Ορθοδοξία

Με πρόλαβες Στρατή Ο Κώστας (έτσι λέγεται το παιδί που το έγραψε) δε μπαίνει στο φόρουμ, οπότε δε μπορεί να σου απαντήσει. Αλλά έχει πνευματικό και πράγματι έχει γίνει κατηχητής (πηγαίνει και στις κατασκηνώσεις).

Δεν ξέρω πόσοι θα μπορούσαν να γράψουν ένα τέτοιο κείμενο (που να μιλάει για τον εαυτό τους τόσο ανοιχτά). Εγώ δε θα μπορούσα Θα του μεταβιβάσω όμως Νίκο το σχόλιό σου

Θα συμφωνήσω με τον Στρατή και θα προσθέσω ότι αν ο άνθρωπος δεν έχει διάθεση για να ελέγχει εσωτερικά το εαυτό του, 150 πνευματικούς να έχει... ουδέν προκοπή! Πρώτα λοιπόν ξεκινάει από την προαίρεση του κάθε ανθρώπου για αγώνα και φυσικά ο πνευματικός έχει και το δικό του ρόλο...

Εντάξει ρε παιδιά μη βαράτε. Χαίρομαι ιδιαιτέρως, που είναι τα πράγματα όπως τα λέτε, και εύχομαι κάθε ευλογία στον Κώστα και στο έργο του.

Για να δούμε τη λέει γαι τη μετάνοια κι ένας από τους φωτισμένους Γέροντες της εποχής μας:

"Το σύνολο της επίγειας ζωής μας, από τη γέννηση μέχρι την τελευταία αναπνοή μας, τελικά θα μοιάσει με μια περιεκτική πράξη. Το περιεχόμενο και η ποιότητα της θα φανεί σαν μια λάμψη. Φανταστείτε ένα ποτήρι από το καθαρότερο κρύσταλλο γεμάτο νερό. Μια ματιά είναι αρκετή να μας πει αν το νερό είναι καθαρό ή όχι. Το ίδιο θα συμβεί και μ’ εμάς, όταν θα πάμε σε άλλη σφαίρα. Η πιο ταχύτερη αντίδραση της καρδιάς μας ή του νου μας αφήνει το στίγμα της στο σύνολο της ζωής μας. … Μέχρις ότου αποβάλω την ιδέα από την καρδιά μου με μια πράξη μετάνοιας αυτή θα μένει μαζύ μου σαν μια μαύρη κηλίδα, χωρίς να μπορεί να κρυφτεί·

Όταν μετανοούμε κατηγορώντας αποκλειστικά τον εαυτό μας μπροστά σε Θεό και ανθρώπους, καθαριζόμαστε εσωτερικά. Το νερό στο ποτήρι }095} καθαρίζεται αφού περάσει από πνευματικό φίλτρο τη μετάνοια. Έτσι όταν εξομολογούμαι κατηγορώ τον εαυτό μου για κάθε κακό, γιατί δεν υπάρχει αμαρτία σ’ όλο τον κόσμο για την οποία δεν είμαι ένοχος έστω και για δευτερόλεπτο. … Και αν για μια μόνο στιγμή κρατήθηκα από μια κακή σκέψη, ποιος εγγυάται ότι αυτή η στιγμή δεν θα μεταβληθεί σε αιωνιότητα;"

Από το βιβλίο: "Η ζωή Του Ζωή μου"
Του Αρχιμ. Σωφρόνιου του Έσσεξ
Εκδόσεις Πουρνάρα 1983

"Οι Πατέρες λέγουν ότι η συναίσθησις της αμαρτίας ημών είναι μέγα δώρον του Ουρανού, μεγαλύτερον και της οράσεως αγγέλων.
....
Δια της ειλικρινούς μετανοίας και της αποφασιστικής αυτοκατακρίσεως ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων καθαίρεται ο έσω άνθρωπος, και το ύδωρ εν τω σκεύει, διελθόν δια του πνευματικού φίλτρου της μετανοίας, αποκαθίσταται εν τη καθαρότητι αυτού.
....
Τα αρνητικά εφ’ ημών αποτελέσματα της αμαρτίας θεραπεύονται και αφανίζεται η φθοροποιός ενέργεια των διαπραχθεισών υφ’ ημών πράξεων εναντίον του πλησίον· θεία δυνάμει αποκαθίσταται το πλήρωμα της ζωής, ουχί όμως δια της μονομερούς επεμβάσεως του Θεού, αλλά πάντοτε δια της συνεργίας της μετανοίας και της προαιρέσεως των ανθρώπων, διότι ο Θεός ουδέν ποιεί μετά του ανθρώπου άνευ της συγκαταθέσεως αυτού.
....
Κατά την επί δεκαετίας διακονίαν μου ως πνευματικού παρετηρησα μετά λύπης ότι σπάνιοι είναι οι άνθρωποι οι κατανοούντες εν αισθήσει καρδίας την αληθινήν φύσιν της αμαρτίας. Συνήθως οι πλείστοι παραμένουν επί του επιπέδου της ανθρωπίνης ηθικής, και εάν ποτε αρθούν υπεράνω αυτής, πράττουν και τούτο πάλιν ανεπαρκώς.

Εκ των οδών, αίτινες οδηγούν προς την επίγνωσιν των αμαρτιών ημών, ασφαλεστέρα είναι η πίστις εις την Θεότητα του Χριστού, χάριν της οποίας κατέρχεται επί του ανθρώπου η αγάπη του Αγίου Πνεύματος. … εάν διαπράξη ο,τιδήποτε, είτε }064} εν έργω είτε μόνον δι’ εσωτερικής κινήσεως αυτού, όπερ συνεπάγηται εξασθένησιν της αισθήσεως της Θείας Αγάπης, τότε αυτή αύτη η μείωσις της χάριτος, άνευ ουδεμιάς λογικής ψυχαναλύσεως, αποτελεί ένδειξιν παρεκκλίσεως εκ της δικαιοσύνης του Θεού. Τότε το πνεύμα ημών στρέφεται ορμητικώς προς τον Θεόν εν προσευχή μετανοίας, δια της οποίας έρχεται η άφεσις ως αποκατάστασις εν τη αγάπη. … Ο τοιούτος άνθρωπος ζη ενώπιον του Θεού εν απλότητι και τρόπον τινά άνευ ορθολογισμού, αγόμενος υπό της αγάπης και του φόβου του Θεού. Ο τοιούτος δύναται να ανέλθη εις ύψη αγιότητος έτι και εις την τελειότητα, μη υποπτευόμενος ο ίδιος το γεγονός τούτο.

Ετέραν οδόν προς επίγνωσιν της αμαρτίας συνιστά η υποβολή του πνεύματος του ανθρώπου εις την κρίσιν του λόγου του Θεού. Δια συνετού ελέγχου της εσωτερικής αυτού καταστάσεως, ο άνθρωπος πείθεται ότι δεν τηρεί τας εντολάς, και ένεκα τούτου έρχεται εις μετάνοιαν.

Είναι αναγκαίον προς επίτευξιν του πληρώματος της μετανοίας να ακολουθήσωμεν τας δύο ταύτας οδούς, της καρδίας και του }065} νοός, αίτινες βραδύτερον εν τη πράξει της γνησίας αιωνίου ζωής συνενούνται εις έν. … ο άνθρωπος οφείλει … να εισχωρήση εις την προαιώνιον βουλήν του Θεού περί του ανθρώπου.

Η συνένωσις βιώματος και γνώσεως εισάγει εις την ζωήν ημών την αξιοπιστίαν και την σταθερότητα.

Μέγα και άρρητον το δώρον της μετανοίας: Μετ’ αυτού συνδέεται η διείσδησις του πνεύματος ημών εις τα Μυστήρια του Ανάρχου Θεού, του Πατρός ημών. Ουχί }066} άλλως, ει μη δια μετανοίας αφομοιούμεν υπαρκτικώς την Αποκάλυψιν, τίνι τρόπω συνελήφθη ο Άνθρωπος εν τη προαινίω Βουλή του Τριαδικού Θεού προ καταβολής κόσμου.

Από το βιβλίο: "Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί"
Του Αρχιμ. Σωφρόνιου του Έσσεξ
ΕΚΔ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ 1992

Ήθελα να ρωτήσω, τι γνώμη έχετε για τους διάφορους οδηγούς εξομολογήσεων που μοιράζονται δωρεάν στους ιερούς ναούς; Είστε σύμφωνοι; Πιστεύετε ότι βοηθούν ή πως με τον τρόπο που είναι γραμμένα λέγοντας "έκανες αυτό" ή "έκανες εκείνο" κάνουν το Μυστήριο να μοιάζει με ανάκριση που ο εξομολογούμενος πρέπει να απαντά; Προσωπικά πιστεύω ότι οι διάφοροι οδηγοί θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερα γραμμένοι παρουσιάζοντας το σωτηριολογικό χαρακτήρα του Μυστηρίου και όχι να το κάνουν να μοιάζει με κατάθεση στο τμήμα.

Η πνευματική πορεία κάθε ανθρώπου είναι προσωπική, επομένως προσωπική είναι και η σχέση του με τον Πνευματικό του. Το Μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως, με την έννοια της εξαγόρευσης και της συγχώρησης των αμαρτιών, δεν είναι παρά ένα μέρος της σχέσης αυτής.

Τα φυλλάδια περί Εξομολόγησης που μοιράζονται σε διάφορους ναούς ή από διάφορους θρησκευτικούς συλλόγους προφανώς απευθύνονται σε ανθρώπους που έχουν πλήρη άγνοια του Μυστηρίου και του τι είναι αμαρτία. Το κακό είναι ότι μέσα απ' αυτά ο έχων άγνοια αποκτά την αίσθηση ότι η Ορθοδοξία είναι ένα σύνολο κανόνων, τους οποίους αν παραβεί τον περιμένει τιμωρία ή τουλάχιστον εξευτελισμός μπροστά στον ιερέα. Πόσο λάθος είναι αυτή η ιδέα; Πόσο μακρυά οδηγεί από το αληθινό νόημα της Εκκλησίας;

Καλύτερα κάποιος να πάει σ' ένα καλό Πνευματικό, που θα του συστήσουν φίλοι που έχουν μακροχρόνια πνευματική πορεία, και να δηλώσει με ειλικρίνεια την άγνοιά του και την επιθυμία του να γνωρίσει το Χριστό και την Εκκλησία. Τότε είναι βέβαιο ότι εκείνος θα τον καθοδηγήσει στο σωστό δρόμο, ανάλογο με τις ανάγκες του, συμβουλεύοντάς τον και συστήνοντας του και τα κατάλληλα βιβλία που θα τον βοηθήσουν.

Επιπρόσθετα ήθελα να ρωτήσω, θεωρείτε ότι οι πιστοί γνωρίζουν για το Μυστήριο και τι ακριβώς είναι; Εννοώ και αυτούς που εξομολογούνται. Πριν κάποιους μήνες συνομιλούσα με ένα φίλο, του οποίου η γυναίκα είχε κάποιες διαφορές με κάποιο στενό της συγγενικό πρόσωπο. Αυτός τη σιγοντάριζε και έριχνε λάδι στη φωτιά ενώ θα μπορούσε και ως άνθρωπος υποτίθεται με χριστιανικούς δεσμούς να κάνει ένα βήμα προς το καλό και το αίσιο τέλος της διαμάχης. Του έλεγα: "Μα καλά τι μου λες τώρα; Είπες τέτοιο πράγμα; Καλά ο πνευματικός σου τι λέει; Του έχεις πει την ιστορία; Τι σε συμβούλευσε;". Για να λάβω την απάντηση ότι όταν πηγαίνει εκεί αναφέρεται κυρίως σε δικό του κοντινό πρόσωπο με σοβαρό ψυχικό νόσημα και δεν αναφέρεται σε αυτά.

Νομίζω Στρατή ότι μόνο οι αγωνιζόμενοι πνευματικά γνωρίζουν τι σημαίνει η σχέση τους με τον Πνευματικό τους. Ότι δηλαδή η Ιερά Εξομολόγηση είναι το κατ' εξοχήν Μυστήριο της θεραπείας των ψυχών από τα τραύματα που προκαλούν οι αμαρτίες.

Προσπαθώντας, λοιπόν, να μειώσουν την ταπείνωση, που προκαλεί η εξαγόρευση των αμαρτιών τους, βρίσκουν δικαιολογίες πολλές φορές στη συμπεριφορά των άλλων. Έτσι κάνουν δυο λάθη που ουσιαστικά ακυρώνουν την ωφέλεια από την Εξομολόγηση, δηλαδή δεν ταπεινώνονται πραγματικά, αλλά πέφτουν και σε κατάκριση.

Είναι απαραίτητο μερικές φορές να εξηγούμε στον Πνευματικό μας τις συνθήκες κάτω απ' τις οποίες διαπράξαμε μια αμαρτία, προκειμένου να μας βοηθήσει να την αποφύγουμε στο μέλλον. Άλλο όμως αυτό κι άλλο το να προσπαθούμε να βρούμε δικαιολογίες για τα χάλια μας και προπαντός να κατακρίνουμε γι αυτό τους αδελφούς μας.

Ο π. Αθανάσιος Λεμεσού λέει, "οι περισσότεροι που έρχονται να εξομολογηθούν μου διηγούνται πόσο πολύ ταλαιπωρούνται από τη συμπεριφορά των γύρω τους, ενώ αυτοί πάντα δείχνουν καλή διάθεση. Τέλος πάντων είμαι περίεργος, που βρίσκονται αυτοί που ταλαιπωρούν τους άλλους και δείχνουν κακή διάθεση, δε βρίσκονται σ΄αυτή τη γη;"

Ο Πνευματικός είναι ο μυσταγωγός του ανθρώπου προς τη ζωή την ουράνια. Από διάφορα αίτια όμως, μπορεί να έχουμε σκανδαλισμό του πνευματικού παιδιού με την απόρριψη του Πνευματικού, όπως:
Πρώτον, είναι ότι ο θεραπευόμενος συνηθίζει να τα βάζει με το γιατρό του, γιατί πρέπει να πιει "πικρά" φάρμακα.
Δεύτερον, είναι ότι εκ των πραγμάτων υπάρχουν λάθη ανθρώπινα στον Πνευματικό, που ο διάβολος τα παραφουσκώνει στην σκέψη του "παιδιού", για να τον αποδιώξει από τον Θεό. Όμως αυτό είναι και εγωιστικό και εκ του πονηρού που θέλει να γκρεμίσει όλα τα στηρίγματά του και να γίνει εύκολη λεία του. Δεν μπορεί ο Πνευματικός να είναι τέλειος και ούτε τον εαυτό του κηρύττει.
Τρίτον, είναι ότι μονίμως κατασυκοφαντούνται οι Πνευματικοί μόνο και μόνο για να χάσει ο πιστός την εμπιστοσύνη του και να ξεκοπεί από την Εκκλησία. Κι αυτό το βλέπουμε πιο έντονα να γίνεται πιο έντονα από τα Μέσα Ενημέρωσης κατά τις ημέρες των νηστειών που οι Χριστιανοί πλησιάζουν το Μυστήριο της Εξομολόγησης.
Τέταρτον, είναι η πραγματικότητα ότι υπάρχουν και κραυγαλέες πτώσεις και δημοσιοποιημένες, που όντως δημιουργούν μεγάλο σκανδαλισμό και απομάκρυνση.

Εξομολόγος = Κάθε ιερέας που έχει πάρει από τον Επίσκοπό του το δικαίωμα να εξομολογεί (Σ' αυτόν πάμε και λέμε μόνο τις αμαρτίες μας για να πάρουμε άφεση και να κοινωνήσουμε, αν ο Πνευματικός μας είναι μακριά ή δεν είναι προσωρινά διαθέσιμος)

Πνευματικός = Ο Εξομολόγος που έχουμε επιλέξει με πολύ προσοχή και του έχουμε αναθέσει την πνευματική μας πρόοδο (σ' αυτόν πηγαίνουμε και του λέμε την πνευματική μας κατάσταση και μας δίνει οδηγίες πως ν' αγωνιστούμε καλύτερα για να βελτιωθούμε)

Φυσικά ο Εξομολόγος και ο Πνευματικός καλά είναι να συμπίπτουν στο ίδιο πρόσωπο κι αν αυτό δεν συμβεί για πρακτικούς λόγους, τότε όταν ξαναεπισκεφτούμε τον Πνευματικό μας καλά είναι να του πούμε περιληπτικά και τις αμαρτίες τι οποίες εξομολογηθήκαμε σε άλλο Εξομολόγο, έστω κι αν γι αυτές έχουμε πάρει άφεση, ώστε να έχει συνολική εικόνα της κατάστασής μας.

Δεν είναι θέμα ορολογίας, αλλά ουσίας. Εσύ πως αισθάνεσαι. Αισθάνεσαι δεμένος μ' αυτό τον άνθρωπο με μια σχέση Πατέρα - γιου (στο πνευματικό επίπεδο); Με λίγα λόγια τον αγαπάς και τον σέβεσαι όπως τον πατέρα σου; Αισθάνεσαι την ανάγκη να τηρήσεις τις συμβουλές του, εξ αιτίας αυτής της σχέσης; Αν ναι, τότε αυτός είναι ο Πνευματικός σου. Αν όχι τότε χρειάζεται να βρεις κάποιον άλλο, που να μπορεί να σου εμπνεύσει αυτά τα αισθήματα.

Εάν δεν ακούμε τις συμβουλές του Πνευματικού μας, ιδιαίτερα σε πνευματικά ζητήματα, όχι επειδή δεν τα καταφέρνουμε εξ αιτίας των παθών μας, αλλά επειδή θέλουμε να πορευόμαστε κατά το θέλημά μας, τότε είμαστε και αποκλειστικά υπεύθυνοι απέναντι στο Θεό για την τυχόν πνευματική μας αποτυχία και σίγουρα δεν βοηθά αυτό στο ν' αποκτήσουμε ταπείνωση.

Δυστυχώς αυτό κάνουν οι περισσότεροι Χριστιανοί σήμερα. Πηγαίνουν κατά διαστήματα (συνήθως κάθε Πάσχα άντε και Χριστούγεννα) σ' έναν Εξομολόγο, λένε ότι νομίζουν οι ίδιοι ότι είναι αμαρτία, κοινωνούν και πορεύονται μέχρι την επόμενη φορά σύμφωνα με το δικό τους λογισμό. Έτσι θεωρούν ότι έχουν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο Θεό κι έχουν την απαίτηση να πάνε και στον Παράδεισο. Έτσι όμως δεν πορεύονται μαζί με το Θεό, αλλά παράλληλα με το Θεό χωρίς ποτέ να συναντηθούν μαζί Του. Χωρίς άσκηση και υπακοή, νηστεία και προσευχή, τακτική συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας και αξιοποίηση των δοκιμασιών δεν υπάρχει σωτηρία. Η ψυχή γνωρίζει το Θεό μέσα απ' τη μετάνοια, την προσευχή τα δάκρυα και την κατάνυξη, κι αυτά δε γίνονται χωρίς την καθοδήγηση ενός καλού Πνευματικού.