Ορθοδοξία

Οι ακατάπαυστες δεήσεις στους πειρασμούς

125. Όπως τα μικρά παιδιά τρομάζουν από τα φοβερά θεάματα, και τρέχουν και πιάνονται από τα φορέματα των γονέων τους, και ζητούν τη βοήθειά τους, έτσι και η ψυχή: όσο στενοχωριέται και θλίβεται από το φόβο των πειρασμών, προστρέχει και κολλάει στο Θεό, και τον παρακαλεί με ακατάπαυστες δεήσεις. Και όσο οι πειρασμοί πέφτουν επάνω της, ο ένας μετά τον άλλο, τόσο και παρακαλεί περισσότερο. Αλλά όταν σταματήσουν και ξαναβρεί την ανάπαυσή της, συνήθως χάνει την επαφή της με την πραγματικότητα και απομακρύνεται από το Θεό. (279).

Ο Θεός και οι Άγγελοι χαίρονται στις θλίψεις μας, ενώ ο διάβολος χαίρεται στην τεμπελιά και στην καλοπέρασή μας
126. Όσο αυξάνουν οι καθημερινοί μας κόποι, οι σωματικοί και οι πνευματικοί, τόσο ελαττώνεται ο σαρκικός πόλεμος. Επειδή οι θλίψεις και οι κίνδυνοι θανατώνουν την ηδυπάθεια, ενώ η καλοπέραση και η αδιαφορία την τρέφουν. Γι’ αυτό και ο Θεός και οι άγιοι Άγγελοι χαίρονται στις θλίψεις και στις στενοχώριες μας, ενώ ο διάβολος και οι συνεργάτες του χαίρονται όταν τεμπελιάζουμε και καλοπερνούμε. (119).

Κατάκρινε, για τις θλίψεις σου, τον εαυτό σου και μην απελπίζεσαι

127. Να είσαι έτοιμος να δεχθείς κάθε περιφρόνηση και κάθε προσβολή, και χλευασμό και κατηγορία, από όλους, ακόμη και απ’ αυτούς που δε θα το περίμενες. Να θεωρήσεις τον εαυτό σου πραγματικά άξιο να τα πάθει, και να τα δεχθείς όλα με ευγνωμοσύνη και χαρά. Και να υπομείνεις κάθε κόπο και θλίψη και κίνδυνο, που έρχεται από τους δαίμονες, διότι έπραξες τα θελήματά τους με ευχαρίστηση. Και να υποφέρεις με γενναιότητα κάθε στέρηση των αναγκαίων, και τα δυσάρεστα φυσικά φαινόμενα, και τις πίκρες της ζωής. Να υπομείνεις, έχοντας εμπιστοσύνη στο Θεό, ακόμη και τη στέρηση της αναγκαίας τροφής σου, που σε λίγες ώρες θα γίνει κοπριά. Και όλα αυτά να τα δεχθείς με τη θέλησή σου, έχοντας την ελπίδα σου στο Θεό και μη περιμένοντας από κανένα άλλον τη λύτρωση ή την παρηγοριά. Γιατί η όποια βοήθεια εκ μέρους των ανθρώπων δίνεται ύστερα από φώτιση και καθοδήγηση του Θεού. Άφησε λοιπόν την φροντίδα σου στο Θεό, και σε όλες τις δυσκολίες σου κατάκρινε τον εαυτό σου, ότι εσύ ο ίδιος είσαι ο αίτιος, για όλα. Διότι έφαγες από τον καρπό του απαγορευμένου δέντρου, και απέκτησες διάφορα πάθη. Δέξου τώρα με ευχαρίστηση τις πίκρες, για να σε ταράξουν λιγάκι από τη νωθρότητα σου, και ύστερα να γλυκαθείς με τη χάρη του Θεού. (305).

Η «μέθη» του Θεού κάνει τον άνθρωπο αναίσθητο στις θλίψεις

128. Όταν ξυπνήσει στην ψυχή η φυσική επιθυμία της να ζει κατά Θεόν, και ποτίσει τη ζωή των αγωνιστών τούτο το ποτήρι του πόθου, και τους μεθύσει, δεν αισθάνονται πια τον κόσμο, ούτε τον κόπο νιώθουν, αλλά γίνονται αναίσθητοι στις θλίψεις και στις διάφορες κοπιαστικές εργασίες τους, και έχουν την αίσθηση ότι περπατούν στον αέρα, και όχι στη γη, σαν κανονικοί άνθρωποι. Κι αυτό, επειδή δε βλέπουν πια την τραχύτητα του δρόμου κι επειδή δεν έχουν μπροστά τους βουνά και χειμάρρους να διαβούν. Όπως λέει και ο Ησαΐας (40, 4): «Οι τραχείς δρόμοι θα γίνουν γι’ αυτούς ομαλοί» κ.τ.λ. Και δεν αισθάνονται τον κόσμο, επειδή συνεχώς έχουν στραμμένα τα μάτια της ψυχής τους στον ουράνιο Πατέρα τους. Και η ελπίδα τους στο Θεό γίνεται τόσο αισθητή, ώστε τους δείχνει, όπως εμείς δείχνουμε με το δάχτυλο, σε κάθε στιγμή αυτά που βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις και είναι αόρατα. Αυτά τα βλέπουν μέσα τους, με το κρυφό μάτι της πίστης και με τρόπο που εμείς δεν μπορούμε καταρχήν να κατανοήσουμε. Και επειδή πυρώνεται ολόκληρη η ψυχή τους με τη φωτιά του αγίου Πνεύματος, βλέπουν τα απόντα σαν να είναι παρόντα. (309).

Το σώμα γίνεται αναίσθητο στις θλίψεις

129. Όταν η ψυχή μεθύσει από τη χαρά της ελπίδας και της ευφροσύνης του Θεού, το σώμα γίνεται αναίσθητο στις θλίψεις, κι αν ακόμη είναι ασθενικό. Γιατί, ενώ βαστάζει διπλό βάρος, την ασθένεια και τη θλίψη, δεν ατονεί, αλλά απολαμβάνει τη χαρά του Θεού μαζί με την ψυχή, και βοηθάει την ψυχή να χαρεί, αν και είναι ασθενικό. Αυτά συμβαίνουν, όταν εισέλθει η ψυχή στη χαρά του Πνεύματος.

Με την υπομονή στις θλίψεις γινόμαστε κοινωνοί των παθημάτων του Χριστού

130. Ας εξετάσουμε και τους άθεους φιλόσοφους, όπως λέγονται. Άλλοι απ’ αυτούς εντελώς καταπάτησαν τη φυσική σαρκική επιθυμία. Άλλοι τις ύβρεις και τις κατηγορίες ευκολότερα υπέμειναν. Και άλλοι υπέφεραν φοβερές ασθένειες χωρίς να λυπηθούν. Άλλοι πάλι στις θλίψεις και στις μεγάλες συμφορές έδειξαν υπομονή. Και αν αυτοί υπέμειναν από κενοδοξία ή από μάταιη ελπίδα, πόσο μάλλον εμείς οι μοναχοί – και φυσικά όλοι οι χριστιανοί – οφείλουμε να κάνουμε υπομονή, που κληθήκαμε από το Θεό να γίνουμε κοινωνοί των παθημάτων και της δόξας του; (107 – 8).

Υπομονή στις θλίψεις

131. Όλες οι λυπηρές περιστάσεις και οι θλίψεις, αν δεν έχουμε υπομονή, μας διπλοβασανίζουν. Γιατί ο άνθρωπος με την υπομονή του διώχνει την πίκρα των συμφορών, ενώ η μικροψυχία γεννά την απελπισία της κόλασης. Η υπομονή είναι μητέρα της παρηγοριάς. Είναι μια δύναμη ψυχική, που γεννιέται από την πλατιά καρδιά. Αυτή τη δύναμη ο άνθρωπος δύσκολα τη βρίσκει πάνω στις θλίψεις του, αν δεν έχει τη θεία χάρη, που την αποκτά με την επίμονη προσευχή και με δάκρυα. (194 – 5).

Υποφέροντας την αδικία με ταπείνωση και χαρά

132. Όποιος μπορεί να υποφέρει την αδικία με χαρά, μόλο που έχει τον τρόπο να την αποκρούσει και να την αποφύγει, αυτός δέχθηκε μέσα του την παρηγοριά του Θεού με την εμπιστοσύνη του σ’ Αυτόν. Και όποιος υπομένει με ταπεινοφροσύνη τις εναντίον του κατηγορίες, αυτός έφτασε στην τελειότητα, και θαυμάζεται από τους αγίους Αγγέλους. Γιατί καμιά άλλη αρετή δεν είναι τόσο μεγάλη και δυσκατόρθωτη. (20 -1).

Η υπομονή είναι χάρισμα του Θεού

133. Όταν αυξηθεί η υπομονή στις ψυχές μας, είναι σημείο ότι δεχθήκαμε μυστικά τη χάρη της παρηγοριάς. Η δύναμη της υπομονής είναι ισχυρότερη από την αίσθηση της χαράς μέσα στην καρδιά. Για να ζήσουμε εν Θεώ, πρέπει να ταπεινώσουμε τις αισθήσεις μας. Όταν ζει η καρδιά, ταπεινώνονται οι αισθήσεις. Και όταν αυτές διεγείρονται, νεκρώνεται η καρδιά για το Θεό. (290).

Η πολύχρονη υπομονή, που έφερε άμετρη τη χάρη του Θεού

134. Ένας από τους αγίους πατέρες είπε:
Ήταν ένας γέροντας αναχωρητής, τίμιος, και πήγα μια φορά σ’ αυτόν, όταν ήμουν καταπονημένος από τους πειρασμούς. Αυτός ήταν άρρωστος και κατάκοιτος και, αφού τον χαιρέτησα, κάθισα κοντά του και του είπα: Κάνε μια ευχή για μένα, πάτερ, διότι πολύ θλίβομαι από τους πειρασμούς των δαιμόνων. Και ο γέροντας άνοιξε τα μάτια του και μου είπε: Παιδί μου, εσύ είσαι νέος και δε θ’ αφήσει ο Θεός να καταπονηθείς από αβάσταχτους πειρασμούς. Κι εγώ του είπα: Και νέος είμαι και πειρασμούς έχω από πολύ ενάρετους ανθρώπους. Κι εκείνος πάλι μου είπε: Λοιπόν, ο Θεός θέλει να σε κάνει σοφό. Κι εγώ είπα: Πώς θα με κάνει σοφό; Εγώ κάθε μέρα γεύομαι το θάνατο της ψυχής. Κι εκείνος αμέσως απάντησε: Σώπα, παιδί μου. Είπα ότι σε αγαπά ο Θεός και θα σου δώσει τη χάρη του. Και πρόσθεσε: Να ξέρεις, παιδί μου, ότι τριάντα χρόνια πολέμησα με τους δαίμονες και επί είκοσι χρόνια δε φάνηκε να μη βοήθησε καθόλου ο Θεός. Κι όταν πέρασε το εικοστό πέμπτο, άρχισα να βρίσκω κάποια ανάπαυση, που με τον καιρό γινόταν πιο μεγάλη. Μετά το εικοστό έβδομο και το εικοστό όγδοο έτος η ανάπαυση της ψυχής μου γινόταν πολύ πιο έντονη. Και τώρα που περνάει το τριακοστό έτος και κοντεύει να τελειώσει, τόσο στερεώθηκε μέσα του η ανάπαυση, ώστε δεν μπορώ να την υπολογίσω και να τη μετρήσω. Και τελείωσε ο γέροντας με αυτά τα λόγια: Όταν θελήσω να σηκωθώ για να προσευχηθώ, τρεις ψαλμούς προφταίνω να πω με το στόμα μου και από κει και πέρα, τρεις μέρες να στέκομαι όρθιος, αισθάνομαι έκσταση κοντά στο Θεό και δεν καταλαβαίνω καθόλου κούραση. Βλέπεις τώρα, τι άμετρη ανάπαυση μου προξένησε η πολύχρονη εργασία της υπομονής; (13).