Θεοτοκονύμια - Ονόματα της Παναγίας

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία η Μυροβλύτισσα της Άνδρου



Η εικόνα βρίσκεται στην Ι.Μ. Αγίου Νικολάου στην Άνδρο γι' αυτό ονομάζεται και «Ανδριώτισσα» και θεωρείται Μυροβλύτισσα. Επίσης ονομάζεται και «Ρίζα Ιεσσαί» επειδή γύρω της εικονίζονται Προφήτες. Αναφέρεται σε ιστορικό ότι είναι παλιό ιερό δώρο του Ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου των Βλαχερνών της Κωνσταντινουπόλεως προς τη Μονή Αγίου Νικολάου της Άνδρου.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγια Μυροβλυτισσα Άγιον Όρος



Η θαυματουργή αυτή εικόνα της Θεοτόκου βρισκόταν σε κάποιο φημισμένο μοναστήρι της Κωνσταντινούπολης που λεγόταν του Μυρελαίου. Από εκεί την έφερε στο Άγιον Όρος ο άγιος Παύλος ο Ξηροποταμηνός και την αφιέρωσε στη δεύτερη μονή την οποία ίδρυσε (μετά την Ξηροποτάμου) και που έλαβε το όνομά του.

Η αγία αυτή εικόνα χάριτι Θεού άρχισε κάποτε να βλύζει μύρο γι´ αυτό και από τότε ονομάζεται Μυροβλύτισσα. Ενεργεί πολλά θαύματα σ' όσους προστρέχουν σ´ αυτήν με ευλάβεια και επικαλούνται θερμά τη βοήθεια της Αειπαρθένου.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μυρσινιώτισσα Λέσβος



Η Μονή Μυρσινιώτισσας 2 χλμ από την Καλλονή στην πλαγιά του βουνού «Δρακοντίτσι» δεσπόζει το γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Μυρσινιώτισσας. Κτίστηκε από τον Άγιο Ιγνάτιο τον Αγαλιανό. Με τις ολάνθιστες και περιποιημένες αυλίτσες καθώς και τα ανεκτίμητα αξίας κειμήλια, το μοναστήρι πήρε το όνομα του από την εύρεση της θαυματουργού εικόνας της Παναγίας μέσα σε μυρσίνες. Εκτός από την ημέρα της Κοιμήσεως ο ναός γιορτάζει ανήμερα των Εισοδίων, του Ευαγγελισμού, της Συνάξεως και της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μυρταριώτισσα Σύμη



Ο μικρός ναός της Παναγίας είναι ιστορημένος με αξιόλογες μεταβυζαντινές αγιογραφίες του 18ου αιώνα. Γύρω από το εκκλησάκι της μονής υπάρχουν κελλιά και άλλα μοναστηριακά χτίσματα, ενώ στο προαύλιο καταπράσινα φουντωτά δέντρα προσφέρουν απλόχερα τη σκιά τους στους προσκυνητές τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού. Από εδώ η πανοραμική θέα είναι εκπληκτική, η ματιά φτάνει μέχρι πέρα στη μικρασιατική ακτή.

Η Παναγιά η Μυρταριώτισσα γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο, οπότε και λαμβάνει χώρα μεγάλο πανηγύρι.

Κατά τη διάρκεια της ιεράς πανήγυρης της μονής, φτιάχνουν κόλλυβα της Παναγίας, τελείται αρτοκλασία, προσφέρουν αφράτους σβίγγους και ψέλνουν τα Εγκώμια στη Θεοτόκο. Μετά τον εσπερινό ακολουθεί ξεφάντωμα με παραδοσιακά όργανα και νησιώτικους σκοπούς.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μυρτιδιώτισσα Σαντορίνη



Το πιο σημαντικό πανηγύρι του Καμαρίου σε μια περιποιημένη νησιώτικη εκκλησία στο κέντρο του χωριού. Ανήμερα γίνεται περιφορά της εικόνας στους δρόμους.
Φαγητό: Το σύνηθες μενού περιλαμβάνει κρέας με πατάτες και πολύ ντόπιο κρασί.
Highlight: Το βράδυ της γιορτής στην αυλή του δημοτικού σχολείου διοργανώνεται εκδήλωση με μουσική. Ο επίπεδος χώρος της αυλής ευνοεί τον χορό. Πότε: 24 Σεπτεμβρίου
Πού: Στο Καμάρι

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγια Μυρτιδιωτισσα Ναξος



Το γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το πρώτο καλωσόρισμα στη Νάξο. Και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού βρίσκεται κυριολεκτικά δίπλα στο σημείο που δένουν τα πλοία στο λιμάνι του νησιού.

Η Παναγία Μυρτιδιώτισσα, ΝάξοςΤο εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, είναι χτισμένο πάνω σε μια μικρή βραχονησίδα, η οποία έχει διαπλατυνθεί και διαμορφωθεί με τα χρόνια. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, η βραχονησίδα αυτή χρησιμοποιούνταν τα αρχαία χρόνια ως τόπος λατρείας και συγκεκριμένα ως ναός του Ποσειδώνα.

Η πρόσβαση στο λευκό εκκλησάκι της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας γίνεται μόνο με βάρκα, από το λιμάνι της Νάξου. Ξεχωριστή στιγμή για να την επισκεφθείτε είναι η 24η Σεπτεμβρίου, ημέρα της γιορτής της Παναγίας.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγια Μυρτιδιωτισσα Κερκυρα



Περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Κέρκυρας
ανάμεσα από τα χωριά Πέλεκας και Βάτος, στην πίσω πλευρά του βουνού Άγιος Γεώργιος και αμέσως μετά την ειδυλλιακή παραλία 'Μυρτιώτισσα ', βρίσκεται η Ιερά Μονή Μυρτιδιώτισσας.
Η Μονή είναι τοποθετημένη στην καταπράσινη πλαγιά του βουνού μερικές δεκάδες μέτρα πάνω απ΄ την θάλασσα, σε ένα χώρο άγριας ομορφιάς περιτριγυρισμένη από πεύκα, ελιές και άγρια βλάστηση.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με τους τεράστιους βράχους που κρέμονται από τον ορεινό όγκο πάνω από την Μονή προκαλούν στον επισκέπτη ένα αίσθημα δέους και ανησυχίας, ταυτόχρονα όμως τον πλημμυρίζει και με ένα αίσθημα γαλήνης και ηρεμίας που τον βοηθάει να νιώσει το μεγαλείο της φύσης, την κατάνυξη του χώρου και να έρθει για λίγο πιο κοντά στον Δημιουργό.

Το Μοναστήρι οφείλει την ονομασία του, ως Μονή Παναγίας Μυρτηδιώτισσας, στην εικόνα της Παναγίας η οποία βρέθηκε από τον μοναχό Δανιήλ, ύστερα από ένα όραμα που είδε, μέσα σε ένα σπήλαιο περιτριγυρισμένο απο μυρτιές στο σημείο που κτίστηκε αργότερα το μοναστήρι. Η Μονή υπάρχει μέχρι και τις μέρες μας επιβιώνοντας από επιδρομές πειρατών, ληστείες, φυσικές καταστροφές και τον μεγαλύτερο και σημαντικότερο εχθρό για κάθε ανθρώπινο δημιούργημα, την φθορά του χρόνου.
Μέχρι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει την ακριβή ημερομηνία θεμελίωσης της Μονής. Τα μόνα στοιχεία που μπορούμε να βρούμε είναι τα χειρόγραφα του Μοναχού Αμβροσίου Πακτίτη, ο οποίος υπηρέτησε την Μονή από τα 1892 ως τα 1956, αρχικά ως μοναχός και στην συνέχεια ως ηγούμενος της Μονής. Ο μοναχός Αμβρόσιος συνήθιζε να γράφει τις εντυπώσεις του, τις σκέψεις και τις μνήμες του σε χειρόγραφα.
Αυτά τα χειρόγραφα βρέθηκαν μετά από χρόνια και αφού συντηρήθηκαν εκδόθηκαν σε βιβλίο με τίτλο «ΧΡΟΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ». Από αυτό το βιβλίο αντλήσαμε τις πληροφορίες που θα διαβάσετε παρακάτω, σε δύο αποσπάσματα, για την ιστορία του Μοναστηριού.

Απόσπασμα Πρώτο
Διήγησης το πως εκτίσθη η αγία εκκλησία της Μυρτιδιωτίσσης και ποίος ο ιδρυτής αυτής.
Η ευλογημένη εκλλησία της ιεράς Μονής Υ.Θ. Μυρτιδιωτίσσης εκτίσθη το πρώτον εκ βάθρου είς μικράν εκλλησίαν εν έτει (;;;;) εν μηνί Ιουλίω υπό τινός ιερομονάχου Δανιήλ Καγγελάρη καταγομένου εκ του βασιλείου της Αφρικής της Περσίας υιός μονογενής του τότε βασιλέως Αλίμπεη, οθωμανός το γένος και την θρησκείαν.
Ούτος υπό θείου ζήλου κινούμενος εβαπτίσθη εν τη γή των Ενετών πόλιν εν τη εκκλησίαν του Αγίου Γεωργίου των Ρωμαίων εν έτει (;;;;) εν τη 26η του Οκτωβρίου μηνός και μετονομάσθη εκ του Αγίου Βαπτίσματος Δημήτριος και ήτον ετών 26.
Διατρήψας δε ικανόν χρόνο εν τη των Ενετών πόλει και υπο των εκείθε ορθοδόξων χριστιανών βοηθούμενος, αφού έλαβεν το Άγιον Βάπτισμα θείο ζήλο κινούμενος και κατα θείαν οικονομίαν, μετήλθεν εν τινί Ιερά Μονή τιμωμένη επ' ονόματι το Γενέσιον της Θεοτόκου ήτις ευρίσκεται εν τη «Καλίπολη» όπως εν ταύτη μονάση.
Διατρίψας δε ικανόν χρόνον εν τη αυτή Μονή χειροτονείται μοναχός ρασοφόρος και ακολούθως μεγαλόσχημος και ακολούθως διάκονος και τελευταίον ιερομόναχος και συγκατεψηφίσθη συν τη λοιπή αδελφότητι διάγων βίον αγιον και ενάρετον εν τη αγία ταύτη Μονή, μετωνομάσθη δε το της μοναδικής πολιτείας όνομα αντί Δημήτριος Δανιήλ.
Ούτος ο ιερομόναχος Δανιήλ, έχων εις τον λογισμόν αυτού, ότι εις την νήσον των Κορυφών ευρίσκεται το λείψανον του θαυματουργού Σπυρίδωνος εκ θείου ζήλου κινούμενος λάβων την ευχήν του άνωθεν ηγούμενου και των λοιπών αγίων πατέρων της αγίας αυτής Μονής, και ευρών καιρόν επιτήδειον κατηυθύνθη δια τους Κορφούς, όπως προσκύνηση το Άγιον λείψανον του θαυματουργού Σπυρίδωνος.
Διέτριψε εν τη αγία ταύτη Μονή χρόνους τέσσαρες ήτοι μέχρι του (;;;;) .
Κατά δε το ερχόμενον έτος του (;;;;) εν μηνί Απρίλιω 23 φθάνει εις τους Κορφούς εν η οδηγήθη προς τον ιερόν ναόν του Αγίου Σπυρίδωνος...

Απόσπασμα Δεύτερο
«Άγνωστον πότε εκτίσθη και ποίος ήτον ο αυτής ιδρυτής βάθος αμέτρητον είναι, όλα κατά εικασίαν πολλήν έγραψα.
24 Ιουνίου Κέρκυρα. Καθήμενος ο πάτερ Δανιήλ εις τον Άγιον Βλάσιον είδε εις τον ύπνον του ένα όραμα και λέγει του ύπαγε εις το βουνό του Τριάλου εις τον ονομαζόμενον Κόνδρακα εις τον οποίον είναι ένα σπήλαιο.
Έσωθέν του σπηλαίου εισίν μια πέτρα εις είδος περιστεράς και ένας σταυρός ρετσινος άνωθεν. Εντός αυτού εισίν η σεβασμία εικών της Θεοτόκου, εις τον οποίον τόπον να κτίσης ναόν της Θεοτόκου, ότι ούτος θέλει ο Θεός δόξασε τον τόπον εκείνον.
Μετ' ολίγον ξυπνώντας και συλλογιζόμενος τους λόγους του, έλεγε ότι φάντασμα εισίν.
Μετ' ολίγας ημέρας κατεβαίνοντας από το κελί του στην εκκλησίαν δια να διαβάσει την Ακολουθίαν του, εκλείσθη έσωθεν της εκκλησίας και άρχισε το Μεσονυκτικόν και τελειώνοντας το ακούει κρότον μέγα και ανοίχθησαν αι θύρες της εκκλησίας και έντρομος γενόμενος, εδοκειν πνεύμα θεωρείν, και θεωρήσας είδεν άνθρωπον στολήν λευκή και ενεθαμβήθη και έλεγεν του ο φανείς Δανιήλ, επιτάχυνον ον σοι είπον.
Και με τον λόγον τούτον ο φανείς έγινεν άφαντος.
Και τελειώνοντας την Ακολουθίαν του ήλθε η μέσα και κάνοντας τον σταυρόν του, εκαβαλίκευσεν εις το μουλάρι, και ερχόμενος εις το χωρίον Βάτος ερώτησεν να του δείξουν τον δρόμον δια τον Τριάλον.
Και δείχνοντας του άρχισεν και ανέβαινεν εις το βουνό.
Και φθάσας εις έναν τόπον ονομαζόμενον Αλώνι, όπου ανέμιζαν στάρι οι άνθρωποι του τόπου εκείνου, ηρώτησεν αυτούς, που εστίν ο ονομαζόμενος Κόνδρακας, και αυτοί του έδειξαν.
Και εμβαίνοντας μέσα εις το ΄δάσος των Μυρτιδίων, και κοιτάζοντας ένθεν και ένθεν, βλέπει την θύραν του σπηλαίου και εισελθών έσω του σπηλαίου είδεν την περιστεράν και τον σταυρόν και εχάρη λίαν.
Ταύτα εβρέθησαν γεγραμμένα επί ενός τεμαχίου απλού χάρτου. Ποίος δε τα έγραψεν και από ποίου καιρού εισίν γραμμένα άγνωστον εστί προς εμέ τον μεταγράπτην.
1913/06/02 την ημέραν Κυριακήν της Αγίας Πεντηκοστής έγραψα ο εν μοναχοίς ελάχιστος Αμβρόσιος Πακτίτης.»

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μυρτιώτισσα Κάλυμνος



Στην περιοχή Μυρτιές της νήσου Καλύμνου είναι κτισμένη η εκκλησία της Παναγίας Μυρτιώτισσας, στην οποία βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.

Κατά την παράδοση η εικόνα επέπλεε πάνω στα κύματα της θάλασσας ερχόμενη από τα παράλια της Μικράς Ασίας, απ’ όπου την πέταξαν πιστοί χριστιανοί για να την διασώσουν από τα βέβηλα χέρια των εικονομάχων.

Την βρήκε ένας σφουγγαράς στα δίχτυα του, ο οποίος την παρέδωσε στον καπετάνιο του νησιού Καραντώνη.

Ο ευσεβής καπετάνιος την πήρε στο καράβι του, και όταν έπιασε ξηρά την τύλιξε με μυρτιές και την πήγε σπίτι του. Το βράδυ η Παναγία φανερώθηκε στον ύπνο του και του υπέδειξε το κτήμα του σαν τόπο όπου θα έκτιζαν τον ναό Της.

Η γυναίκα του τοποθέτησε την εικόνα στο εικονοστάσι και πέταξε τις ξεραμένες μυρτιές στο κτήμα. Την άλλη μέρα άρχιζαν να κτίζουν τον ναό και με μεγάλη τους έκπληξη είδαν τις ξεραμένες μυρτιές, που είχε πετάξει στο κτήμα η καπετάνισσα, να μεγαλώνουν και να γίνονται δέντρα.

Η περιοχή ονομάστηκε Μυρτιές και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Μυρτιώτισσα, η οποία βοήθησε το νησί σε μία επιδημία πανούκλας. Σήμερα η εκκλησία είναι ιδιοκτησία της οικογένειας Βουβάλη.

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μυριοκεφαλίτισσα Ρέθυμνο



Ο ναός της Παναγιάς των Μυριοκεφάλων στο χωριό Μυριοκέφαλα αποτελούσε το καθολικό της μονής της Παναγίας της Αντιφωνήτριας του 11ου αι. που δεν σώζεται πια. Η μονή χτίστηκε από τον Όσιο Ιωάννη τον Ξένο, γύρω στο 1020 και λειτούργησε μέχρι και τις αρχές του 20ου αι.

Πέρα από το καθολικό, τα υπόλοιπα κτίσματα είναι του 18ου και 19ου αιώνα. Το καθολικό ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ελεύθερου σταυρού με τρούλο. Στο εσωτερικό του σώζεται τοιχογραφικός διάκοσμος του 11ου, 13ου αι και 14ου αι. Εξαιτίας της θαυματουργής δράσης της εικόνας της Παναγίας ο ναός αποτελεί το μεγαλύτερο προσκύνημα της Μητρόπολης

[ΜΑΝΩΛΗΣ]

Παναγία Μπαλουκλιώτισσα Κωνσταντινούπολη



Η Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί ή Παναγία η Μπαλουκλιώτισσα είναι ιερό χριστιανικό αγίασμα που βρίσκεται στη Κωνσταντινούπολη έξω από τη δυτική πύλη της Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα "παλάτια των πηγών" στα οποία οι Βυζαντινοί Αυτοκράτορες παραθέριζαν την Άνοιξη.
Πήρε την ονομασία του από το τουρκικό όνομα Balık (= ψάρι) και περιλαμβάνει το μοναστήρι, την εκκλησία και το αγίασμα.

Για την αποκάλυψη του Αγιάσματος υπάρχουν δυο εκδοχές: 1) Η πρώτη, που εξιστορεί ο Νικηφόρος Κάλλιστος αναφέρει ότι: Ο μετέπειτα Αυτοκράτορας Λέων ο Θράξ ή Λέων ο Μέγας (457-474 μ.Χ.), όταν ερχόταν ως απλός στρατιώτης στην Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στη Χρυσή Πύλη έναν τυφλό που του ζήτησε νερό. Ψάχνοντας γιά νερό, μιά φωνή του υπέδειξε την πηγή. Πίνοντας ο τυφλός και ερχόμενο το λασπώδες νερό στα μάτια του θεραπεύτηκε. Όταν αργότερα έγινε Αυτοκράτορας, του είπε η προφητική φωνή, πως θα έπρεπε να χτίσει δίπλα στην πηγή μια Εκκλησία. Πράγματι ο Λέων έκτισε μια μεγαλοπρεπή εκκλησία προς τιμή της Θεοτόκου στο χώρο εκείνο, τον οποίο και ονόμασε "Πηγή". Ο Κάλλιστος περιγράφει τη μεγάλη αυτή Εκκλησία με πολλές λεπτομέρειες, αν και η περιγραφή ταιριάζει περισσότερο στό οικοδόμημα του Ιουστινιανού. Ιστορικά πάντως είναι εξακριβωμένο, ότι το 536 στη Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως, υπό τον Πατριάρχη Μηνά, λαμβάνει μέρος και ο Ζήνων, ηγούμενος "του Οίκου της αγίας ενδόξου Παρθένου και Θεοτόκου Μαρίας εν τη Πηγή".
2) Η δεύτερη, που εξιστορεί ο ιστορικός Προκόπιος, τοποθετείται στις αρχές του 6ου αιώνα και αναφέρεται στον Ιουστινιανό. Ο Ιουστινιανός κυνηγούσε σ' ένα θαυμάσιο τοπίο με πολύ πράσινο, νερά καί δένδρα. Εκεί, σαν σε όραμα, είδε ένα μικρό παρεκκλήσι, πλήθος λαού και έναν ιερέα μπροστά σέ μιά πηγή. "Είναι η πηγή των θαυμάτων" του είπαν. Και έχτισε εκεί μοναστήρι με υλικά που περίσσεψαν από την Αγιά Σοφιά.
Η δεύτερη αυτή εκδοχή ανάγεται στην ανακαίνιση του ναού το 559.

Το 559 ο Αυτοκράτορας Ιουστινιανός, θεραπευμένος από λιθίαση κάνοντας χρήση του νερού της Πηγής ανακαίνησε το ναό αυτό με υλικά που είχαν περισσέψει από την Αγιά Σοφιά. Ο ανακαινισμένος ομως ναός κατέπεσε μετά από σεισμό όπου και ανοικοδόμησε εκ νέου η Ειρήνη η Αθηναία. Αλλά και μετά από νεότερη πτώση του ανοικοδομήθηκε για τρίτη φορά από τον Αυτοκράτορα Βασίλειο τον Μακεδόνα. Αργότερα πυρπολήθηκε από τον αρχηγό των Βουλγάρων Συμεών, όπου και αναγέρθηκε για 4η φορά από τον Ρωμανό τον Λεκαπηνό. Κατά τον 6ο αιώνα αποτελούσε ανδρώα Μονή στην οποία προσέρχονταν ο Αυτοκράτορας κάθε Πέμπτη της Αναλήψεως.
Στο περίβολο του ναού αυτού έστησε τις σκηνές του το 1424 ο Σουλτάνος Μουράτ Β'. Κατά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο ναός καταστράφηκε και το αγίασμα καλύφθηκε. Αργότερα όμως επετράπη στους Χριστιανούς να αποκαλύψουν το αγίασμα και να επανιδρύσουν μικρό προσκύνημα. Το 1732 οι Αρμένιοι προσπάθησαν να υφαρπάξουν το προσκύνημα πλην όμως οι Έλληνες χριστιανοί διέσωσαν το δικαίωμα της κατοχής τους. Το 1825 καταστράφηκε από τους γενίτσαρους και το 1827 ανευρέθηκε η Ιερά εικόνα της Θεοτόκου εικονιζόμενη υπέρ της Ζωοδόχου Πηγής. Μετά απ΄ αυτό το 1830 ο Σουλτάνος επέτρεψε την νέα ανοικοδόμηση (5η φορά) του Ναού όπως σήμερα διασώζεται, επί Οικουμενικού Πατριάρχη Κωνσταντίου Α΄ όπου καί εγκαινιάσθηκε μετά από πέντε χρόνια.

Σήμερα στην αυλή της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκονται οι τάφοι των Οικουμενικών Πατριαρχών. Το δε αγίασμα βρίσκεται στον υπόγειο Ναό και αποτελείται από μαρμαρόκτιστη πηγή, το νερό της οποίας θεωρείται αγιασμένο. Απ' εδώ διαδόθηκε ο τύπος της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο. Είναι αξιοσημείωτο ότι ψηφιδωτή παράσταση της εικόνας σώζεται στον εσωνάρθηκα της Μονής της Χώρας.
Σε ανάμνηση των εγκαινίων του Ναού από τον Αυτοκράτορα Λέοντα η Εκκλησία καθιέρωσε την κατ΄ έτος εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, την Παρασκευή της Διακαινήσίμου Εβδομάδας

Το όνομα Μπαλουκλί προέρχεται από την Τουρκική λέξη "balık" ("ψάρι") (προφέρεται περίπου μπαλούκ) και σημαίνει "των ψαριών" ή "με τα ψάρια" , πιθανότατα λόγω ύπαρξης ψαριών στα νερά της περιοχής. Για τη μονή του Μπαλουκλί υπάρχει θρύλος για την Άλωση της Πόλης, ο οποίος περιγράφεται ποιητικά από τον Γεώργιο Βιζυηνό:

Ποίημα Γ. Βιζυηνού

Το Μπαλουκλί (Τα ψάρια της Ζωοδόχου Πηγής), ποίημα του Γεώργιου Βιζυηνού
Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλή Αγιασμα εσωτερικος χωρος του Αγιασματος
Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλή Αγιασμα εσωτερικος χωρος του Αγιασματος
Σαράντα μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρη
την Πόλη την μεγάλη.
Σαράντα μέρες έκαμεν ο 'γούμενος το ψάρι
στα χείλη του να βάλη.
Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλή Αγιασμα επιγραφη
Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλή Αγιασμα επιγραφη
Απ' τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη
τηγανισμένο ψάρι.
–Αν μας φυλάγ' η Παναγιά καθώς μας'ε φυλάγει,
την Πόλη ποιος θα πάρη;
Ρίχτει τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,
–Θεός να τα βλογήση!
Το λάδι βάλλει στην φωτιά μες στ' αργυρό τηγάνι,
για να τα τηγανίση.
Τα τηγανίζ' από την μια, και πά' να τα γυρίση
κι από το άλλο μέρος.
Ο παραγιός του βιαστικά πετά να του μιλήση,
και τάχασεν ο γέρος!
–Μην τηγανίζης, γέροντα, και μόσχισε το ψάρι
στην Πόλη την μεγάλη!
Την Πόλη την εξακουστή οι Τούρκοι έχουν πάρει,
μας κόβουν το κεφάλι!
–Στην Πόλη Τούρκου δεν πατούν κι Αγαρηνού ποδάρια!
Με φαίνεται σαν ψεύμα!
Μ' αν είν' αλήθεια το κακό, να σηκωθούν τα ψάρια
να πέσουν μες στο ρεύμα!
Ακόμ' ο λόγος βάσταγε, τα ψάρι' απ' το τηγάνι,
την μια μεριά ψημένα,
πηδήξανε κι επέσανε στης λίμνης την λεκάνη,
γερά, ζωντανεμένα.
Ακόμ' ώς τώρα πλέουνε, κόκκιν' από το μέρος,
όπου τα είχε ψήσει.
Φυλάγουν το Βυζάντιο ν' αναστηθή κι ο γέρος
να τ' αποτηγανίση.