διάκριση.
Μην πίνεις κρασί, παρά μόνο όταν είσαι με άλλους, ή είσαι άρρωστος και αισθάνεσαι αδυναμία.
Μη διακόψεις τον άλλο, ενώ μιλάει, και αντιλογήσεις σαν αμαθής, αλλά να φέρεσαι με σοφία και αυτοκυριαρχία.
Όπου κι αν βρεθείς, να θεωρείς τον εαυτό σου μικρότερο και υπηρέτη των αδελφών σου.
Τρώγε και πίνε με εγκράτεια και αυτοκυριαρχία, όπως αρμόζει στα παιδιά του Θεού.
Όταν κάθεσαι στην τράπεζα, μην απλώσεις με αναιδεια το χέρι σου και πάρεις κάτι που βρίσκεται μπροστά στον αδελφό σου. Και αν καθίσει κοντά σου κάποιος φιλοξενούμενος, παρακίνησέ τον, μια και δυο φορές, να φάει, και βάλε το φαγητό στο τραπέζι με συστολή και ευπρέπεια, και όχι με ανήσυχο πρόσωπο.
Ήσυχα ν’ ανοίγεις και να κλείνεις την πόρτα του κελιού σου, και του κελιού του αδελφού σου, και να μην μπεις σε κανένα κελί, προτού να κρούσεις την θύρα απέξω. Πρώτα ν’ακούσεις ότι σε καλούν,και τότε πέρασε μέσα, με ευλάβεια.
Μη βαδίζεις γρήγορα στο δρόμο, εκτός αν υπάρχει επείγουσα ανάγκη.
Ενώ βαδίζεις στο δρόμο, μην προχωρείς μπροστά από τους μεγαλύτερούς σου. Και αν τύχει και προχωρήσειι μπροστά ο αδελφός σου, κάνε λίγο γρήγορα να τον φτάσεις.
Εάν ο αδελφός σου, ενώ προχωρείτε, συναντήσει κάποιους και μιλήσει μαζί τους, περίμενέ τον και μη τον βιάζεις να σταματήσει τη συνομιλία. Και κάτι άλλο. Ο υγιής, προτού να κουρασθεί ο άρρωστος, να του λέει: ας καθίσουμε να αναπαυθούμε και να φάμε.
Μην ελέγξεις κανένα άνθρωπο για το παράπτωμά του, αλλά να θεωρείς τον εαυτό σου υπεύθυνο για όλα, και για το σφάλμα του αδελφού σου.
Αν είναι κάποια ευτελής εργασία, να την κάνεις με ταπεινοφροσύνη, και να μην την αποφεύγεις, μήτε να παραιτείσαι, για να την κάνει άλλος.
Στο δρόμο που πηγαίνετε, εάν σου πει ο μεγαλύτερος «Έλα να ψάλλουμε», μην τον παρακούσεις. Εάν πάλι, δε σου το πει, εσύ να κρατήσεις το στόμα σου κλειστό, όμως με την καρδιά σου δοξολόγησε το Θεό.
Καλύτερα να σε καταφρονήσουν, παρά να καταφρονήσεις εσύ τον άλλο. Καλύτερα να αδικηθείς, παρά να αδικήσεις.
Εσύ που είσαι γαστρίμαργος, και ζητάς να ευχαριστήσεις το στομάχι σου με ποικίλα και νόστιμα φαγητά, πρόσεξε. Καλύτερα να βάλεις στην κοιλιά σου αναμμένα κάρβουνα, παρά τα τηγανισμένα φαγητά των αξιωματούχων και των αρχόντων.
Μην πηγαίνεις στις πλατείες, όπου συγκεντρώνονται και μαλώνουν άνθρωποι οργίλοι και φιλόνικοι, για να μη γεμίσει θυμό η καρδιά σου, και κυριαρχήσει στην ψυχή σου το σκοτάδι της πλάνης.
Με άνθρωπο υπερήφανο να μη συγκατοικήσεις, για να μη χάσει η ψυχή σου την ενέργεια και τη χάρη του αγίου Πνεύματος, και γίνει κατοικητήριο παντός πονηρού πάθους. (32 – 5).

[ΦΩΤΗΣ]

179. Ο αληθινός μοναχός πρέπει, σε όλες τις εκδηλώσεις και τις πράξεις του, να είναι παράδειγμα ωφέλιμο γι αυτούς που τον βλέπουν και τα παρακολουθούν. Για να βλέπουν δηλαδή τις λαμπερές σαν τις ακτίνες αρετές του, οι εχθροί της αλήθειας, και να ομολογήσουν, ακόμη κι αν δεν το θέλουν, ότι υπάρχει στους χριστιανούς βέβαιη και σταθερή ελπίδα σωτηρίας και, έτσι, να τρέχουν κοντά του, όπως τρέχουν στο καταφύγιο, για να σωθούν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να ανυψωθεί το κύρος και η δύναμη της Εκκλησίας κατά των εχθρών της, και πολλοί να θελήσουν να μιμηθούν την αρετή του, και να απομακρυνθούν από την κοσμική φθορά, και αυτός να γίνει σεβαστός για το κάλλος της αρετής του. Διότι η αληθινή μοναχική πολιτεία είναι καύχημα της Εκκλησίας του Χριστού. (43).

[ΦΩΤΗΣ]

180. Όποιος αποφεύγει την κούφια δόξα του κόσμου με ταπεινό φρόνημα, αυτός αισθάνεται στην ψυχή του τη δόξα του μέλλοντος αιώνος.
Όποιος λέει ότι εγκατέλειψε τα κοσμικά πράγματα, και μάχεται και φιλονικεί με τους ανθρώπους για κάτι που χρειάζεται, για να μην του λείψει δηλαδή κάτι που τον αναπαύει σωματικά, αυτός είναι τελείως τυφλός.

[ΦΩΤΗΣ]

Όποιος αποφεύγει την ανάπαυση στον παρόντα κόσμο, αυτός κατασκοπεύει τα αγαθά του μέλλοντος αιώνος.
Όποιος είναι δεμένος με τη φιλοκτημοσύνη, γίνεται δούλος των παθών. (91).
181. Τίμησε την πνευματική εργασία τη αγρυπνίας, για να βρεις παρηγοριά στην ψυχή σου.
Διάβαζε με επιμονή τα ιερά αναγνώσματα στην ησυχία, για να οδηγηθεί ο νους σου στα θαυμάσια του Θεού.
Υπόμενε με αγάπη τη φτώχεια, για να συμμαζευτεί ο νους σου από τους περισπασμούς στα μάταια πράγματα.
Μίσησε την ανάπαυση και την άνεση, για να φυλάξεις τους λογισμούς σου ατάραχους.
Περιόρισε τον εαυτό σου από τις συναναστροφές, και φρόντισε για την ψυχή σου, για να περισώσεις την εσωτερική σου γαλήνη.
Αγάπησε τη σωφροσύνη και την εγκράτεια, για να μη νιώσεις καταντροπιασμένος ενώπιον του Θεού την ώρα της προσευχής σου.
Να έχεις καθαρά έργα, για να λάμπει η ψυχή σου την ώρα της προσευχής, και για να ανάβει ο νους σου από χαρά στη μνήμη του θανάτου.
Φυλάξου από τα μικρά πταίσματα, για να μην πέσεις στα μεγάλα. (92).

[ΦΩΤΗΣ]

182. Είναι συμφέρον σου να φροντίζεις να αναστήσεις από τα πάθη την πεσμένη ψυχή σου, ενθυμούμενος τα θεία, παρά να αναστήσεις νεκρούς.
Πολλοί άνθρωποι έκαμαν θαυμαστά έργα, και νεκρούς ανέστησαν, και μόχθησαν για να επαναφέρουν στη σωτηρία τους πλανεμένους, και γενικά έκαμαν θαύματα μεγάλα. Και με τη βοήθεια τους πολλοί άνθρωποι οδηγήθηκαν στην επίγνωση του Θεού. Αργότερα όμως, αυτοί που ανέστησαν τους άλλους, έπεσαν σε μιαρά και ακάθαρτα πάθη, και σκότωσαν την ψυχή τους, και πολλούς σκανδάλισαν, επειδή έγιναν φανερές οι αμαρτωλές τους πράξεις. Αυτοί, στην πραγματικότητα, ήταν άρρωστοι ψυχικά και, αντί να φροντίσουν για την ψυχική τους υγεία, βγήκαν στη θάλασσα του κόσμου τούτου, για να γιατρέψουν και να σώσουν τις ψυχές των άλλων, και έχασαν και την ελπίδα που είχαν στο Θεό και τις ψυχές τους.
Καλύτερα να σε περνούν για απαίδευτο και άξεστο, επειδή οι λίγες γνώσεις που έχεις δε φτάνουν να κάνεις αντίλογο στις συζητήσεις, παρά να είσαι αναιδής και να σε θεωρούν σοφό.
Καλύτερα να είσαι φτωχός και ταπεινός, παρά πλούσιος και αναιδής.
Αυτούς που φιλονικούν μαζί σου παρουσιάζοντάς σου ανορθόδοξα δόγματα, να τους ελέγξεις με τη δύναμη των αρετών σου, και όχι με την πειθώ των λόγων σου. Αποστόμωσέ τους με την πραότητα και τη γαλήνη των λόγων σου, για να σιγήσει η αδιάντροπη αντιλογία τους.
Έλεγξε τους ακόλαστους με την ευγενική και ενάρετη συμπεριφορά σου, και του αδιάντροπους στις αισθήσεις τους, με το συμμαζεμένο βλέμμα σου. (194).

[ΦΩΤΗΣ]

183. Όποιος εμποδίζει το στόμα του από την καταλαλιά, φυλάγει την καρδιά του από τα πάθη.
Όποιος μελετά συνεχώς τα θεία, βλέπει τον Κύριο, και διώχνει τους δαίμονες μακριά του, και ξεριζώνει από την ψυχή του το σπόρο της κακίας τους.
Όποιος φροντίζει συνεχώς για την ψυχή του, αισθάνεται ευφροσύνη στην καρδιά του από τις αποκαλύψεις του αγίου Πνεύματος. Και όποιος συγκεντρώνει τη νοητική του όραση στην καρδιά του, βλέπει τη λάμψη του αγίου Πνεύματος.
Όποιος αποστρέφεται την περιπλάνηση και το διασκορπισμό του νου του στα κοσμικά, βλέπει μέσα στην καρδιά του το Δεσπότη και Κύριό του.
Αν αγαπάς να έχεις καθαρή καρδιά, μέσα στην οποία να μπορείς να δεις το Δεσπότη και Κύριο των πάντων, μη κατηγορήσεις κανέναν, αλλά και να μην ακούσεις κάποιον που κατηγορεί τον αδελφό του.
Αν δεις ανθρώπους να μάχονται και να φιλονικούν μπροστά σου, κλείσε τα αυτιά σου και φύγε από κει, για να μην ακούσεις λόγια οργής και δηλητηριασθεί και πεθάνει η ψυχή σου. Η καρδιά που θυμώνει είναι άδεια από τα μυστήρια του Θεού, ενώ ο πράος και ταπεινόφρων είναι πηγή των μυστηρίων του νέου αιώνος.
Όποιος επαινείται δίκαια, δε ζημιώνεται. Αν όμως ευχαριστηθεί η καρδιά του από τον έπαινο, είναι άμισθος εργάτης.
Ο θησαυρός του ταπεινού βρίσκεται μέσα του, και είναι ο ίδιος ο Κύριος.
Όποιος φυλάει συνεχώς τη γλώσσα του από τα πονηρά, ποτέ του δε θα την πάθει εξαιτίας της.
Το σιωπηλό στόμα ερμηνεύει τα μυστήρια του Θεού, ενώ ο φλύαρος και αργολόγος απομακρύνεται από τον Πλάστη του.
Η ψυχή του αγαθού λάμπει περισσότερο από την ήλιο, και ευφραίνεται συνεχώς με το να βλέπει τα μυστήρια και τις αποκαλύψεις του Θεού. (176).

[ΦΩΤΗΣ]

184. Σους φίλους σου να πηγαίνεις με ευλάβεια. Άμα κάνεις έτσι, και τον εαυτός σου και αυτούς θα ωφελήσεις. Διότι πολλές φορές η ψυχή προφασίζεται την αγάπη και αποβάλλει το χαλινάρι της προφύλαξης.
Προφυλάξου από τις συνομιλίες και τις συναντήσεις με τους ανθρώπους, διότι δεν ωφελούν πάντοτε.
Στις συνάξεις να προτιμάς τη σιωπή, που προστατεύει τον άνθρωπο από πολλή ζημία.
Φύλαξε την κοιλιά σου από το περιττό φαγητό, αλλά περισσότερο τα μάτια σου. Γιατί, έτσι, ο εσωτερικός πόλεμος γίνεται αναμφίβολα πιο ελαφρός από τον εξωτερικό.
Η συνήθεια, αν ζητήσει κάτι μια φορά και δεν ικανοποιηθεί το αίτημά της, την άλλη φορά είναι λιγότερο απαιτητική. Και αν κάνεις μια φορά το θέλημά της, τη δεύτερη φορά θα τη βρεις πιο ισχυρή και απαιτητική.
Ο Θεός για να λογαριάσει τις αρετές μας, πρέπει να συνοδεύονται από σωματική εγκράτεια και καθαρή συνείδηση. (236 – 8).

[ΦΩΤΗΣ]

185. Η προσευχή του μνησίκακου είναι σπόρος που πέφτει στην πέτρα.
Ο ανελεήμων ασκητής είναι δέντρο άκαρπο. Ο έλεγχος που γίνεται από φθόνο, είναι βέλος δηλητηριώδες.
Ο έπαινος του δολίου είναι κρυμμένη παγίδα.
Ο ανόητος σύμβουλος είναι τυφλός φύλακας.
Το να κάθεσαι στη συντροφιά των ασύνετων ανθρώπων έχει ως αποτέλεσμα το κομμάτιασμα της καρδιάς σου.
Η ομιλία του φρονίμου είναι πηγή γλυκού νερού.
Ο σοφός σύμβουλος είναι τείχος ελπίδας.
Ο ανόητος και ασύνετος φίλος είναι ταμείο ζημίας.
Καλύτερα να κατοικείς μαζί με άγρια θηρία παρά να έχεις κακιά συναναστροφή.
Κάθισε, καλύτερα, με τους γύπες παρά με τον πλεονέκτη και τον αχόρταγο.
Γίνε φίλος με τον φονιά παρά με το φιλόνικο
Συζήτησε, καλύτερα, με το γουρούνι παρά με το γαστρίμαργο. Γιατί η σκάφη με την τροφή του γουρουνιού είναι καλύτερη από το στόμα του γαστρίμαργου.
Ζήσε με τον ανάπηρο και ασήμαντο παρά με τον υπερήφανο.
Καλύτερα να καταδιωχθείς παρά να καταδιώξεις, να σταυρωθείς παρά να σταυρώσεις, να αδικηθείς παρά να αδικήσεις, να συκοφαντηθείς παρά να συκοφαντήσεις. (238).

[ΦΩΤΗΣ]

186. Η δικαιολογία δεν έχει θέση στη πολιτεία (στη ζωή) των χριστιανών, και δεν είναι σημειωμένη πουθενά στη διδασκαλία του Χριστού.
Εάν δεν έχεις καρδιακή ησυχία, έχε τουλάχιστον ήσυχη τη γλώσσα σου.
Εάν δεν μπορείς να βάλεις σε τάξη και πειθαρχία τους λογισμούς σου, τουλάχιστον κράτησε σε ευταξία τις σωματικές σου αισθήσεις.
Εάν δεν είσαι μόνος κατά τη διάνοιά σου, τουλάχιστον να είσαι μόνος σωματικά.
Εάν δεν μπορείς να εργασθείς σωματικά, να έχεις τουλάχιστον την κατά Θεόν λύπη.
Εάν δεν μπορείς να αγρυπνήσεις όρθιος, αγρύπνησε στο κρεβάτι σου, καθήμενος ή ξαπλωμένος.
Εάν δεν μπορείς να κάνεις διήμερη νηστεία, νήστεψε ως το βράδυ, ή τουλάχιστον, φυλάξου να μη χορτάσεις το στομάχι σου.
Δεν έχεις άγια καρδιά; Κράτησε αγνό το σώμα σου.
Αν δεν μπορείς να δώσεις ελεημοσύνη, λάλει ως αμαρτωλός.
Αν δεν είσαι ειρηνοποιός, τουλάχιστον να μην αγαπάς την ταραχή.
Αν δεν μπορείς να γίνεις σπουδαίος άνθρωπος, τουλάχιστον να έχεις άοκνο φρόνημα.
Εάν αγαπάς την πραότητα, θα έχεις ειρήνη στην καρδιά σου. Και αν αξιωθείς να έχεις ειρήνη, θα χαίρεσαι σε κάθε περίσταση.
Ζήτησε να αποκτήσεις σύνεση, και όχι χρυσάφι.
Φόρεσε ταπεινά φορέματα, και όχι τη βασιλική πορφύρα.
Η ειρήνη της ψυχής είναι ανώτερη από την κοσμική βασιλεία. (239 – 40).

[ΦΩΤΗΣ]

187. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει: Όποιος είναι ενωμένος με το Θεό και φροντίζει αδιάκοπα να μην κατακριθεί, αυτός είναι ναός της θείας χάρης.
Ενοίκηση Θεού σημαίνει να εγκαταστήσει ο άνθρωπος μέσα του το Θεό, έχοντάς τον συνεχώς στη μνήμη του. Έτσι γινόμαστε ναός του Θεού. (241).