Κατ' αρχάς πρέπει να έχεις κανονίσει που θα μείνεις τηλεφωνώντας στις μονές για διαθεσιμότητα, η διαμονή είναι για μια ημέρα εκτός αν έχεις ειδικό διαμονητήριο. Ιδανικά βρίσκεις κοντινές μονές για να μπορείς να μετακινηθείς ακόμα και με τα πόδια. Έπειτα απ' την Ουρανούπολη βγάζεις το χαρτί που χρειάζεται, 20€ το κόστος αν θυμάμαι καλά. Στο Όρος φτάνεις μόνον με καράβι, σαν σε νησί, δεν υπάρχει χερσαία πρόσβαση! Απ' την Ουρανούπολη παίρνεις το καραβάκι για τη Δάφνη, το λιμάνι του Όρους (δεν θυμάμαι ακριβώς τιμή εισιτηρίου, γύρω στα 7-8€). Αν η μονή είναι προσβάσιμη με το καράβι καλώς (πχ η μονή Παντελεήμονος, η ρώσικη, πρέπει να ήταν). Αν όχι, απ' τη Δάφνη πρέπει να βρεις κάποιο μέσο ως τις Καρυές κι από κει άλλο μέσο προς τη μονή ή κατευθείαν προς τη μονή. Μπορούσε κανείς να κλείσει λεωφορείο των 8 ατόμων με 40€, πληροφοριακά.
Στο πλοίο
Υπομονή! Πηγαίνει αργά, πιάνει πολλά λιμάνια. Κανα δίωρο μέχρι τη Δάφνη. Αρκετός κόσμος μέσα, περισσότεροι οι ξένοι, κυρίως Ρώσοι. Κάποιοι Ρώσοι με παιδιά στην ουσία, 15χρονα! Ήταν και δυο τύποι που ζητιάνευαν, οι οποίοι στην πορεία αποδείχτηκαν φασίστες χρυσαυγίτες! Πήγαν να πλακωθούν μ' έναν Χριστιανό που προσπαθούσε να τους μιλήσει χριστιανικά. Η ναυτιλιακή κυπριακή, καμμιά off-shore να γλιτώνει φόρους (ναι, καρφάκι για την κοσμική και οικονομική πλευρά του πράγματος). Μου είπαν άλλοι επισκέπτες για την Βατοπεδίου ότι είναι το άκρον άωτο του εμπορίου λόγω τιμίας ζώνης, δέχονται μέχρι κάρτες, έχουν POS! Αυτό το μεταφέρω όπως μου το είπαν αλλά δεν έχω προσωπική εμπειρία. Στις δυο μονές που πήγα κι είδα με τα μάτια μου ούτε καν τέτοια πράγματα συνάντησα, ούτε καν να ρίξεις κέρμα κάπου.
Ν' αναφέρω επίσης ότι στην επιστροφή περνάς έλεγχο απ' το τελωνείο πριν να μπεις στο πλοίο.
Στην μονή Φιλοθέου
Πρώτα βρέθηκα στη Φιλοθέου. Ο αρχοντάρης αποτελεσματικός αλλά απότομος, δεν προλάβαινες καν ν' ακούσεις το πρόγραμμα. Μου έκανε εντύπωση ότι δεν ήθελε βοήθεια για τις εργασίες τους, όταν προσφέρθηκα το πρωί. Το αρχονταρίκι ήταν καινούργιο, εξαιρετικές οι εγκαταστάσεις.
Γενικά η Φιλοθέου μου άφησε την εντύπωση αυστηρής μονής. Απέφευγαν μπορώ να πω να μας μιλήσουν. Κατανοητό, μοναχοί είναι και πήγαν να μονάσουν όχι για να πιάνουν κουβέντα. Αλλά κι εμείς ψυχές είμαστε, περιμένουμε να ακούσουμε έναν πνευματικό λόγο, τόσο δρόμο κάναμε γι αυτό. Καταφέραμε να συμμετάσχουμε σε μια συζήτηση-κήρυγμα που έκανε ένα απόγευμα ένας απ' τους μοναχούς εκεί. Χάρη σε μια παρέα που τον ήξερε και του το ζήτησε και χωθήκαμε κι εμείς. Του είπαμε αν μπορεί και την άλλη μέρα (θα έφευγε η άλλη παρέα) αλλά αρνήθηκε λόγω υποχρεώσεων. Σ' αυτό το κήρυγμα λοιπόν μου έκανε αρνητική εντύπωση ότι ξεκίνησε με μια ρητορική μίσους για τους Εβραίους και περιουσίου λαού για τους Έλληνες. Περίμενα κάτι πιο πνευματικό κι ήταν μεγάλη απογοήτευση για μένα. Μετά καλά τα έλεγε (κατ' εμέ πάντα), για την αμαρτία και τη μετάνοια αλλά η εισαγωγή... Τελοσπάντων, δεν θέλω να συνδέσω τη μονή με μια συζήτηση μ' έναν εκ των μοναχών.
Στην σκήτη ή κελί
Ξεκινώντας πεζή για επίσκεψη στην Καρακάλου, στον δρόμο συναντήσαμε ένα κελί ή σκήτη, βρήκαμε έναν μοναχό που μας άνοιξε, ευγενέστατος και πρόσχαρος, καλή του ώρα. Τρομάξαμε όταν είδαμε τη βιτρίνα με τις κάρες των νεκρών μοναχών, έξω απ' το δωμάτιο - εκκλησάκι που είχαν. Όπως ρωτήσαμε στην τρομάρα μας γιατί είναι οι νεκροκεφαλές εκεί, ο μοναχός πρόσχαρος όπως πριν μας μίλησε για τη «μνήμη θανάτου» κι αστειεύτηκε να περάσουμε κάποια χρόνια αργότερα να τον βρούμε εκεί (εννοώντας την κάρα του στη βιτρίνα!). Είναι αξιοθαύμαστο πόσο χαλαρά αντιμετωπίζουν κάποιοι άνθρωποι εκεί την απώλεια, τον θάνατο. Δυστυχώς δεν μπόρεσα να κάνω μια ευρύτερη κουβέντα θεολογική, περί μεταφυσικών κτλ. Η αλήθεια πώς να ρωτήσεις έναν μοναχό αν υπάρχει θεός πχ, γι αυτόν είναι δεδομένο. Οπότε αφενός δίσταζα, αφετέρου ο άνθρωπος ήταν μόνος κι είχε αρκετές δουλειές. Περάσαμε ξανά φεύγοντας απ' την Καρακάλου, την επομένη ημέρα.
Τη δε επομένη ημέρα στην ίδια σκήτη ή κελί συναντήσαμε τον γέροντα μοναχό, τον οποίο ρωτήσαμε για τον Άγιο πλέον Παΐσιο, μιας και τον είχε προλάβει εν ζωή. Παρενθετικά να πω ότι παρόλη την ολιγοπιστία μου έχω επικαλεστεί - προσευχηθεί έχοντας κατά νου τον Παΐσιο και εν πάση περιπτώσει αισθάνθηκα ότι με βοήθησε. Έτσι κι έχω ξεκινήσει αυτό το μετά προσωπικών εμποδίων και δυσπιστιών πνευματικό μου ταξίδι. Το ανέφερα για να δείξω τη συμπάθειά μου, επειδή δεν ξέρω πώς θα φανεί αυτό που μας είπε ο γέροντας. Τον ρώτησε ο φίλος μου αν βρέθηκαν και στο ίδιο μοναστήρι και μας απάντησε ο γέροντας, «ε, ο Παΐσιος ήταν σουρτούκης!», εννοώντας ότι είχε περάσει από πολλά μοναστήρια! Μα είχε πραότητα και γλυκύτητα όμως, δεν ακούστηκε όπως θα το έλεγε κάποιος από μας. Μ' έκανε και γέλασα και αισθάνθηκα πιο οικεία με τον άνθρωπο Παΐσιο - μπορεί ν' αγίασε αλλά ήταν ένας από μας, έτσι το εξέλαβα.
Στην μονή Καρακάλου
Για την μονή Καρακάλου δεν είχαμε κανονίσει, είπαμε με τα πόδια να την επισκεφτούμε. Φτάνοντας μας υποδέχτηκε ο πολύ ευγενικός αρχοντάρης. Μας μίλησε, μας προσέφερε καφέ και λουκούμι. Προσπάθησα να κάνω την θεολογική, μεταφυσική κουβέντα που αναζητούσα αλλά ευγενικά το απέφυγε δίνοντάς μου να καταλάβω ότι είναι άλλη η δουλειά του. Μου είπε παρόλ' αυτά δυο πράγματα για τη δύναμη της προσευχής και του εκκλησιασμού. Τέλος μας πρότεινε να μείνουμε μια βραδιά, κάτι που ήταν ευχάριστη έκπληξη και δεχτήκαμε. Το αρχονταρίκι δεν ήταν τόσο σύγχρονο όσο στη Φιλοθέου, πάντως ένιωσα πιο ζεστά κι οικεία εν γένει σ' αυτή τη μονή. Μετά το γεύμα ζήτησαν μια βοήθεια από όποιον μπορούσε για τη λάντζα στα μαγειρεία και πήγα. Δεν με φόρτωσαν καθόλου, έκανα τη λιγότερη δουλειά απ' τους μοναχούς, καμμιά ωρίτσα περίπου, και μου έφεραν καλύμματα να μην λερωθώ ούτε στα παπούτσια.
Η λειτουργία
Όρθρος, λειτουργία, εσπερινός ή όπως λέγεται, απόδειπνο: Ήταν όλα καταπληκτικές εμπειρίες. Ακόμα κι άθεος να είσαι και να το δεις σαν δρώμενο. Ξυπνάω κάποια βράδια στον ύπνο μου και μου έρχεται στο μυαλό το σκοτάδι με τα καντήλια να κατεβαίνουν και ν' ανεβαίνουν στις δυο μονές του Όρους που επισκέφθηκα. Και το μεσημέρι το φως του ήλιου να λαμπιρίζει τις εικόνες. Παρόλη την κούρασή μου επειδή έμενα άυπνος, μου λείπει αυτό το βίωμα της λειτουργίας εκεί, ιδίως το βράδυ. Τελικά έχει το λόγο του που γίνεται μες τη νύχτα, βοηθά την κατάνυξη. Όποιος μπορεί να πάει, έστω και μόνο γι αυτό. Κι ας κρατηθεί να μην αποκοιμηθεί μες στην εκκλησία (συνέβαινε κι αυτό, αλλά το καταλαβαίνω, δεν είναι κι εύκολο λόγων των ωραρίων).
Το πρόγραμμα των μονών που επισκέφθηκα
Συμπαθάτε με για καμμιά παράλειψη ή λάθος. Απ' όσο άκουσα από άλλους επισκέπτες δεν έχουν όλες οι μονές το ίδιο πρόγραμμα. Στις δυο που βρέθηκα είχε ως εξής:
Η ημέρα ξεκινά κατά τις 12 τα μεσάνυχτα! Αρχίζει ο όρθρος - θεία λειτουργία. Το γεύμα (μεσημεριανό) κατά τις 5-6 τα ξημερώματα. Έπειτα οι μοναχοί πήγαιναν στα διακονήματά τους, εμείς οι λαϊκοί μπορούσαμε και να κοιμηθούμε, δεν μας έλεγαν τίποτα. Κατά την 1 - 2 το μεσημέρι ξεκινούσε ο εσπερινός (αν λέγεται έτσι δεν τα θυμάμαι καλά). Έπειτα κατά τις 3 - 4 το απόγευμα είχε το δείπνο (βραδινό) κι έπειτα ξανά στην εκκλησία για το απόδειπνο και την προσκύνηση των λειψάνων των αγίων που παρουσιάζουν μετά το απόδειπνο. Απ' την ώρα εκείνη μέχρι τα μεσάνυχτα ήταν οι ώρες που ξεκουράζονταν και κοιμούνταν όλοι, ειδικά μετά την δύση του ηλίου οπότε έκλεινε η πύλη της μονής. Προσωπικά δεν μου κόλλαγε ύπνος, δεν μπορούσα να προσαρμοστώ τόσο γρήγορα στο ανάποδο για μένα ωράριο· να το συνυπολογίζουν όσοι είναι λίγο δύσκολοι με τον ύπνο. Εδώ ν' αναφέρω ότι ο αρχοντάρης της Φιλοθέου ρητά μας δήλωσε ότι η πύλη ξανανοίγει μόνον με την ανατολή κι αν μείνουμε έξω, ε, δεν πειράζει κάτι πρέπει να φάνε κι οι λύκοι
Τα γεύματα
Στο γεύμα και το δείπνο η διαδικασία έχει ως εξής: Προσευχή πρώτα, μετά καθόμαστε στην τράπεζα για να φάμε. Το φαγητό διαρκεί όσο ο βίος του Αγίου που διαβάζει κάποιος εκ των μοναχών - περίπου ένα τέταρτο, προλαβαίνεις να φας. Νερό ή κρασί μπορείς να βάλεις όχι με το που κάθεσαι να φας, αλλά 2-3 λεπτά αργότερα, όταν χτυπάει ένα κουδουνάκι! Τα φαγητά ήταν και στις δυο μονές νοστιμότατα. Δεν επιτρέπεται κουβέντα, άλλωστε δεν θα προλάβεις να φας αν μιλάς! Αλλά να έχετε κανα ξηροκάρπι για τη λιγούρα, προσωπικά τρώω τρία γεύματα ημερησίως. Έπαιρνα και μια φετούλα ψωμάκι ή ένα φρούτο απ' την τράπεζα για μετά.
Ημερολόγιο - ώρες
Στο Άγιον Όρος τηρούν το παλιό ημερολόγιο (προσοχή, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι παλαιοημερολογίτες, ΓΟΧ που αυτοαποκαλούνται! Ίσως μόνον στην Εσφιγμένου, που θεωρούνται σχισματικοί) οπότε οι γιορτές κι οι νηστείες πάνε ανάλογα, πλην του Πάσχα που συμπίπτει σε παλιό και νέο. Επίσης μετρούν την ώρα κι έχουν ρυθμισμένα τα ρολόγια τους διαφορετικά! Βυζαντινή ώρα την λένε, δεν κατάφερα να την αντιστοιχίσω με την ώρα την ελληνική, όπως μου είπαν αυτή που χρησιμοποιούμε. Βέβαια για τα ωράρια πλοίων κτλ δεν υπάρχει πρόβλημα, είναι τα χρονολόγια στην οικεία μας ώρα!
Κατακλείδα
Ήταν ενδιαφέρουσα εμπειρία, το τελετουργικό με συνεπήρε. Απογοητεύτηκα από το γεγονός ότι δεν κατάφερα να κάνω πνευματική συζήτηση με τους μοναχούς και να βιώσω κάτι πέραν των αισθήσεων. Αν και το τελευταίο μάλλον δεν έχει να κάνει με το μέρος που βρίσκεσαι, αλλά με το που βρίσκεται η ψυχή σου. Θα μου πεις γιατί θέλεις να μιλήσεις σώνει και καλά με τους μοναχούς του Αγίου Όρους; Επειδή ίσως κάποιοι απ' αυτούς να έχουν βιώσει αυτό που εγώ δεν μπορώ και κάπως να μου το μεταφέρουν.
Πλατίασα, ελπίζω να φανούν χρήσιμες οι πληροφορίες. Αν μπορώ να βοηθήσω με κάποια πληροφορία ακόμα ρωτήστε με, άλλωστε όλο και κάτι θα μου ξέφυγε.
