Μητροπολίτου Μεσογαίας & Λαυρεωτικῆς Νικολάου
Μακαριώτατε,
Σεβασμιώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί,
Δὲν μπορῶ νὰ μὴν ἀρχίσω μὲ τὴν ἔκφραση τῶν εἰλικρινῶν μου εὐχαριστιῶν γιὰ τὴν τιμὴ καὶ τὴν ἐμπιστοσύνη αὐτῆς τῆς ὁμιλίας, μάλιστα σὲ μιὰ περίοδο ποὺ ἡ ἀκριβὴς ἀποτίμηση τῆς πραγματικότητος μέσα στὴν ὁποία έκτυλίσσεται ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἀποστολή, ἐνῶ εἶναι μεγίστης σημασίας, εἶναι ἐξαιρετικὰ δύσκολη. Οἱ καινοφανεῖς ἀντιλήψεις, τὰ σύγχρονα κοινωνικὰ καὶ φιλοσοφικὰ ρεύματα, τὰ μέσα διάδοσής τους, ἀνατρέπουν παγκόσμιες διαχρονικὲς σταθερές, ἐναλλάσσονται μὲ ἐκπληκτικὴ ταχύτητα, χαρακτηρίζονται ἀπὸ πολυπαραμετρικότητα καὶ φυσικὰ αἰφνιδιάζουν καὶ τὸν ὀργανισμὸ τῆς Ἐκκλησίας ὡς πρὸς τὸν τρόπο κατάθεσης τῆς μαρτυρίας της.
Θὰ ἤθελα νὰ ξεκινήσω μὲ ἕναν σαφῆ προσδιορισμὸ τοῦ θέματός μου. Ἀρχικὰ ὁ τίτλος ἦταν «Ἐκκλησία καὶ νέες τεχνολογίες». Ἐπειδὴ ὅμως προσωπικὰ δὲν πίστευα ὅτι τὸ πρόβλημά μας εἶναι οἱ νέες τεχνολογίες, ἡ χρήση τους ἀπὸ πλευρᾶς Ἐκκλησίας ἢ καὶ ἡ ἀξιοποίησή τους, πρότεινα τὴ διεύρυνσή του μὲ τὴν εἰσαγωγὴ τοῦ ὅρου «νέες ἀντιλήψεις», προκειμένου νὰ διευκολυνθοῦμε στὴν
κατὰ τὸ δυνατὸν καλύτερη ἀνατομικὴ περιγραφὴ τοῦ νέου πλαισίου ζωῆς ποὺ διαμορφώνεται γύρω μας καὶ νὰ προσδιορίσουμε μερικὰ ἀναγκαῖα στοιχεῖα γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότερη κατάθεση τῆς ἐκκλησιαστικῆς μαρτυρίας καὶ ζωῆς.
Τὸ πλαίσιο αὐτὸ ἔχει δύο ἐπίπεδα: Τὸ πρῶτο σχετίζεται μὲ τὴ συμπτωματολογία καὶ τὰ συγκεκριμένα προβλήματα ποὺ μᾶς κάνουν νὰ συνειδητοποιοῦμε δυσκολίες καὶ ἀλλαγές. Τὸ δεύτερο ἀποτελεῖ τὸ οὐσιαστικὸ περιεχόμενο αὐτοῦ ποὺ ὀνομάζεται νὲες ἀντιλήψεις καὶ νοοτροπίες καὶ τὸ ὁποῖο ἔχει προκληθεῖ ἀπὸ μακροχρόνιους μηχανισμούς, ἐνδεχομένως προσχεδιασμένους, ποὺ ἔχουν ὅμως νὰ κάνουν μὲ τὴν ἴδια τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ τὸν πτωτικὸ χαρακτήρα της.
Εἶναι σαφὲς ὅτι «ὁ κοσμοκράτωρ τοῦ αἰῶνος τούτου» ἀλλάζει ὄψεις καὶ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ τὶς ἐντοπίζουμε ὡς Ἐκκλησία. Στὴν παροῦσα ὁμιλία θὰ ἀσχοληθοῦμε κυρίως μὲ αὐτὸ τὸ δεύτερο στοιχεῖο.
Α. Ὑπόβαθρο καὶ αἴτια τῶν νέων ἀντιλήψεων
Νέες ἀντιλήψεις, νέα ἤθη, νέες τεχνολογίες, ἕνας νέος πλέον κόσμος διαμορφώνεται γύρω μας. Στὴν ἐπεξεργασία τοῦ θέματός μας, ἐφόσον χρησιμοποιοῦμε τὴ λέξη «νέες», θεωρῶ πὼς θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε μπροστά μας νέους φοιτητικῆς καὶ κάτω ἡλικίας, ποὺ βομβαρδίζονται μὲ ἐρεθίσματα καὶ προκλήσεις, τέτοια ποὺ διαμορφώνουν τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο. Τὸ σύστημα τῶν κοινωνικῶν
ἀντιλήψεων, ἡ ἐποχή, ἡ τηλεόραση, ἡ παιδεία, ὁ διαδικτυακὸς κόσμος, ἐκφράζουν ἰδέες, στόχους, ἐπιλογὲς ποὺ ἐπηρεάζουν, ἀλλὰ καὶ ἐν πολλοῖς δίνουν σχῆμα καὶ μορφὴ στὸ σύγχρονο πρότυπο ἀνθρώπου.
Πάντοτε τὸ κακὸ ἐκφραζόταν μέσα ἀπὸ μία τάση ἕλξης πρὸς τὴν καλοπέραση, τὴν εὐμάρεια, τὴν ὕλη, τὸ συμφέρον, τὴ σάρκα, τὸ ἐγώ. Ὁ εὐδαιμονισμός, ὁ ὑλισμός, ἡ σαρκολατρεία, ἡ ἀμφισβήτηση τῶν ἀρχῶν, τὸ γκρέμισμα τῶν προτύπων, ὁ μηδενισμὸς καὶ φυσικὰ ὁ ἐγωισμὸς ἀποτελοῦν τὸν αἰώνιο ἐπηρεασμὸ καὶ τὸν συνεχῆ πειρασμὸ τῆς ἀνθρώπινης φύσης.
Ἡ ἐποχή μας ὅμως εἴτε ἔχει καίρια ἀλλάξει διαχρονικὲς ἔννοιες καὶ ὅρους εἴτε ἔχει δημιουργήσει νέα δεδομένα, ποὺ οὐσιαστικὰ διαμορφώνουν πλέον νέες άντιλήψεις, συμπεριφορές, προσεγγίσεις κλπ.
Ἂς δοῦμε μερικὰ ἀπὸ αὐτά.
(α) Οἱ κοινωνίες μας τὰ τελευταῖα χρόνια ἄλλαξαν τὰ μεγέθη τοῦ πλούτου καὶ τοὺς ἀριθμοὺς τῶν πλουσίων καὶ κατέστησαν τὴν εὐμάρεια κυρίαρχο στόχο καὶ ἐπιδίωξη ζωῆς. Ἡ ἀξιοποίηση τῶν πλουτοπαραγωγικῶν πηγῶν τῆς γῆς, σὲ συνδυασμὸ μὲ τὴ γενικότερη πρόοδο τῆς ζωῆς καὶ τὴν ἐκρηκτικὴ αὔξηση τοῦ παγκόσμιου πληθυσμοῦ, ὁδήγησε στὴ βιομηχανοποίηση καὶ ἑταιρικοποίηση τῆς
κατανομῆς τῶν ἀγαθῶν. Αὐτὸ ἔδωσε ἄλλη διάσταση στὶς ἔννοιες τοῦ συμφέροντος καὶ τοῦ πλούτου. Ἡ ἀπόκτηση πλούτου ἔγινε πιὸ εὔκολη, ἡ ἀπόλαυσή του δυνατὴ σὲ ὅλο καὶ μεγαλύτερους πληθυσμούς, σὲ ὅλο καὶ περισσότερες μορφὲς καὶ ποικιλίες. Πολυτελῆ σκάφη, χλιδᾶτα ξενοδοχεῖα, εὔκολα ταξείδια σὲ ὀνειρεμένους κόσμους, ἐξωφρενικὲς ποικιλίες τῶν προϊόντων, διαφημιστικὴ βιομηχανία αὐξάνουν τὴν ὄρεξη, προκαλοῦν τὴ σύγκριση, μετατοπίζουν τὴν ἐπιθυμία ἀπὸ τὸ ἀναγκαῖο στὸ ἐντελῶς περιττό, καθιστοῦν τὴν πολυτέλεια καὶ τὴ χλιδὴ αὐτονόητες, μεταλλάσσουν τὴ φιλοσοφία τῶν ἀξιῶν σὲ διεκδίκηση ὑλικῶν ἀγαθῶν, ἀναδεικνύουν σὲ στόχο ζωῆς τὴν ἐφημερότητα –τὸ ἐδῶ καὶ τώρα- καὶ ἐπιπεδοποιοῦν τὸν ἄνθρωπο σὲ ἕναν κόσμο ὅπου ἡ πραγματικότητα ἀντικαθίσταται ἀπὸ τὸ ψέμμα καὶ ἡ ἀλήθεια ἀπὸ χιλιάδες πράγματα ποὺ ὅλα μαγεύουν, ἀλλὰ κανένα δὲν ἀξίζει. Ὁ Δυτικὸς ἄνθρωπος ζεῖ μόνον γιὰ τὸ σήμερα καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό του, γι’ αὐτὰ ποὺ βλέπει καὶ γιὰ τὰ λίγα ποὺ κατανοεῖ, ὡς ὑλικὴ καὶ βιολογικὴ ὀντότητα μὲ ναρκωμένη τὴν ψυχὴ καὶ νεκρωμένο τὸ πνεῦμα.
(β) Ἡ ἐξέλιξη τῶν μέσων μαζικῆς μεταφορᾶς καὶ ἐπικοινωνίας (τηλέφωνο, τηλεόραση, διαδίκτυο, smartphones, blogs, videocasts, fora, wikis, Skype, συσκευὲς εὐρύτατης ψηφιοποίησης καὶ τελευταῖα τὰ ἐργαλεῖα ἠλεκτρονικῆς κοινωνικῆς δικτύωσης ὅπως τὸ facebook καὶ τὸ twitter, τὸ myspace καὶ τὸ linkedin) δημιούργησαν μία παγκόσμια κοινωνία ποὺ φτωχεύει σὲ ἀμεσότητα, στερεῖται τὴν ἰδιωτικότητα, σκλαβώνει σὲ ἐξαρτήσεις, στηρίζεται σὲ τηλεγνωριμίες, καὶ χαρακτηρίζεται ἀπὸ περιχώρηση νοοτροπιῶν, ἰσοπέδωση ἰδιομορφιῶν καὶ σχετικοποίηση τῶν ἀξιῶν, καὶ ὡς ἐκ τούτου ἡ ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας ὑποκαθίσταται ὡς ἀξία ἀπὸ τὴν ἀνάγκη νὰ συνυπάρξουμε, νὰ τὰ βροῦμε, νὰ συμφωνήσουμε, νὰ διαλεχθοῦμε∙ ὄχι νὰ τὴν ὁμολογήσουμε.
(γ) Τὸ ἀγαθὸ τῆς ἀπόκτησης γνώσεως ἔχει κυριαρχήσει. Τὰ ποσοστὰ τῶν σπουδαγμένων ἔχουν αὐξηθεῖ. Τὸ ἴδιο τὰ Πανεπιστήμια, τὰ βιβλία, οἱ Ἀκαδημίες. Αὐτὸ σημαίνει δύο πράγματα: τὸ πρῶτο ὅτι περισσεύει ἡ φυσίωση καὶ τὸ αἴσθημα τῆς αὐταρκείας καὶ τὸ δεύτερο ὅτι πλεονάζει ὁ κίνδυνος νὰ ποδηγετοῦνται οἱ μάζες καὶ νὰ κατευθύνονται μέσα ἀπὸ συγκεριμένους ἐκπαιδευτικοὺς
μηχανισμοὺς καὶ προγράμματα. Τὸ σχολεῖο ὅμως δὲν ἔχει πλέον τὴν ἔννοια ποὺ γνωρίζαμε. Ἀπὸ χῶρος ποὺ κατὰ κύριο λόγο ἀσκεῖ ἀγωγή, καλλιεργεῖ τὴ σοφία, ἐμβαθύνει στὸν πολιτισμό, τὸν συντηρεῖ καὶ παράγει νέον ἔχει ἐξελιχθεῖ σὲ ἕνα μηχανισμὸ παραγωγῆς καὶ μετάδοσης πληροφοριῶν, ποὺ μάλιστα λόγῳ τοῦ ὄγκου τους μόνον μηχανὲς μποροῦν νὰ τὶς ἀποθηκεύσουν, ἀναλύσουν ἢ καὶ
συνθέσουν. Ἡ γνώση ἐπειδὴ ἀπαιτεῖ κρίση, προσωπικὴ μετοχὴ στὴ σύνθεση καὶ ἐλευθερία ἔχει ἐκφυλισθεῖ σὲ δεξιότητα συλλογῆς ἐπὶ μέρους πληροφοριῶν καὶ ἐξειδίκευσης στὴ χρήση ἐργαλείων πρόσβασης σὲ αὐτές. Ἡ ἀναζήτηση πληροφοριῶν στὸν ὠκεανὸ τοῦ διαδικτύου ὀνομάζεται surfing, ποὺ σημαίνει περπατῶ πάνω στὰ κύματα, δηλαδὴ δὲν βουλιάζω στὸν βυθὸ τῆς ἀλήθειας, ἐπιπλέω στὴν ἐπιφάνεια, ἀκουμπάω τὰ ἐπιφαινόμενά της. Ὁ ἄνθρωπος ὡς πρὸς τὶς δυνατότητες γίνεται ἀβαθής, ἐνῶ διαθέτει ἀπίστευτες γνώσεις∙ οἱ ἔξυπνοι ποὺ ὅμως ἀδυνατοῦν ἐντελῶς νὰ διαχειρισθοῦν τὴν καθημερινότητά τους περισσεύουν ἐπικίνδυνα. Τὰ ἀποθέματα σοφίας ἔχουν πλέον ἐξαφανισθεῖ.
(δ) Ἡ πρόοδος τῆς ἰατρικῆς καὶ τῶν βιολογικῶν ἐπιστημῶν ἔχει θεαματικὰ ἀποτελέσματα στὸν τομέα τῆς ὑγείας. Οἱ θάνατοι ἀπὸ λοιμώξεις ἔχουν περιορισθεῖ ἐντυπωσιακά, ἡ διαγνωστικὴ ἰατρικὴ βλέπει στὶς ἐσώτερες γωνιὲς τοῦ ἀνθρώπινου σώματος, διεισδύει στοὺς κυτταρικοὺς μηχανισμούς, ἡ ἐπεμβατικὴ ἰατρικὴ ἔχει ἐπινοήσει ἰδιοφυῆ θεραπευτικὰ σχήματα ποὺ συχνὰ κάνουν τὸν θάνατο δυσκολότερη διαδικασία ἀπὸ τὴν ἐπιβίωση. Ὁ μέσος ὅρος ἐπιβίωσης ἐκτινάχθηκε σὲ ἀπίστευτα ὕψη. Ἤδη στὴν Ἑλλάδα σήμερα ζοῦν περίπου 1700 ὑπεραιωνόβιοι καὶ 36.000 συνάνθρωποί μας διανύουν τὴν δέκατη δεκαετία τῆς ζωῆς τους, ὑπολογίζεται δὲ ὅτι τὸ 25% αὐτῶν ποὺ γεννιοῦνται σήμερα θὰ φθάσουν στὴν ἡλικία τῶν 100 ἐτῶν2. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ποιότητα ζωῆς φαίνεται πὼς ἔχει σημαντικὰ βελτιωθεῖ. Τὰ Κέντρα Ἀποκατάστασης καὶ ἡ φαρμακευτικὴ θεραπευτικὴ
κάνουν θαύματα. Αὐτὰ ὅλα ἀπομακρύνουν τοὺς ἀνθρώπους ἀπὸ τὴ σκέψη τοῦ θανάτου τους καὶ ὑπερτονίζουν τὴν ἀξία καὶ τὴν ἀνάγκη τῆς βιολογικῆς τους συντήρησης καὶ εὐεξίας. Ἡ αἴσθηση ὅτι μὲ τὴν ἰατρικὴ πετυχαίνουμε πολὺ περισσότερα ἀπὸ ὅ,τι μὲ τὶς προσευχὲς καὶ τὰ εὐχέλαια ὁδηγεῖ στὴ λογικὴ μιᾶς ἀνθρώπινης δύναμης μεγαλύτερης ἀπὸ αὐτὴν τοῦ «δῆθεν» παντοδύναμου Θεοῦ. Μᾶλλον ἕνας τύπος θεοῦ-ἀνθρώπου, χωρὶς ὅμως τὰ γνωστὰ θεϊκὰ καὶ ἠθικὰ ἰδιώματα, ἔχει βγάλει ἔξω καὶ ἀπὸ τὸ περιθώριο τὸν ὅποιον ἄλλον Θεό.
Ἀλλὰ καὶ ὁ ὑπερτονισμὸς τῆς ἐφήμερης ζωῆς -καὶ ὡς πρὸς τὴ διάρκεια καὶ ὡς πρὸς τὴν ποιότητα- ἔστω καὶ ἂν οἱ ψυχικὲς παθήσεις ἢ οἱ ἀσθένειες τοῦ γήρατος, ὅπως ἡ ἄνοια, ἢ ἀκόμη καὶ καινοφανεῖς ἰατρογενεῖς καταστάσεις ποὺ παρατείνουν μὲν τὴν διάρκεια τῆς ἐπιβίωσης, ἀλλὰ συντρίβουν τὴν ποιότητα τῆς ζωῆς (χρόνιες φυτικὲς καταστάσεις, συνέπειες καὶ παρενέργειες χημιοθεραπευτικῶν σχημάτων κλπ.), αὐτὸς ὁ ὑπερτονισμὸς ἀποδυναμώνει κάθε ἔννοια αἰωνιότητος καὶ συνεπῶς ἀντιμάχεται τὴν μετὰ θάνατον προοπτικὴ τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει διογκωθεῖ ὡς πρὸς τὴν ἐφήμερη χρονικὴ καὶ βιολογική του διάσταση καὶ ἔχει ἀπίστευτα συρρικνωθεῖ ὡς πρὸς τὴν πνευματική.
(ε) Ὅλα αὐτὰ ὀφείλονται ἀσφαλῶς στὴν ἐκρηκτικὴ πρόοδο τῆς ἐπιστήμης. Αὐτὴ ὁδήγησε σὲ ἐντυπωσιακή αὔξηση τῆς γνώσης καὶ φυσικὰ σὲ θαυμαστὲς ἐφαρμογές. Ἤδη τὸ σύμπαν ποὺ θεωρεῖτο ἄπειρο καὶ ἀκατανόητο πλέον ἑρμηνεύεται καὶ φαίνεται πὼς γίνεται ὅλο καὶ λιγότερο μυστήριο. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ὕλη. Τὸ πρόσφατο πείραμα τοῦ CERN ἔδειξε ὅμως πόσο εὔκολα οἱ ἐπιστήμονες ξεγελιοῦνται καὶ πόσο συχνὰ οἱ ἔξυπνοι ἀποδεικνύονται ἀφελεῖς. Ὅλα αὐτὰ μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ φαίνεται πὼς κάπως ἐξηγήθηκε ἡ παρουσία τῆς μάζας στὸ σύμπαν (πεδίο τοῦ μποζονίου higgs) ἢ βρέθηκε μιὰ θεωρία νὰ ἑρμηνεύει τὴν ἀρχή του (big bang), μάλιστα ἀπὸ κάποιον καθολικὸ μοναχό, τὸν Lemaitre. Τὰ πράγματα εἶναι ἰδιαιτέρως ἐνδιαφέροντα στὸ πεδίο τοῦ κυττάρου καὶ τῆς ζωῆς καὶ ἀκόμη περισσότερο στὸν χῶρο τῶν Νευροεπιστημῶν. Ἐδῶ ὁ στόχος εἶναι νὰ ἀποδείξουμε τὴ νομοτελειακότητα τῆς σκέψης, τὴν κατάργηση τοῦ αὐτεξουσίου, τὴ μηχανοποίηση τοῦ ἀνθρώπου. Πομπώδεις ὅροι ὅπως «ἀποκωδικοποίηση» τοῦ ἀνθρώπινου γονιδιώματος ἢ «αὐτόματη γένεση, δημιουργία ζωῆς καὶ ὕλης» ἢ «θεωρία τῶν πάντων» ἢ μεταφυσικοὶ ὅροι ὅπως «μαγικὸς ἀριθμός» ἢ «μυστικὴ συμμετρία» ἢ «strange quark» ἢ «σωμάτιο τοῦ Θεοῦ» ἢ «αἰωνιότητα τοῦ σύμπαντος» εὔκολα ρίχνονται στὸ λεξιλόγιο τῶν ἐπιστημονικῶν μεγεθῶν καὶ θεωριῶν καὶ ἀποδεικνύουν τὴ διάθεση κάποιων ἐπιστημόνων, μπερδεύοντας τὰ προσωπικά τους πιστεύω μὲ τὰ ἐπιστημονικὰ συμπεράσματα, νὰ παραπλανήσουν τὸν κόσμο, καὶ φυσικὰ τὴν ἀφέλεια τοῦ κοινοῦ νὰ ἀνταλλάσσει τοὺς θησαυροὺς τῆς ἱστορίας του, τὰ ἐσωτερικὰ πιστεύματά του ποὺ γέννησαν πολιτισμό, μὲ τὰ ξυλοκέρατα ἑνὸς κράματος ἐπιστημονικῆς ἀληθοφάνειας, προσωπικῆς ἐπιπολαιότητος καὶ ἀνόητης ἀλαζονείας, ποὺ καταστρέφουν κάθε στοιχεῖο ἱερότητος στὸν ἴδιο τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κόσμο μας. «Πᾶσα ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία τις καὶ οὐ σοφία φαίνεται»3.
(στ) Ἡ ἐπιστημονικὴ γνώση ὁδήγησε καὶ σὲ ἐφαρμογὲς ποὺ χαρακτηρίζονται ὡς τεχνολογία. Πάντοτε στὴν ἱστορία βλέπουμε τὸν ἄνθρωπο νὰ παρεμβαίνει στὸ ἔργο τῆς φύσης καὶ νὰ δημιουργεῖ. Αὐτὸ ὅμως ποὺ συμβαίνει τὶς τελευταῖες δεκαετίες ἀποτελεῖ πραγματικὴ ἐπανάσταση. Ποιὸς φανταζόταν ὅτι κάποτε μὲ τὰ τηλεσκόπιά μας θὰ μπορούσαμε νὰ πλησιάσουμε τὶς ἐσχατιὲς τοῦ σύμπαντος καὶ νὰ ἀντικρύσουμε τὶς πρῶτες στιγμὲς τῆς ζωῆς του; Ἤδη τηλεκατευθυνόμενο διαστημόπλοιο4 προσεδαφίσθηκε στὸν Ἄρη καὶ ἄλλο ὁδεύει ἔξω ἀπὸ τὸ ἡλιακό μας σύστημα5. Σήμερα ὑπάρχουν κάποια ἑκατομμύρια ἀνθρώπων ποὺ ζοῦν μὲ ὄργανα ζωντανῶν ἢ καὶ νεκρῶν συναθρώπων τους, ἀπὸ δὲ τὸ 1978 ἔχει διαχωρισθεῖ ἡ σύλληψη ἀπὸ τὴ συζυγικὴ συνεύρεση καὶ σήμερα ζοῦν περισσότερα ἀπὸ 5 ἑκατομμύρια ἄνθρωποι ἀνάμεσά μας ποὺ ξεκίνησαν τὴν πορεία τους ἀσεξουαλικά6. Ἀλλὰ καὶ οἱ γενετικὲς παρεμβάσεις, οἱ γονιδιακὲς θεραπεῖες, ἐνδεχομένως ἡ βλαστοκυτταρικὴ ἢ κλωνοποιητικὴ τεχνολογία, συνδυασμένα μὲ τὴν τεχνολογία ὑλικῶν, τὴ νανοτεχνολογία καὶ φυσικὰ τὴν πληροφορική, γεννοῦν ἕνα αἴσθημα ἀνθρώπινης ἐπιτυχίας, τέτοιου μεγέθους ποὺ μόνον στὸν Θεὸ ὡς τώρα ἀποδιδόταν.
(ζ) Στὸ σημεῖο αὐτὸ θεωρῶ ὅτι θὰ ἔπρεπε νὰ κάνω καὶ μία ἀναφορὰ στὴν ἀποδυνάμωση τῆς αἴσθησης τοῦ φύλου ποὺ ἀπεργάσθηκε ἡ ἐποχή μας. Ἡ μητρότητα, ἡ συζυγικὴ πίστη, ἡ παρθενικὴ καθαρότητα, ἡ ταπείνωση καὶ σεμνότητα, ἡ ἀφοσίωση, ἔννοιες ἱερὲς ποὺ διαχρονικὰ χαρακτηρίζουν τὴ γυναικεία φύση ἔχουν καίρια τραυματισθεῖ ἀπὸ τὰ σύγχρονα κοινωνικὰ ἤθη. Μὲ τὸ πρόσχημα τοῦ φεμινιστικοῦ κινήματος, τῆς προστασίας τῶν δικαιωμάτων τῶν γυναικῶν, τῆς ἰσότητος τῶν φύλων, ἡ γυναῖκα βγῆκε ἀπὸ τὸ σπίτι στὴν ἐργασία, ἐγκατέλειψε τὴ λογικὴ τῆς μητρότητος καὶ ἄρχισε νὰ μιμεῖται ἀνδρικοὺς ὅρους ζωῆς, κατήντησε ἑλκυστικὴ διαφήμιση, ἡ ὀμορφιὰ τῆς θηλυκότητος ἔδωσε τὴ θέση της στὴν πρόκληση τῆς σεξουαλικότητος, τὸ κάλλος στὴν ἀλόγιστη ἀπογύμνωση τοῦ σώματος, ἡ γυναικεία ἀμφίεση παραδόθηκε στὶς ἀχόρταγες ἐπιθυμίες σχεδιαστῶν ἀποκλειστικὰ τοῦ ἀνδρικοῦ κόσμου, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν ἀποϊεροποίηση τῆς γυναικείας φύσεως. Παράλληλα, ἀναπτύχθηκε καὶ μία τάση ἐκθήλυνσης τοῦ ἀνδρικοῦ φύλου (ἀρώματα, μακρυὰ μαλλιά, ψηλοτάκουνα παπούτσια, βάψιμο μαλλιῶν, σκουλαρίκια κλπ), προωθήθηκε μιὰ unisex ἀμφίεση καὶ συμπεριφορὰ καὶ ἔτσι ἄνοιξε ὁ δρόμος πρὸς μιὰ προκλητικὴ κοινωνικὴ ἀνεκτικότητα ἀπέναντι σὲ μιὰ λογικὴ κατὰ τὴν ὁποία ὁ σεξουαλικὸς προσανατολισμὸς δὲν καθορίζεται ἀπὸ τὸ φύλο, τὴν ἀνατομία καὶ τὴ φυσιολογία τοῦ σώματος, ἀλλὰ εἶναι ἀποτέλεσμα προσωπικῆς ἐπιλογῆς.
(η) Θὰ κλείσω μὲ τὴ θεοποίηση τῆς δημοκρατίας. Ὀνομάσθηκε τὸ καλύτερο πολιτικὸ σύστημα. Ὁ ἴδιος ὁ λαὸς νὰ ἐπιλέγει τοὺς κυβερνῆτες του, νὰ ἐπιβάλλει τὴ θέλησή του στὴ διαχείριση τῶν θεμάτων καὶ προβλημάτων του. Καταργήθηκε τὸ «ἐλέῳ Θεοῦ». Ἡ ἐλευθερία ταυτίσθηκε μὲ τὴ διεκδίκηση τοῦ θελήματος καὶ τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων, μὲ τὴν ἀπόλυτη ἀνάληψη τῆς εὐθύνης. Τελικὰ ὅμως, ἐνῶ τὰ θελήματα καὶ τὰ δικαιώματα ἐξάπτονται ὑπερβολικά,
καταπατοῦνται ὅσο ποτὲ ἄλλοτε∙ ἐνῶ μιλοῦμε γιὰ ἐλευθερία, τὰ ἴδια τὰ ἐπιτεύγματά μας, δορυφόροι καὶ κάμερες, κάρτες καὶ τσιπάκια, μᾶς ἔχουν σκλαβώσει σὲ ἄγνωστους μηχανισμοὺς καὶ ἄδηλα κέντρα ἀφόρητης καταγραφικῆς παρακολούθησης. Ἡ ἔννοια τῆς δημοκρατίας ἐξαντλεῖται στὸ δικαίωμα τῆς ψήφου καὶ συχνὰ τῆς ἐπιλογῆς ἀνάμεσα σὲ ἐντελῶς ἀκατάλληλα καὶ ἐπικίνδυνα πρόσωπα νὰ διαχειρισθοῦν τὴν ἱστορία τῶν λαῶν καὶ τοῦ κόσμου. Τὰ πολιτικὰ συστήματα ξεγέλασαν τὸν κόσμο μὲ τοὺς ψεύτικους θεοὺς ποὺ πρότειναν καὶ σήμερα ὁδηγοῦν ἱστορικὰ ἔθνη καὶ πολιτισμοὺς οἰκονομικὰ μὲν στὸ στόμα τῶν ἄγνωστων κερδοσκόπων, πνευματικὰ δὲ στὸν μονόδρομο τοῦ ἀφανισμοῦ. Αὐτὰ ὅλα γεννοῦν ἕναν κόσμο μὲ θεριεμένες ἀπαιτήσεις, μὲ συλλογικὴ ἀγανάκτηση καὶ ἀνεξέλεγκτο κενό, μὲ αἴσθημα θυμοῦ, πανικοῦ καὶ ἀδιεξόδου. «Συνοχὴ ἐθνῶν ἐν ἀπορίᾳ ἠχούσης θαλάσσης καὶ σάλου»7.
(Συνεχίζεται)