Ο ΜΕΓΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣΟ μεγάλος καθηγητής της ερήμου, ο Άγιος Αντώνιος (†356), αναδεικνύεται μέσα από τα αποφθέγματα του και διδάσκαλος του κάθε χριστιανού στον καθημερινό αγώνα. Ο Θεός, ο πλησίον, η αγάπη, ο πλούτος, η προσευχή, η εργασία είναι μερικές από τις έννοιες που μπορούμε να προσεγγίσουμε μέσα από τα κείμενα, στα οποία οι μαθητές και οι διάδοχοι του (όπως ο Παλλάδιος Ελενουπόλεως) αποτύπωσαν την ζωή του και την διδασκαλία του.
Τα μηνύματα αυτά της ερήμου είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της αξίας του μοναχισμού στην διαχρονική πορεία της Εκκλησίας. Η στάση ζωής και ο λόγος του Μεγάλου Αντωνίου μπορούν να αποτελέσουν και σήμερα πρότυπα για τον χριστιανό της εποχής μας. Η ταραγμένη κοινωνία του σήμερα θα είχε πολλά να ωφεληθή από μιαν έστω μικρή μοναστική παρέμβαση στον σύγχρονο κόσμο. Ας την επιχειρήσωμε.
ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ
Ο Άγιος αββάς Αντώνιος ευρισκόμενος στην έρημο περιέπεσε κάποτε σε μεγάλη πνευματική κόπωση και αμέλεια και έλεγε προς τον Θεό: «Κύριε, θέλω να σωθώ, αλλά δεν με αφήνουν οι λογισμοί. Πως θα απαλλαγώ από τη θλίψη μου; Πως θα σωθώ;». Σηκώθηκε ο Αντώνιος και περπάτησε λίγο και βλέπει κάποιον άλλο μοναχό να κάθεται και να εργάζεται, στη συνέχεια να αφήνη το εργόχειρό του και να προσεύχεται, μετά πάλι να κάθεται και να συνεχίζη το πλέξιμο κι έπειτα πάλι να σηκώνεται και να ξαναρχίζη την προσευχή. Κι αυτός ο μοναχός ήταν άγγελος Κυρίου που απεστάλη, για να στηρίξη και να διορθώση τον Αντώνιο. Και άκουσε ο άγιος Αντώνιος τον άγγελο να του λέει: «Έτσι να πράττης και θα σωθής». Ο Αντώνιος ακούγοντας αυτά τα λόγια χάρηκε και αναθάρρησε και εφαρμόζοντας αυτή την συμβουλή εξασφάλισε την σωτηρία της ψυχή του.
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΟΙ ΒΟΥΛΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ.
Ο ίδιος αββάς, ο Μέγας Αντώνιος ατένισε κάποτε το βάθος των κριμάτων του Θεού και του υπέβαλε το ερώτημα: «Κύριε, γιατί μερικοί πεθαίνουν σε μικρή ηλικία; Γιατί άλλοι φθάνουν σε βαθύ γήρας; Γιατί κάποιοι είναι πάμπλουτοι, ενώ οι άλλοι πάμπτωχοι; Γιατί πολλές φορές οι άδικοι πλουτίζουν και οι δίκαιοι δεν έχουν να φάνε;». Η απάντηση ήλθε από τον ουρανό: «Αντώνιε, πρόσεχε. Αυτές είναι οι άγνωστες βουλές του Θεού και δεν είναι προς το συμφέρον σου να τις μάθης».
Ο ΘΕΟΣ ΚΑΙ Ο ΠΛΗΣΙΟΝ.
Είπε πάλιν, ότι εκ του πλησίον εστίν η ζωή και ο θάνατος. Εάν γαρ κερδήσωμεν τον αδελφόν, τον Θεόν καρδαίνομεν· εάν δε σκανδαλίσωμεν τον αδελφόν, εις Χριστόν αμαρτάνομεν.
Είπε πάλι ο Μέγας Αντώνιος: Μέσω του πλησίον θα οδηγηθούμε στην ζωή ή τον θάνατο. Αν σώσουμε τον αδελφό μας, κερδίζουμε την αγάπη του Θεού. Αν σκανδαλίσουμε τον αδελφό μας, αμαρτάνουμε στον ίδιο τον Χριστό.
ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΟ.
Αγαπάτε ουν πάντα ανθρώπον και ειρηνεύετε μετά πάντων (Ρωμ. ιβ΄, 18 ) και οι έχοντες τοις μη εχούσι μεταδίδετε εν καιρώ ανάγκης και μεταλαμβάνοντες εξ αυτών, ο εχρήσατε, μόνον το κεφάλαιον λάβετε δίχα ετέρου επιδόματος, κατά την του Κυρίου παραγγελίαν (Δευτ. κγ΄, 20).
Αγαπάτε κάθε άνθρωπο και έχετε ειρήνη με όλους. Οι έχοντες να δίνετε σε όσους δεν έχουν και ευρίσκονται σε ώρα ανάγκης. Κι όταν σας επιστρέφουν όσα δανείσατε, να παίρνετε μόνο το κεφάλαιο, χωρίς τους τόκους, έτσι όπως μας παρήγγειλε ο Κύριος.
ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΩΣ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣΘΕ.
[Ο Μ. Αντώνιος] ειργάζετο γουν ταις χέρσιν, ακούσας «Ο δε αργός μηδέ εσθιέτω» (Β΄ Θεσ. γ΄, 10) και το μεν εις άρτον, το δε εις τους δεόμενους ανήλισκε. Προσηύχετο Δε συνεχώς, μαθών, ότι δει κατ’ ιδίαν προσεύχεσθαι αδιαλείπτως (Ματθ. στ΄, 6).
Ο Μέγας Αντώνιος αργαζόταν χειρωνακτικά, διότι γνώριζε την αποστολική προσταγή: «Όποιος μένει αργός, δεν δικαιούται να τρώγη». Από τα χρήματα που κέρδιζε έδινε ένα μέρος για το ψωμί του και τα υπόλοιπα σε όσους είχαν ανάγκη. Προσευχόταν συνεχώς, διότι γνώριζε τον Ευαγγελικό λόγο, σύμφωνα με τον οποίο πρέπει να προσευχώμαστε συνεχώς με την σκέψη μας.