Έθιμα Πρωτοχρονιάς της Κρήτης

Ειδήσεις, Συνεντεύξεις, Βιογραφίες, Σχόλια, Τοπικές Αρχιεπισκοπές

Συντονιστές: Anastasios68, Νίκος, johnge

Άβαταρ μέλους
ΜΑΝΩΛΗΣ
Δημοσιεύσεις: 5627
Εγγραφή: Δευτ Ιαν 06, 2014 11:38 am

Έθιμα Πρωτοχρονιάς της Κρήτης

Δημοσίευσηαπό ΜΑΝΩΛΗΣ » Τρί Δεκ 30, 2014 7:41 pm

Έθιμα Πρωτοχρονιάς της Κρήτης
Πάει ο παλιός ο χρόνος ας γιορτάσουμε παιδιά και του χωρισμού ο πόνος ας κοιμάται στην καρδιά. Καλή χρονιά, χρονιά πολλά, χαρούμενη χρυσή Πρωτοχρονιά, αυτοί είναι οι στίχοι του τραγουδιού που έχουμε όλοι τραγουδήσει, αποχαιρετώντας τον παλιό το χρόνο, και περιμένοντας να «μπει» ο καινούριος, με όνειρα, προσδοκίες κι ευχές

Μετά τα Χριστούγεννα ακολουθεί η Πρωτοχρονιά, λαμπερή γιορτή με ευχές και ελπίδες για την καινούργια χρονιά.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς πολλές νοικοκυρές φτιάχνουν από τη ζύμη των κουλουριών ένα σταυρό που τον κολλούσαν στις πόρτες. Σε άλλα χωριά βάζουν στα σπίτια ένα φυτό από βολβό το σκυλοκρέμμυδο* και σε άλλα ένα κλωνάρι χαρουπιάς γιατί η χαρουπιά είναι ένα δένδρο που δίνει πολλούς καρπούς, πάντα πράσινο το ίδιο και ο βολβός και συμβολίζουν την αφθονία. Άλλες νοικοκυρές λιβανίζουν το σπίτι γιατί πιστεύουν πως οι καλικάντζαροι στήνουν χορό και μαγαρίζουν τα φαγητά όταν τα βρίσκουν ξεσκέπαστα.
Η σύνδεση Πρωτοχρονιάς, καλοτυχίας και ελπίδας έχει την ιστορία της σε θρύλους παλιούς και σε χιλιόχρονα έθιμα. Υπάρχουν ιδιαίτερες πρωτοχρονιάτικες παραδόσεις για την ανύπαντρη κοπελιά, για τον γεωργό, τον κυνηγό, την νοικοκυρά κ.λ.π.

Ο ανύπαντρες κοπέλες ρίχνουν φύλλα ελιάς στο τζάκι. Αν το φύλλο γυρίσει ανάποδα θα παντρευτούν αυτόν που θέλουν. Άλλη παράδοση θέλει τις ανύπαντρες κοπέλες να παίρνουν τρία κουκιά (όσπριο) το ένα ζεματισμένο, το άλλο ολόκληρο και το άλλο ξεφλουδισμένο. Με κλειστά μάτια πιάνουν ένα κουκί. Αν πιάσουν το ολόκληρο σημαίνει ότι θα παντρευτούν νέο άνδρα. Το ζεματισμένο σημαίνει χήρο και το ξεφλουδισμένο φτωχό.
Την Πρωτοχρονιά δεν δίνουν τίποτα δανεικό ούτε παίρνουν γιατί θεωρούν ότι όλο το χρόνο θα δανείζονται ή θα δανείζουν. Δεν μαλώνουν γιατί θα μαλώνουν όλο το χρόνο.
Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς που είναι ταυτόχρονα και η παραμονή της γιορτής του Αγίου Βασιλείου αφήνουν στο τραπέζι ένα ποτήρι κρασί με φαγητό ή ένα γλυκό με κάποιο ποτό και νερό για να έρθει ο Άγιος να αφήσει τα δώρα του, να φάει και να πιει και να ξεκουραστεί.
Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο σπίτι και ονοικοκύρης λέει: "Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλάστο σπίτι μου".
Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι για να πουν τα κάλαντα! Ο νοικοκύρης τα ανταμείβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες ή ένα μαστραπά λάδι μέσα στον γκαζοτενεκέ, το οποίο μετά πουλούσαν στον μπακάλη και αγόραζαν παιχνίδια.
Στην Ορθόδοξη θρησκεία η Πρωτοχρονιά είναι και η μέρα που γιορτάζει ο Άγιος Βασίλειος. Η παράδοση θέλει τον Αϊ Βασίλη γεωργό, ζευγολάτη όπως ο καθημερινός Κρητικός. Έτσι ο γεωργός που θέλει την ευλογία του Αγίου πρέπει να οργώσει ένα κομμάτι του χωραφιού του.
Η παράδοση λεει πως την Πρωτοχρονιά το πρώτο πράγμα που πρέπει να δεις είναι βουνό κι ένα υγιή γείτονά σου, έτσι ώστε κι εσύ να ζήσεις με υγεία και πολλά χρόνια, τόσα όσο και τα βουνά. Αν δεις θάλασσα τότε θα είσαι συνέχεια ταραγμένος όπως κι η θάλασσα. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο άντρας του σπιτιού πάει να φέρει νερό σε ένα σταμνί και μια πέτρα. Με το νερό ραντίζει το εξωτερικό και εσωτερικό του σπιτιού λέγοντας: «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου». Την πέτρα τη βάζει κάτω από το κρεβάτι λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Η πέτρα μένει κάτω από το κρεβάτι ως τα Φώτα. Το πρωί της πρωτοχρονιάς η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι. Το έθιμο του ποδαρικού έχει μεγάλη σημασία στην Κρήτη. Ποδαρικό σημαίνει: Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του (ποδαρικό) στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι και να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά δηλ. καλά. Τυχερός θεωρείται ο νοικοκύρης ή ένα παιδί που να ζουν και οι δύο του γονείς.

Στο νομό Λασιθίου ο πρώτος ξένος που θα μπει στο σπίτι κάθεται σε μία πέτρα και λέει τρεις φορές: «Κλου κλου (όπως κάνει η κότα) στα ορνίθια μας καλοχρονιά στα σπίτια μας μπε-μπε στα πρόβατά μας και υγεία στα παιδιά μας, κι όσο βάρος έχει τούτη η πέτρα, τόσο χρυσάφι να μπει στο σπίτι σας. Και του χρόνου να είμαστε ευτυχισμένοι». (Βλέπουμε ότι οι άνθρωποι μνημόνευαν τα ζώα τους ακόμα και στις ευχές της Πρωτοχρονιάς δεδομένου ότι η οικονομία της Ελλάδας στηριζόταν αποκλειστικά στην γεωργία και κτηνοτροφία)
Ασκελετούρα στην Κρήτη ή αγριοκρεμμύδα
Την αγριοκρεμμύδα εδώ και στα άλλα χωριά τη βρίσκεις ως ασκελετούρα. Στις πόλεις της Κρήτης την πουλάνε άνθρωποι από χωριά που τη βρίσκουν και κάποιοι άλλοι τη δίνουν ως… πρωτοχρονιάτικο δώρο! Στο χωριό μας, εμείς βρήκαμε το έθιμο από τους γονείς μας και το μεταδίδουμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας. Είναι καθαρά κρητική συνήθεια, που δεν σβήνει όσα χρόνια και να περάσουν.

Όσοι την τοποθετούν στα σπίτια ή τα μαγαζιά τους πιστεύουν ότι προστατεύονται από τα κακά στόματα και εξασφαλίζουν μακροζωία.αγριοκρεμμυδα πρωτοχρονια κρητη το έθιμο και ο συμβολισμός της είναι διπλός: Για μεν τους μοχθηρούς να «καούν» στη γλώσσα από το φυτό, όταν θα πουν κάποιες άδικες κουβέντες, για δε τον νοικοκύρη ή το μαγαζάτορα να παραμένει στεριωμένο για πολλά χρόνια το σπίτι ή η επιχείρησή του. Να έχει δηλαδή πολλά χρόνια επιβίωσης η οικογένεια και ο επαγγελματίας, όπως έχει και το φυτό που αντέχει στο χρόνο και χωρίς νερό ή περιποίηση…
Η <καλή χέρα>
Ενα έθιμο που το περμέναμε όλοι μας σαν παιδιά ήταν και η καλή χέρα που δινόταν την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Οι γονείς μας πήγαιναν στα μαγαζιά, μας έπαιρναν παιχνίδι, οι δικοίοι μου έμαθαν κάποια στιγμή και μου έπαιρναν πάντα κάποιο βιβλίο. Όμως οι θείοι και παππούδες δεν έτρεχαν στα μαγαζιά, αλλά θυμάμαι που έλεγαν έλα εδώ να σου κάνω την καλή χέρα μα να τα φυλάξεις στον κουμπαρά σου, άλλοτε πάλι όταν τύχε ναι να είναι μπροστά οι γονείς και αντιδούσαν λέγοντας δεν είναι ανάγκη, ο παππούς και η γιαγιά απαντούσαν Έ..... για το καλό το χρόνου να πάρετε κάτι του κοπελιού, λίγα είναι μα με πολύ αγάπη.
Το έθιμο της μπουγάτσας στο Ηράκλειο.
Στο Ηράκλειο παραμονή Πρωτοχρονιάς το βράδυ οι κάτοικοι της πόλης γεμάτοι χαράγια τον ερχομό του Νέου Χρόνου κατέβαιναν στον κεντρικό δρόμο του Ηρακλείου την<<Πλατειά Στράτα>>Λ.Δικαιοσύνης κρατώντας μπουκάλια με κολώνια καιέραιναν ο ένας τον άλλο ανταλλάσοντας φιλιά με γνωστούς και αγνώστους .
Χρησιμοποιώ παρελθοντικό χρόνο γιατί μακριά από την Κρήτη σχεδόν είκοσι χρόνια δεν ξέρω αναυτό ακόμη συνεχίζεται .
Ακόμη παραμονή πρωτοχρονιάς κανένας δεν πήγαινε στο σπίτι του μετά από τογνωστό χαρτοπαίγνιο χαμένος ή κερδισμένος χωρίς να φέρει στο σπίτι τη γνωστήκρητική μπουγάτσα με μυζήθρα ή κρέμα . Ανήμερα την Πρωτοχρονιά καταναλώνονταιμεγάλες ποσότητες μπουγάτσας θέλοντας όλοι και προοιωνίζοντας , να είναι γλυκιάη πρώτη τους γεύση και μέρα για να είναι έτσι όλη η χρονιά . Μάλιστα σε όλουςτους δρόμους του Ηρακλείου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς στήνονται υπαίθριοιπάγκοι για την διανομή μπουγάτσας.


Αν θέλεις εύνοια Θεού να ʽχεις και ευλογία
Αφιερώσου ολόκαρδα, κάνʼ το με προθυμία.

Επιστροφή στο

Μέλη σε σύνδεση

Μέλη σε αυτή την Δ. Συζήτηση: 3 και 0 επισκέπτες