ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε'

[Achilleas]

Γεννήθηκε το 1746 στη Δημητσάνα από φτωχούς γονείς, του Ιωάννου και της Ασημίνας Αγγελοπούλου. Το κοσμικό όνομά του ήταν Γεώργιος Αγγελόπουλος. Μετά τις βασικές σπουδές στο χωριό του, το 1765 πήγε στην Αθήνα για δύο χρόνια όπου μαθήτευσε παρά τον Δημήτριο Βόδα. Το 1767 μετέβη στη Σμύρνη όπου ένας θείος του που ήταν νεωκόρος στο ναό Αγίου Γεωργίου της Σμύρνης, τον βοήθησε να σπουδάσει στο περιώνυμο Γυμνάσιο της πόλης για πέντε χρόνια. Από την παιδική του ηλικία ο Γιώργιος Αγγελόπουλος είχε σχέση με τη Μονή Φιλοσόφου της Αρκαδίας, μέσω της οποίας ενισχύθηκε ο έμφυτος ασκητισμός του. Έτσι, εκάρη μοναχός στις Στροφάδες στη Μονή του Αγίου Διονυσίου και πήρε το όνομα Γρηγόριος.

Στη συνέχεια ο Γρηγόριος αφού σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία στην Πατμιάδα Σχολή, υπό τους Δανιήλ Κεραμέα και Βασίλειο Κουταληνό επέστρεψε στη Σμύρνη, κατόπιν πρόσκλησης του τότε Μητροπολίτη Σμύρνης Προκόπιου, όπου και χειροτονήθηκε διάκονος και αρχιδιάκονος. Γρήγορα χειροτονήθηκε ιερέας και κατόπιν ανέλαβε πρωτοσύγκελος Σμύρνης, θέση που διατήρησε μέχρι το 1785.

* Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο της Διακονίας και Αρχιδιακονίας του στη Σμύρνη, ο Γρηγόριος διατηρούσε αλληλογραφία με τον εκ Δημητσάνας επίσκοπο Μεθώνης Άνθιμο Καράκολο, γνωστό υποκινητή της περιοχής στην ανεπιτυχή επανάσταση των Ελλήνων στα Ορλωφικά. Από την αλληλογραφία εκείνη σώθηκε μια πολύτιμη ιστορικά επιστολή του με ημερομηνία 4 Αυγούστου του 1778 όπου θλιμμένος από την ατυχή έκβαση εκείνης της εξέγερσης ενημερώνει τον Άνθιμο ότι 60.000 περίπου Έλληνες από την Πελοπόννησο, μετά τις εκτεταμένες καταστροφές που τους προξένησαν Αλβανοί, έχουν καταφύγει πρόσφυγες στη Σμύρνη και στις γύρω περιοχές οι οποίοι και έγιναν πρόθυμα δεκτοί από τους Αγάδες ως εργάτες, επιτρέποντάς τους να δημιουργήσουν οικισμούς, εκκλησίες κ.λπ. και παράλληλα, απαλλαγή φόρων για μια δεκαετία. Πολλοί δε εξ αυτών άρχισαν ν΄ αναπτύσσουν εμπόριο και μέσα στη Σμύρνη.

Το 1785 ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, οπότε ο Γρηγόριος χειροτονήθηκε επίσκοπος και τον διαδέχθηκε στη Μητρόπολη Σμύρνης. Από αυτή τη θέση ανέπτυξε πλούσια δραστηριότητα, η οποία τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στο κήρυγμα και την κοινωνική δράση, ασχολούμενος ιδίως με την παιδεία του ποιμνίου του.
Πατριαρχίες

Τον Μάιο του 1797, μετά το θάνατο του Προκοπίου, ο Γρηγόριος εξελέγη διάδοχός του ως Γρηγόριος Ε΄. Η πατριαρχία του συνέπεσε με μια δύσκολη περίοδο και δεν ήταν καθόλου ανέφελη. Το 1798 εκθρονίστηκε και εξορίστηκε, οπότε αποσύρθηκε στη Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1806 επανεξελέγη Πατριάρχης, αλλά το 1808 εκθρονίστηκε και πάλι, εξορίστηκε στην Πρίγκηπο και κατόπιν κατέφυγε εκ νέου στο Άγιο Όρος. Στις 15 Δεκεμβρίου 1818 εξελέγη για τρίτη φορά Πατριάρχης και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη τον Ιανουάριο του 1819.
Αφορισμοί

Κατά τη διάρκεια της τρίτης αυτής πατριαρχίας του ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο Πατριάρχης παρέμεινε πιστός στον Σουλτάνο, όπως και οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης και της Μικράς Ασίας, και αρνήθηκε να συμμετάσχει στη Φιλική Εταιρεία. Τελικά αναθεμάτισε τρις τους επαναστατημένους Έλληνες. Ο πρώτος αφορισμός μάλιστα "Ὑπεγράφη συνοδικῶς ἐπὶ τῆς ἁγίας Τραπέζης", κάτι το οποίο είχε σαν αποτέλεσμα να σημάνει το τελειωτικό χτύπημα στη χαμένη εκστρατεία του Υψηλάντη στις Ηγεμονίες.

Σύμφωνα με τον Τ. Κανδηλώρο, βιογράφο του Πατριάρχη, ο Γρηγόριος "Ως αντιπρόσωπος του Χριστού ουδέποτε έπρεπεν να υπογράψει έγγραφον εις το οποίον δεν επίστευεν. Αλλ' ως αρχηγός κινδυνεύοντος έθνους ώφειλε να στέρξει μέτρον, όπερ έστω και προσωρινώς έσωζε τους ανίσχυρους και εμπεπιστευμένους αυτώ πληθυσμούς εκ της σφαγής".

Σύμφωνα επίσης με την επιστολή που απέστειλε ο Αλέξανδρος Υψηλάντης προς τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τους Σουλιώτες, στις 19 Ιανουαρίου: "Ο μεν Πατριάρχης βιαζόμενος παρά τας Πόρτας (σσ. Τουρκική Αυλή) σας στέλλει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρτα, εσείς όμως να τα θεωρείται ταύτα ως άκυρα, καθότι γίνονται με βία και δυναστείαν και άνευ θελήσεως του πατριάρχου".

Ο Γρηγόριος μάλιστα ο Ε΄ σε δική του επιστολή προς τον Τούρκο πρωθιερέα αναφέρει: "Μη με προτρέπεται εις φυγήν, μάχαιρα θα διέλθη τας ρύμας της Κωνσταντινουπόλεως και των λοιπών πόλεων των χριστιανικών επαρχιών. Υμείς επιθυμείται, εγώ μετημφιεσμένος να καταφύγω...ουχί! Εγώ δια τούτω είμαι πατριάρχης, όπως σώσω το έθνος μου...ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλυτέραν οφέλειαν από την ζωή μου...Ναι, ας μη γίνω χλεύασμα των ζώντων. Δε θα ανεχτώ ώστε εις τα οδούς της Οδησσού, της Κέρκυρας και της Αγκώνος, διερχόμενον εν μέσω των αγύιων, να με δακτυλοδεικτούσι λέγοντες, Ιδού έρχεται ο φονεύς πατριάρχης".

Στην επιστολή του προς τον επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα αναφέρει: "...Κρυφά υπερασπίζου αυτόν (σσ. Η του παπανδρέα πράξις πατριωτική), εν φανερόν δε άγνοια υποκρίνου, έστι δε ότε και επίκρινε τοις θεοσεβέσι αδελφοίς και αλλοφύλοις. Ιδία πράυνον βεζύρην λόγοις και υπόσχεσιν αλλά μη παραδοθήτω εις λέοντος στόμα. Άσπασον συν ταις εμαίς ευχαίς τους ανδρείους αδελφούς, προτρέπον εις κρυψίνοιαν δια τον φόβον των Ιουδαίων"[7]. Πέραν αυτών των επιστολών εστάλησαν και άλλες επιστολές προς τους κληρικούς της Πελοποννήσου, τις οποίες οι Τούρκοι προσκόμισαν στο Βρετανό πρεσβευτή ως απόδειξη της ανάμιξης του Γρηγορίου στη εξέγερση, παρότι τελικά ο ίδιος δεν ενδιαφέρθηκε να τις μελετήσει.
Θάνατος

Εν τω μεταξύ, ο Σουλτάνος, υπό την πίεση ακραίων μουσουλμανικών διαδηλώσεων κατά των Ελλήνων, ζήτησε από τον Σεϊχουλισλάμη Χατζή Χαλίλ να εκδώσει διαταγή (φετφά), σχετικά με τη γενική σφαγή των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Ο Χατζή Χαλίλ, ύστερα από διαβουλεύσεις με τον Γρηγόριο, ο οποίος του ξεκαθάρισε πως ο ίδιος και το Γένος ήταν αμέτοχοι στην επανάσταση, και βασιζόμενος σε ένα εδάφιο του Κορανίου, αρνήθηκε να εκδώσει τη φετφά τoυ Σουλτάνου.

Αυτό εξόργισε τον Σουλτάνο, ο οποίος τιμώρησε με θάνατο τον Χατζή Χαλίλ και θεώρησε υπεύθυνο και τον Γρηγόριο Ε'. Αυτό το γεγονός οδήγησε τον Σουλτάνο όχι μόνο να καθαιρέσει, αλλά και να εκτελέσει τον Γρηγόριο. Έτσι, μετά τη λειτουργία του Πάσχα (10 Απριλίου 1821) συνελήφθη, κηρύχθηκε έκπτωτος και φυλακίστηκε. Το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγχονίστηκε στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου παρέμεινε κρεμασμένος για τρεις ημέρες, εξευτελιζόμενος από τον όχλο. Κατόπιν, μια ομάδα τριών Εβραίων αγόρασαν το πτώμα του, το περιέφεραν στους δρόμους και το έριξαν στον Κεράτιο κόλπο. Τα ονόματα των τριών αυτών Εβραίων ήταν Μουτάλ, Μπιταχί και Λεβύ.[10]. Τη σκηνή της περιφοράς του σκηνώματος από τους τρεις Εβραίους έχει αποδώσει παραστατικά σε πίνακά του ο γερμανός ζωγράφος Πήτερ φον Εςς.
Η λάρνακα του Γρηγορίου του Ε'

Ένας Κεφαλονίτης πλοίαρχος, ονόματι Νικόλαος Σκλάβος, βρήκε το σκήνωμα και το μετέφερε στην Οδησσό, όπου και ετάφη στον ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος. Από εκεί ανακομίστηκε στην Αθήνα, 50 χρόνια μετά, και έκτοτε φυλάσσεται σε μαρμάρινη λάρνακα στο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών.

Η κεντρική πύλη του Πατριαρχείου, όπου απαγχονίστηκε ο Γρηγόριος Ε΄, παραμένει κλειστή και σφραγισμένη μέχρι και σήμερα, σε ένδειξη τιμής. Στο Πατριαρχείο εισέρχεται κανείς από τότε μόνο από τις πλάγιες πύλες.
Έργο

Ο Γρηγόριος Ε΄ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για θέματα παιδείας. Μετέφρασε και εξέδωσε τους «Περὶ Ἱερωσύνης λόγους» του Ιερού Χρυσοστόμου. Επίσης εξέδωσε στο πατριαρχικό τυπογραφείο τα «Ἠθικὰ» του Μεγάλου Βασιλείου, εξήγηση των ομιλιών του στη Εξαήμερο και άλλα έργα, όλα σε γλώσσα απλουστευμένη, προκειμένου να γίνεται κατανοητή.

Εκτός των θεμάτων Παιδείας, ασχολήθηκε με τη στέγαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου και διαρρύθμισε τον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Παρά το βραχυχρόνιο της πατριαρχίας του, εξέδωσε πλήθος τόμων, σιγγιλίων, εγκυκλίων και επιστολών, μέσα από τις οποίες διαφαίνεται η σταθερή του προσήλωση στους εκκλησιαστικούς κανόνες και την παράδοση. Υπήρξε ο ίδιος πρότυπο ήθους προς τους κληρικούς και το λαό, επέδειξε χρηστή οικονομική διαχείριση επιλύοντας πολλά προβλήματα, αλλά πήρε και αποφάσεις που τακτοποιούσαν χρονίζοντα κοινωνικής φύσεως θέματα, όπως αυτά των αρραβώνων και της προίκας, των γάμων και διαζυγίων, και άλλα.

[Zenon]

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Ε’ Πατριάρχης Κων/πόλεως (10 Απριλίου)
10 Απριλίου, 2011 — VatopaidiFriend



Ό άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε το 1745 στήν Δημητσάνα. Οί γονείς του, Ιωάννης Αγγελόπουλος και Ασημίνα, ήσαν πτωχοί. Στο άγιο Βάπτισμα έλαβε το όνομα Γεωργός, έμαθε τά πρώτα του γράμματα από τον θείο του ιερομόναχο Μελέτιο και κατόπιν έφυγε και εγκαταστάθηκε μαζί του στήν Σμύρνη. Έκάρη μοναχός σε μονή στήν νήσο των Στροφάδων και ολοκλήρωσε τήν θεολογική μόρφωση του στήν Πατμιάδα Σχολή. Επιστρέφοντας στήν Σμύρνη, ο μητροπολίτης Προκόπιος, ο όποιος έτρεφε γιά τον Γρηγόριο πατρική αγάπη, τον χειροτόνησε άρχιδιάκονο και κατόπιν πρεσβύτερο και οταν ανήλθε στον οικουμενικό θρόνο (1788) τον χειροτόνησε διάδοχο του στήν Μητρόπολη Σμύρνης.

Επί δώδεκα έτη, ο όσιος ιεράρχης διακυβέρνησε μέ σύνεση και αποστολικό ζήλο την μεγάλη και πλούσια πόλη τής Σμύρνης, μητρόπολης του μικρασιατικού Ελληνισμού. Αναστήλωσε διάφορους ναούς, ίδρυσε σχολεία και διοργάνωσε σύστημα προνοίας για τους πτωχούς και δεινοπαθούντες. το 1797, εξελέγη οικουμενικός πατριάρχης. Πάραυτα ανέλαβε να ανυψώσει την τιμή του Πατριαρχείου, αναστηλώνοντας το πατριαρχικό μέγαρο στο Φανάρι. “Ιδρυσε επίσης τυπογραφείο πού εξέδιδε βιβλία στήν δημοτική γλώσσα, τα όποΤα συνέβαλαν τά μέγιστα, στήν πολιτιστική και πνευματική αφύπνιση του ελληνικού λαού. ο άγιος ιεράρχης επαγρυπνούσε για τήν πιστή τήρηση των εκκλησιαστικών Κανόνων και για τήν ηθική ακεραιότητα του κλήρου. Τήν εποχή εκείνη των μεγάλων ζυμώσεων, όταν οι Έλληνες, μετά από σχεδόν τέσσερεις αιώνες υποδούλωσης στους Τούρκους, είχαν αρχίσει να προετοιμάζουν τήν εξέγερση τους, ο πατριάρχης, έχοντας πλήρη συνείδηση τής ποιμαντικής του ευθύνης, προσπαθούσε νά μετριάσει τα οξύθυμα πνεύματα, στερεώνοντας κρυφίως το εθνικό φρόνημα.

Μετά μόλις ενάμιση χρόνο, τον κατήγγειλαν στον σουλτάνο κάποιοι επίσκοποι, τους οποίους είχε τιμωρήσει γιά τήν διαγωγή τους, και εξορίστηκε στήν Χαλκηδόνα και κατόπιν στήν Μονή Ιβήρων στο “Αγιον Όρος. Κατά τήν διάρκεια τής εξορίας του στον “Αθω, ο άγιος ιεράρχης επισκέφθηκε όλες τις μονές, κήρυττε τον λόγο του Θεού και ήταν γιά όλους υπόδειγμα μοναχικής βιοτής. Έδωσε τήν ευλογία του στον άγιο Ευθύμιο νά ομολογήσει τον Χριστό διά του μαρτυρίου κα’ι εξέφρασε χαρά κα’ι καύχηση μαθαίνοντας το μαρτύριο του αγίου Αγαθαγγέλου, καταδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο ότι θεωρουσε τον θάνατο γιά τήν αγάπη του Χρίστου ώς τον υπέρτατο στόχο και τήν κορωνίδα τής χριστιανικής ζωής.

Ανακλήθηκε στο Πατριαρχείο το 1806• έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους χριστιανούς τής Πόλης και ανέλαβε έκ νέου το εργο τής διαποίμανσης και τής ανόρθωσης του εκκλησιαστικού ήθους. το 1808, ομως, Ινα πραξικόπημα έφερε στήν εξουσία τον σουλτάνο Μαχμούτ Β’, οπότε ο Γρηγόριος υποχρεώθηκε νά παραιτηθεί και νά άποσυρθεΤ στήν Πρίγκιπο και μετά έκ νέου στο “Αγιον Όρος• εκεί εξακολούθησε νά μελετά τους αγίους Πατέρες, συνέχισε τους ασκητικούς αγώνες και ενημερωνόταν αδιάκοπα για τήν κατάσταση τής Εκκλησίας και του λαού.

Τό 1818, τον πλησίασαν μέλη τής Φιλικής Εταιρείας, πού προετοίμαζαν τήν Επανάσταση προσπαθώντας νά συγκεντρώσουν και νά συντονίσουν τις διάσπαρτες δυνάμεις του Ελληνισμού. ο Γρηγόριος με ενθουσιασμό υποστήριξε τήν υπόθεση τής ελευθερίας, αλλά κρίνοντας ότι ο καιρός δεν ήταν ακόμη ώριμος, τους συμβούλευσε νά κάνουν υπομονή. Λίγο αργότερα, ανακλήθηκε γιά τρίτη φορά στον πατριαρχικό θρόνο και δραστηριοποιήθηκε έκ νέου, ενθαρρύνοντας τήν ίδρυση σχολείων όπου τά παιδιά μπορούσαν νά λάβουν ελληνική παιδεία. Διοργάνωσε επίσης ενα φιλόπτωχο ταμείο, το οποίο μέ χρήματα πλουσίων Ελλήνων βοηθουσε τους δεινοπαθούντες χριστιανούς.

Όταν ξέσπασε, πλήρως απροετοίμαστη, ή εξέγερση των Ελλήνων στις παραδουνάβιες ηγεμονίες (10η Φεβρουαρίου 1821), ακολούθησαν αμέσως φρικτά και αιματηρά αντίποινα στήν Κωνσταντινούπολη και σε όλες τις μεγάλες πόλεις τής Όθωμανικής Αυτοκρατορίας. Έσφαξαν όλους τους Έλληνες προύχοντες πού είχαν δεσμούς με τις ηγεμονίες και συνέλαβαν τέσσερεις επισκόπους. ο σουλτάνος διέταξε νά συγκεντρωθούν στο Φανάρι Ολες οι διαπρεπείς ελληνικές οικογένειες τής Πόλης και ο πατριάρχης, γιά νά αποφευχθεί ή σφαγή, εγγυήθηκε στήν Υψηλή Πύλη τήν αφοσίωση τους. Ή εγγύηση αυτή δεν ικανοποίησε τον σουλτάνο, ο όποιος υποχρέωσε τον άγιο Γρηγόριο νά υπογράψει τον αφορισμό του πρωτεργάτη τής εξέγερσης Αλέξανδρου Υψηλάντη και των συντρόφων του.

Στις 31 Μαρτίου, μαθεύτηκε ή γενική εξέγερση στήν Πελοπόννησο, και τρεις μέρες αργότερα, τήν Μεγάλη Δευτέρα, αποκεφαλίστηκε ο Μέγας Διερμηνέας Κωνσταντίνος Μουρούζης, πού εκπροσωπούσε τήν ελληνική κοινότητα στήν Υψηλή Πύλη, μαζι μέ άλλους επιφανείς Έλληνες. Προβλέποντας ποια θά ήταν ή μοίρα του και αρνούμενος τις προτάσεις πού του έκαναν νά διαφύγει γιά νά σωθεί, ο πατριάρχης έλεγε: «Πώς νά εγκαταλείψω το ποίμνιο μου; Είμαι πατριάρχης γιά νά σώσω τον λαό μου και όχι γιά νά τον παραδώσω στά ξίφη των γενίτσαρων. ο θάνατος μου θά ωφελήσει περισσότερο από τήν ζωή μου, γιατί θά κάνει τους Έλληνες νά αγωνιστούν μέ τήν απελπισία εκείνη πού συχνά φέρνει τήν νίκη. Όχι, Οχι, δεν θά γίνω περίγελως του κόσμου βάζοντας το στά πόδια, ώστε νά μέ δείχνουν με το δάχτυλο και νά λένε: Νά, ο φονιάς πατριάρχης!»

Τήν Κυριακή του Πάσχα, 10 Απριλίου, ο άγιος Γρηγόριος τέλεσε με γαλήνη και μεγαλοπρέπεια τήν Αναστάσιμη Λειτουργία, που τήν διέκοπταν μόνον οι λυγμοί του. Στο τέλος της Λειτουργίας, του επιβεβαίωσαν τήν είδηση της επανάστασης στήν Πελοπόννησο. Απάντησε τότε: «Νυν και αεί γενηθήτω το θέλημα Κυρίου!» Λίγες ώρες αργότερα, εκπρόσωποι του σουλτάνου του ανήγγειλαν τήν έκπτωση του και αμέσως γενίτσαροι τον έσυραν βάναυσα στήν φυλακή. Υπεβλήθη σε ανάκριση και φρικτά βασανιστήρια στήν διάρκεια τών οποίων παρέμεινε μεγαλοπρεπώς σιωπηλός. Διέκοψε τήν σιωπή του μόνο όταν του πρότειναν να αρνηθεί τήν πίστη του, λέγοντας: «Ό πατριάρχης τών χριστιανών χριστιανός αποθνήσκει!» Λίγο αργότερα, μόλις εξελέγη από τήν ιερά Συνοδό ο διάδοχος του, τον άπαγχόνισαν στήν πύλη του Πατριαρχείου, ή οποία έκτοτε παραμένει κλειστή εις μνήμην του φρικτού αύτου άνοσιουργηματος. Τήν ύστατη στιγμή, ο άγιος Γρηγόριος ύψωσε τά χέρια στον ουρανό, ευλόγησε τους χριστιανούς και είπε: «Κύριε Ίησού Χριστέ, δέξαι το πνεύμα μου!» Και ενώ Τούρκοι και Εβραίοι λιθοβολούσαν το πτώμα του πατριάρχη, ο πασάς πού ανέλαβε τήν εκτέλεση καθόταν μπροστά στήν σορό και κάπνιζε άρειμανίως.

Τρεις ημέρες έμεινε το τίμιο σκήνωμα κρεμασμένο εκεί με μιά πινακίδα γύρω άπό τον λαιμό πού έγραφε το κατηγορητήριο. Τέλος οι Εβραίοι το αγόρασαν γιά 800 γρόσια, το έσυραν ανά τις όδούς με γιουχαίσματα και θριαμβικές κραυγές και κατόπιν το έριξαν στον Βόσπορο. Παρά τήν βαρειά πέτρα πού του έδεσαν, το σώμα επέπλεε καί το περισυνέλεξε ένα ελληνικό πλοίο υπό ρωσική σημαία και το μετέφερε στήν ‘Οδησσό. Επί πολλές ημέρες, πλήθος κόσμου προσκυνούσε το τίμιο λείψανο, το όποιο δεν εμφάνισε κανένα σημείο φθοράς.

Τό 1871, στήν πεντηκοστή επέτειο της ελληνικής Επανάστασης, το τίμιο λείψανο του αγίου πατριάρχη μεταφέρθηκε στήν Αθήνα και κατετέθη με μεγάλες τιμές στον μητροπολιτικό ναό.

(Νέος Συναξαριστής της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εκδόσεις Ίνδικτος)

Πηγή: vatopaidi.wordpress.com

[Νίκος]

Μητροπολίτης Πατρών: «Σήμερα ο Ελληνισμός...υποκλίνεται μπροστά στο ιερό Σφάγιο της πίστεως και της Πατρίδος...»
Τρίτη, 12 Απρίλιος 2011 - Από την Ιερά Μητρόπολη Πατρών



Στη ζωή του Εθνοϊερομάρτυρα Γρηγορίου του Ε΄ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως αναφέρθηκε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος, κατά το κήρυγμά του στον Ιερό Ναό Παντανάσσης Πατρών, όπου τελέστηκε πανηγυρικά η μνήμη του.

Ο Πατριάρχης Γρηγόριος, απαγχονίστηκε από τους Τούρκους ανήμερα του Πάσχα, στις 10 Απριλίου 1821 και τον κρέμασαν στην κεντρική Πύλη του Πατριαρχείου η οποία από τότε παραμένει κλειστή.

Μεταξύ άλλων ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Πατρών είπε:

«Σήμερα ὁ Ἑλληνισμός, ὅπου γῆς, ὑποκλίνεται μπροστά στό ἱερό Σφάγιο τῆς πίστεως καί τῆς Πατρίδος, στό ἐθελόθυτο θῦμα, τόν ἡρωικό καί μαρτυρικό Δημητσανίτη Πατριάρχη Γρηγόριο τόν Ε', ὁ ὁποῖος μέ τήν ἴδια του τή ζωή ἐσφράγισε τήν ἀγάπη του γιά τόν Χριστό καί τήν Ἑλλάδα. Εὐλαβικά βρισκόμαστε ἐκεῖ, καί νοερά προσευχόμαστε μπροστά στήν κεντρική πύλη τῶν Πατριαρχείων, ὅπου κρεμάστηκε σάν φονιάς ἀπό τούς Τούρκους κατακτητές, ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους. Ἐκεῖ εὑρέθη ὁ ὁμιλῶν πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες καί γονάτισε γιά μία ἀκόμα φορά στόν τόπο τῆς Θυσίας, μεταφέροντας τήν εὐλάβεια τῶν Ἀρκάδων καί τῶν Ἀχαιῶν καί τήν εὐγνωμοσύνη καί τόν σεβασμό, στόν ἥρωα καί μάρτυρα τοῦ Γένους.

Σήμερα μαζί μέ τούς ἀγαπητούς μας Γορτυνίους τῶν Πατρῶν, τούς Ἀρκάδες καί τούς Πατρινούς, μαζί μέ ὅλους τούς Ἀχαιούς, στόν Ἱερό Ναό τῆς Παντανάσσης θυμόμαστε καί τιμᾶμε, μακαρίζουμε καί γεραίρουμε.

α) Τόν Ἱεράρχη, ὁ ὁποῖος ὡς καλός ποιμήν, ἐποίμανε τήν λογικήν ποίμνη τοῦ Κυρίου τόσο στήν Σμύρνη, ὅπου ὑπηρέτησε ὡς Μητροπολίτης, ὅσο καί στήν Βασιλεύουσα, ὅπου ἐτέθη ἐπί τήν Λυχνίαν τῆς μαρτυρικῆς τοῦ Κυρίου Καθέδρας, ἐκλεγείς Οἰκουμενικός Πατριάρχης καί ἀγωνισθείς μέχρις αἵματος γιά τήν σωτηρία τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνικοῦ Λαοῦ.

β) Τόν Πατέρα καί Διδάσκαλο, ὁ ὁποῖος σέ χρόνια δύσκολα, ὅπου ἡ σκλαβιά ἐσκέπαζε μέ τό βαρύ καί ἀσήκωτο μανδύα της τόν οὐρανό τῆς Ἑλλάδος, ἀγκάλιασε τά σκλαβωμένα τέκνα του καί τούς ἐγλύκανε μέ τήν πατρική ἀνάσα του τόν πόνο, σφογγίζοντας μέ τό ράσο του τά ματωμένα πρόσωπά τους καί τυλίγοντας μέ τόν δικό του μαρτυρικό μανδύα, τά μαρτυρικά λείψανά τους.

γ) Τόν Κυβερνήτη τοῦ μεγάλου σκάφους τῆς κατά Ἀνατολάς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ ἀνεδείχθη σοφός οἰακοστρόφος καί λαμπρός πηδαλιοῦχος, ὥστε νά πλεύσῃ ἡ ναῦς σέ ὑπήνεμο λιμάνι ἀναδειχθείς ὁ ἴδιος,

δ) Μάρτυρας, ἀφοῦ τήν ψυχή αὐτοῦ ἔδωκε ὑπέρ τῶν προβάτων αὐτοῦ, προστεθείς στούς Μάρτυρες Ἱεράρχες τῆς πρώτης, τῆς Ὀρθρινῆς περιόδου τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας.

Αὐτοῦ τοῦ Ἱεράρχου τήν θυσία ὕμνησε ὁ Ἐθνικός μας Ποιητής καλώντας τόν Λαό νά κλαύσῃ τόν πνευματικό του πατέρα.

« Ὅλοι κλαῦστε ἀποθαμένος
ὁ Ἀρχηγός τῆςἘκκλησίας.
Κλαῦστε, κλαῦστε, κρεμασμένος
ὡσάν νά 'τανε φονιάς»

Αὐτός ὁ Πατριάρχης, ὁ Πατέρας τοῦ Γένους μας πολλάκις ἠδικήθη ἀπό τούς πνευματικούς του ἐκγόνους, τούς Νεοέλληνες.

Κάποιοι οὔτε τήν θυσία του κατενόησαν, οὔτε τόν ἀγῶνα του γιά τήν ἐλευθερία. Δοῦλοι ξένων συμφερόντων, ἠθέλησαν νά σπιλώσουν τήν ἱερά του μνήμη, μή δυνάμενοι νά ἀντέξουν τό φῶς καί τό μεγαλεῖο τῆς θυσιαστικῆς προσφορᾶς του. Εἶναι οἱ μικροί, οἱ ὁποῖοι σέ ὅλες τίς ἐποχές ὑπάρχουν καί προσπαθοῦν μέ πυροτεχνήματα, νά ξεπεράσουν τόν πνευματικό τους καί ὅποιον ἄλλο νανισμό. Ὅμως αὐτός τούς συγχωρεῖ, γιατί ξεπέρασε τά γήινα μέτρα καί βρίσκεται σέ σφαῖρες οὐράνιες, δεόμενος τοῦ Κυρίου γιά τήν Ἑλλάδα πού πότισε μέ τό αἷμα του καί γιά τόν φωτισμό τῶν τέκνων τῆς Ἑλλάδος, ὥστε ὅ,τι λέγουν καί γράφουν νά ἀντέχη στήν φωτιά τῆς ἱστορίας, στόν διάλογο καί τήν κριτική. Καί ἀκόμα πιό πολύ, πιστεύω, ὅτι ὁ μαρτυρικός καί ἅγιος Πατριάρχης δέεται στόν Οὐρανό, ἐνώπιον τοῦ φρικτοῦ Θρόνου τοῦ Κυρίου, ὥστε νά ἐξέλθῃ ἡ χώρα μας ἀπό τίς σύγχρονες σκλαβιές της».

Στήν συνέχεια ὁ Σεβασμιώτατος ἀνέγνωσε χωρία ἀπό τό βιβλίο τοῦ Μάνου Βηνιέρη « Ἡ μεγάλη θυσία», ἀδυνατῶν ὁ ἴδιος νά κρύψῃ τήν συγκίνηση καί τά δάκρυά του, ὅπως καί τό πολυπληθές ακροατήριο.

Την φροντίδα των λατρευτικών εκδηλώσεων είχε ο Σύλλογος Γορτυνίων της Πάτρας.

Πηγή: anagrafes.com