Ορθοδοξία

Πως γνωριζουμε οτι υπαρχει θεος; Γιατι αν όντως υπαρχει θεος ειναι απαραιτητα ο δικος μας;

Εύλογο το ερώτημά σου. Φαντάζομαι ότι το έχουν πάρα πολλοί νέοι στην εποχή μας, που τόσα χρόνια προσπαθούν με κάθε μέσο να τους πείσουν ότι δεν υπάρχει Θεός, αλλά μέσα τους κάτι φωνάζει το αντίθετο.

Λες "ο δικός μας", άρα εντάσσεις τον εαυτό σου στους Ορθόδοξους Χριστιανούς, παρ' όλα αυτά ρωτάς πως γνωρίζουμε για την ύπαρξη του Θεού. Αυτό σημαίνει ένα απ' τα δύο, ή δεν είσαι βέβαιος ότι υπάρχει Θεός και είναι η Αγία Τριάς, όπως πιστεύουμε εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, ή ψάχνεις επιχειρήματα για να βοηθήσεις κάποιο συνάνθρωπό σου, που αναζητά την Αλήθεια.

Σε κάθε περίπτωση αυτή είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα, γι αυτό θα βάλω μόνο της βάσεις τις αρχής της.

Ξέρουμε ότι υπάρχει Θεός και είναι η Αγία Τριάς, επειδή έτσι πιστεύουμε, και τη ζούμε αυτή την πίστη μέσα από την προσευχή και τη συμμετοχή μας στην Εκκλησία. Η εμπειρία που έχουν αποκομίσει από την πνευματική μας πορεία μας έχει πείσει, ότι πράγματι υπάρχει ο Θεός και ανταποκρίνεται στις προσπάθειές μας ν' αποκαταστήσουμε μαζί Του μια αμφίδρομη σχέση. Αν ρωτήσεις πως ξέραμε εξ αρχής ότι υπάρχει και με ποιο τρόπο προσπαθήσαμε να τον βρούμε και να Του μιλήσουμε, απαντώ ότι ακολουθήσαμε το παράδειγμα εκείνων που ήδη Τον βρήκαν, δηλαδή των Αγίων της Εκκλησίας μας.

Με λίγα λόγια προσπαθώ να σου πω, ότι η πίστη μας είναι εμπειρία κι όχι θεωρία. Όσα επιχειρήματα υπάρχουν για το ότι υπάρχει Θεός, άλλα τόσα μπορείς να βρεις για το αντίθετο. Αν δε νοιώθει κάποιος μέσα του ότι δεν είναι μόνο σώμα, κι ότι υπάρχει και κάτι πέρα από την ύλη που κυβερνά τη ζωή του, τότε όσα επιχειρήματα και να του παραθέσεις ότι υπάρχει Θεός, θα πέσουν στο κενό.

Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος κι όχι ζώο επειδή έχει μέσα του κάτι που τον ξεχωρίζει από την υπόλοιπη κτίση, δηλαδή την αθάνατη ψυχή του. Ο άνθρωπος είναι πλασμένος επομένως κατ' εικόνα Θεού και από τη φύση του φτιαγμένος να στρέφεται και ν' αναζητά τον Δημιουργό Του. Όποιος δεν το πιστεύει αυτό στην ουσία υποβιβάζει τον άνθρωπο στο επίπεδο ενός ευφυούς ζώου. Όμως αυτή την πιθανότητα την διαψεύδουν όλοι οι λαοί αυτής της γης, από τότε που ο άνθρωπος πάτησε το πόδι του πάνω στη γη, που πάντοτε αναζητούσαν εναγωνίως να διοχετεύσουν αυτή την εσωτερική παρόρμηση της αναζήτησης του Δημιουργού μας.

Την ορθότητα της πίστεώς μας την βεβαιώνουν η άρρηκτη συνέχεια από το Χριστό και τους Αποστόλους μέχρι σήμερα και οι απ' αιώνος Άγιοι της Εκκλησίας μας, που βίωσαν την πραγματική σχέση με το Θεό, ιδιαίτερα δε οι Άγιοι Γέροντες των ημερών μας, όπως ο Άγιος Σιλουανός, οι Γέροντες Παΐσιος Αγιορείτης, Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης και Ιάκωβος Τσαλίκης.

Χαιρετε
Με λενε Αναστασία,και μενώ στην Ελβετια στην Λώζανη...
Ειμαι μητερα και παντρεμενη με Ιταλο καθολικο.
Παλια ήμουν πιο πιστη Εκκλησιάζομουνα τακτικά, εξομολογήση, κοινωνειες προσεύχομουν καθημερινά.
Μα τώρα οχι πια....
Δεν πιστεύώ στο Θεό γενικά,που ειναι ο θεος,οταν αρρώστενουν παιδακια και πεΘαινουν,που ειναι ο Θεό οταν παιδακια πεΘαινουν.....
που ειναι ο θεος οταν παιδακια πεΘαινουν πριν καν προλαβουν να γεννηΘουν και η γονεις τα περιμενουν με ανοιχτες αγγαλιες ε δεν βλεπουν την ώρα να τα δουν....
Και αλλα πολλα....
Εχτες εγινε κατι που με εκανε να σκεφτώ μια φιλη μου , μου ζητησε να προσεχηΘώ........
Μα αν δεν το αισΘανομαι πραγματικα δεν ειναι αμαρτια....
Μα μεσα μου Θελώ να ξαναβρώ τη πιστη μου....
τι πρεπει να κανώ τώρα;
ευχαριστώ

Aγαπητή Αναστασία, το ότι η πίστη σου έσβησε σιγά σιγά πιθανότατα οφείλεται στο περιβάλλον που ζεις και στην έλλειψη υποστήριξης από ένα καλό Πνευματικό. Οι ρωμαιοκαθολικοί πιστεύουν ότι η εξομολόγηση είναι μόνο για να συγχωρούνται οι αμαρτίες μας, ενώ εμείς οι Ορθόδοξοι έχουμε τον Πνευματικό κυρίως για να μας καθοδηγεί στην πνευματική μας ζωή και λιγότερο για να συγχωρεί τις αμαρτίες μας.

Αν, λοιπόν, είχες ένα καλό πνευματικό και του έβαζες το ερώτημα για το θάνατο των μικρών παιδιών, τότε εκείνος είμαι βέβαιος ότι θα μπορούσε να σου εξηγήσει ότι ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε εμείς οι άνθρωποι τα γεγονότα είναι μυωπικός, γιατί μετράμε με τα μέτρα τα θνητά ενώ ο Θεός κρίνει με το βάση συμφέρον μας το αιώνιο.

Ένα παιδάκι όταν φεύγει απ' αυτή τη ζωή πηγαίνει κατ' ευθείαν κοντά στο Θεό, επειδή δεν έχει αμαρτίες, κι έτσι γεύεται τις χαρές του Παραδείσου χωρίς να χρειαστεί να υποστεί τις ταλαιπωρίες αυτής της ζωής. Το ότι χάνει τη δυνατότητα να ζήσει αυτή τη ζωή είναι ελάχιστο μπροστά στην ανταμοιβή που δέχεται από τη δικαιοσύνη του Θεού για την απώλεια αυτή. Βεβαίως ολ' αυτά είναι δύσκολο να τα εξηγήσεις στους γονείς που υφίστανται αυτή την τρομερή απώλεια κι ούτε είναι σωστό να επιχειρήσεις εκείνη τη στιγμή. Όμως αν οι άνθρωποι πιστεύουν στο Θεό και δέχονται ότι προέρχεται απ' Αυτόν σαν δώρο και βοήθεια για τη σωτηρία της ψυχής τους, τότε όταν κοπάσει ο πόνος τους θα μπορέσουν ν΄αξιοποιήσουν τη δοκιμασία τους, για να ξανασυναντηθούν με το παιδί τους στη Βασιλεία των Ουρανών.

Οι δοκιμασίες, Αναστασία μου, είναι σαν τα φάρμακα, που είναι πικρά, αλλά αναγκαία για τη θεραπεία των ασθενειών. Αν κάποιος σκεπτόμενος την πικρότητά τους αρνηθεί τη θεραπεία, τότε μπορεί να καταλήξει στο θάνατο. Ενώ αν τα πάρει, την προσωρινή ταλαιπωρία θα τη διαδεχθεί η υγεία. Το ίδιο ισχύει για τις δοκιμασίες. Είναι τα πνευματικά φάρμακα για τις πνευματικές ασθένειες. Ο Γέροντας Παΐσιος έλεγε ότι οι σημερινοί άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την άσκηση και την πνευματική προσπάθεια κι έχουν αφεθεί χωρίς όρια στις απολαύσεις αυτού του κόσμου, κι έτσι ο μόνος τρόπος για να τους βοηθήσει ο Θεός να μην χάσουν την ψυχή τους είναι οι δοκιμασίες. Όταν ο άνθρωπος δέχεται τις δοκιμασίες σαν πρόσκληση απ' το Θεό να επανέλθει στον πνευματικό αγώνα, τότε έχει την παρηγορία της Χάριτος του Θεού και μπορεί ν' αποκομίσει απ' αυτές σημαντικό πνευματικό όφελος. Αν όμως τις βλέπει με τα μάτια αυτού του κόσμου σαν ατυχίες και απλές ταλαιπωρίες, τότε και παρηγοριά δεν έχει και δεν αποκομίζει απ' αυτές όφελος αλλά πνευματική ζημιά.

Ο Κύριος μας υποσχέθηκε ότι οι δοκιμασίες μας θα είναι στα μέτρα μας, κι ότι Εκείνος θα είναι δίπλα μας για να μας στηρίξει. Αν επομένως έχουμε εμπιστοσύνη στην Αγάπη Του, ναι μεν δεν θα τις αποφύγουμε, αλλά θα βγούμε απ' αυτές κερδισμένοι και πιο δυνατοί.

Ο Πνευματικός μου, όταν γκρινιάζω για τις δοκιμασίες μου, μου θυμίζει πάντα το παράδειγμα του Ιώβ. Ποιος από μας σήμερα θα μπορούσε να υποστεί όσα υπέστη ο Ιώβ χωρίς να γογγύσει εναντίον του Θεού;

Κύριε, βοήθησέ μας στην απιστία μας, και μη μας αφήσεις ν' απελπιστούμε. Στήριξέ μας και βοήθησέ μας να καταλάβουμε ότι κάθε τι, που μας συμβαίνει δεν είναι παρά ένα δώρο της Αγάπης σου για μας και μια πρόσκληση για να πλησιάσουμε ακόμη περισσότερο Εσένα και τους συνανθρώπους μας. Αμήν

Αθεΐα και αθεΐα



του Μοναχού Μωυσή Αγιορείτη

Περιττό να τονίσουμε ότι η άρνηση της ύπαρξης του Θεού είναι δικαίωμα του καθενός. Ὁ Θεός μας έδωσε απεριόριστη ελευθερία, ώστε αν θέλουμε και να τον αρνηθούμε.

Δεν θα επιχειρήσω διόλου να αποδείξω την ύπαρξη του Θεού. Πιστεύω ότι δεν αποδεικνύεται λογικά ἡ ύπαρξή του, αλλά μόνο βιώνεται στα βάθη της καρδιάς. Είναι ελεύθερος λοιπόν κάποιος να πρεσβεύει ότι θέλει. Δεν χρειάζεται όμως καθόλου ένας άθεος να ειρωνεύεται έναν πιστό και φυσικά το αντίθετο.

Επιτρέψτε να πω πώς ὁ άθεος προσπαθεί εναγώνια να πείσει τον εαυτό του ότι δεν υπάρχει Θεός, δεν αφήνει γι’ αυτόν χώρο στην καρδιά του και ζει στην απόλαυση της ύλης. Που αδυνατεί να χαροποιήσει το πνεύμα. Ὁ Νίτσε φτάνει εύστοχα να πει: «Απαίσιε άνθρωπε, δεν ανέχεσαι εκείνον που είδε τα βάθη σου και γι’ αυτό τον εκδικείσαι». Ἡ πολλή λογική οδηγεί στην αθεΐα, όχι ότι ἡ πίστη είναι παράλογη, αλλά ὁ ψυχρός ορθολογισμός κοιτά μόνο στη γη. Ὁ υλισμός επίσης δεν αφήνει χώρο για το Θεό. Ὁ φυσιοκρατικός πανθεϊσμός, κατά τον Σοπενχάουερ, οδηγεί σε μια ευγενή αθεΐα.

Διάφορες νεότερες φιλοσοφικές θεωρίες έχουν αρκετά αθεϊστικά στοιχεία, όπως ὁ θετικισμός, ὁ διαλεκτικός ἤ ιστορικός υλισμός, ὁ πανσεξουαλισμός, κάποιες αποχρώσεις και αυτού του υπαρξισμού και αρκετές άλλες. Ἡ θρησκευτικότητα θεωρείται αποκύημα της φαντασίας. Ὁ Νίτσε στον “Υπεράνθρωπο” του διακηρύσσει ότι κανείς άλλος Θεός δεν υπάρχει πλην του εαυτού του ανθρώπου και στον “Ζαρατούστρα” λέει ότι ὁ Θεός πέθανε. Κατά τον Μαρξ ὁ Θεός δεν είναι μια οντολογική πραγματικότητα αλλά ἡ αντικειμενικά προβαλλόμενη φύση. Ὁ Σαρτρ και ὁ Καμύ τελικά θεοποιούν τον άνθρωπο.

Είναι νομίζουμε αρκετά ενδιαφέρουσα ἡ γνώμη του K. Joel. “Δεν υπήρξαν γνήσιοι φιλόσοφοι της αθεΐας, όπως δεν υπήρξαν γνήσιοι υλιστές και αρνητές της ψυχής. Όσοι κατά καιρούς θεωρήθηκαν ως άθεοι δεν υπήρξαν στην πραγματικότητα τέτοιοι. Αυτοί δεν υπήρξαν αρνητές του θείου, αλλά αρνητές ενός ισχύοντος Θεού ἤ ενός ορισμένου τρόπου γνώσεως του Θεού. Οι λίγοι όμως φιλόσοφοι, οι οποίοι πράγματι κατά τούς νεότερους χρόνους, χαρακτηρίστηκαν ως άθεοι, υπήρξαν ουσιαστικά αντιθεϊστές”. Ὁ Γιάσπερς, που μελέτησε καλά τον Νίτσε, λέει πώς ὁ αντιθεϊσμός του περιέχει θρησκευτική νοσταλγία Ὁ αντιθεϊσμός και ὁ υλισμός φέρνουν το μηδενισμό, που δεν χαρίζει γαλήνη στην ψυχή του ανθρώπου, μα μελαγχολία και μοναξιά.

Στη Γραφή, ἡ αθεΐα χαρακτηρίζεται αφροσύνη. Η θρησκευτική ορμή του ανθρώπου είναι τόσο πλούσια και μεγάλη, ώστε και οι άθεοι δημιουργούν θρησκευτικά υποκατάστατα, ανεβάζοντας στον άδειο θρόνο του Θεού, κατά τον καθηγητή Νικόλαο Λούβαρι, διάφορα είδωλα: Το χρυσό μοσχάρι, τη φύση, τη μαγεία, το κράτος, την επιστήμη, την τεχνική, τη μοίρα, τον ελεύθερο έρωτα. Σύγχρονοι νεοέλληνες καθηγητές, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι προσκυνούν την άρνηση του Θεού και διακωμωδούν άσους προσκυνούν τον αληθινό Θεό. Υπάρχει μια ψυχολογική ερμηνεία στο γεγονός. Προσποιούμενοι κάποιοι τούς άθεους θέλουν να δικαιολογήσουν την αδιαφανή διαγωγή τους και την άτακτη ζωή τους. Έτσι τούς ικανοποιούν και ευχαριστούν και διάφορα πραγματικά ἤ μη εκκλησιαστικά σκάνδαλα.

Ἡ αθεΐα έχει σχέση και με την ημιμάθεια, την υπερηφάνεια και την όπως είπαμε άστατη ζωή. Έτσι μπορούμε άνετα να πούμε πώς ἡ αθεΐα δεν οφείλεται σε αντικειμενικά αλλά σε υποκειμενικά αίτια. Από καιρό ὁ προοδευτισμός έχει ταυτιστεί με ένα σφοδρό αντιθεϊσμό, αντιεκκλησιασμό, αντιμοναχισμό και αντιχριστιανισμό. Επικρατούν έτσι οι ψυχίατροι, οι ψυχολόγοι, οι ψυχαναλυτές, ακόμη και οι μάγοι, οι μάντεις, οι πνευματιστές, οι ωροσκόποι και μελλοντολόγοι…

Θα κλείσω με τούς λόγους του έξοχου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Άγγλος ἤ Γερμανός ἤ Γάλλος δύναται να είναι κοσμοπολίτης ἤ αναρχικός ἤ άθεος ἤ οτιδήποτε. Έκαμε το πατριωτικόν χρέος του, έκτισε μεγάλη πατρίδα. Τώρα είναι ελεύθερος να επαγγέλλεται, χάριν πολυτελείας, την απιστίαν και την απαισιοδοξίαν. Αλλά Γραικύλος της σήμερον όστις θέλει να κάμει δημόσια τον άθεον ἤ τον κοσμοπολίτην, ομοιάζει με νάνον ανορθούμενον επ’ άκρων ονύχων και τανυόμενο να φθάσει εις ύψος και να φανεί και αυτός γίγας. Το ελληνικόν έθνος, το δούλον, αλλ’ ουδέν ήττον και το ελεύθερον, έχει και θα έχει διά παντός ανάγκην της θρησκείας του».

Πηγή: agiazoni.gr

Anastas έγραψε:Δεν πιστεύώ στο Θεό γενικά,που ειναι ο θεος,οταν αρρώστενουν παιδακια και πεΘαινουν,που ειναι ο Θεό οταν παιδακια πεΘαινουν.....
που ειναι ο θεος οταν παιδακια πεΘαινουν πριν καν προλαβουν να γεννηΘουν και η γονεις τα περιμενουν με ανοιχτες αγγαλιες ε δεν βλεπουν την ώρα να τα δουν....
Και αλλα πολλα....

Το κλασσικότερο ερώτημα που έχω συναντήσει. Μερικοί είναι πιο εχθρικοί και λένε ότι δεν πιστεύω σε έναν Θεό σκληρό και άκαρδο που:
Αφήνει να πεθαίνουν από την πείνα τα παιδάκια στην Αφρική (ή οπουδήποτε αλλού), να σκοτώνονται οι άνθρωποι σε πολέμους, να κυριαρχούν οι κακοί και να υποφέρουν οι καλοί, ή να αυξάνονται οι αρρώστιες που εξολοθρεύουν κόσμο, ειδικά αθώους.
Θα πρέπει να κατανοήσουμε δύο πράγματα:
1. Ότι ο άνθρωπος έχει το αυτεξούσιο, δηλαδή ότι μόνος του κουμαντάρει τη ζωή του, στην οποία ο Θεός ΔΕΝ επεμβαίνει αν δεν Του το ζητήσει ο ίδιος και
2. Ο Θεός βοηθάει τον άνθρωπο ώστε αυτός να ζήσει όσο το δυνατόν ευτυχέστερος ΚΑΙ στις δύο ζωές (γήινη και μετά τον σωματικό θάνατο), αλλά εμείς βλέπουμε και προσπαθούμε να βγάλουμε συμπεράσματα από το τι συμβαίνει μόνο στην γήινη.
Θα πρέπει να γίνει κατανοητό πως ο Θεός δεν τρέφει κακία προς το πλάσμα που ο Ίδιος έπλασε, δεν θέλει δηλαδή να του κάνει κακό. Θα πρέπει επίσης να γίνει κατανοητό πως ο Θεός δεν είναι ο υπαίτιος για όσα στραβά συμβαίνουν στην γήινη ζωή μας.
Δεν φταίει ο Θεός, που εμείς καβαλήσαμε τη μηχανή και πάνω στον παροξυσμό της ελευθερίας της κίνησης φανήκαμε περισσότερο απρόσεκτοι απ’ όσο θα έπρεπε.
Δεν φταίει ο Θεός που μπλέξαμε με λάθος ανθρώπους, εξαπατηθήκαμε και στενοχωρηθήκαμε.
Δεν φταίει ο Θεός που αγαπημένα μας άτομα αρρώστησαν από ανίατες αρρώστιες, ή κατέληξαν μετά από κάποιο ιατρικό λάθος.
Δεν φταίει ο Θεός για τους πολέμους που γίνονται στη γη.
Για όλα αυτά υπαίτιοι είμαστε μόνον εμείς, οι άνθρωποι, που το μόνο που μας νοιάζει είναι η οικονομική μας ευμάρεια, και η ικανοποίηση της φιληδονίας μας, ανεξάρτητα από το αν για να τα πετύχουμε όλα αυτά θα πρέπει να πληγώσουμε ή και να σκοτώσουμε ανθρώπους, ή την φύση μέσα στη οποία ζούμε.
Αν όμως ζούσαμε πιο κοντά στον Θεό, μετέχοντας στα μυστήρια της Εκκλησίας μας, τότε θα είμασταν περισσότερο προστατευμένοι, αλλά αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν θα περνούσαμε δύσκολες στιγμές.
Κάποιες δυσκολίες θα περάσουμε ούτως ή άλλως. Η κακία των ανθρώπων και η δική μας απροσεξία είναι υπέρ-αρκετές για να το πάθουμε. Η διαφορά είναι ότι ζώντας κοντά στον Χριστό ξέρουμε ότι θα τις αντιμετωπίσουμε έχοντας την βοήθειά Του, ενώ ζώντας μακριά Του, μόνοι μας.
Κοντά Του ξέρουμε πως οτιδήποτε παθαίνουμε το επιτρέπει Εκείνος να συμβεί (αλλιώς δεν θα συνέβαινε ποτέ), επομένως κάτι θα κερδίσουμε αντιμετωπίζοντάς το, κι αυτό μας κάνει να είμαστε πιο χαρούμενοι, πιο ήρεμοι και πιο αισιόδοξοι για τη ζωή. Μακριά του δεν γνωρίζουμε τι πρόκειται να υποστούμε στο μέλλον, έχουμε περισσότερες φοβίες, λιγότερη ελπίδα και περισσότερο άγχος.

Πόσους δεν εχω ακούσει να λένε οτι δεν υπάρχει Θεός ... δεν υπάρχει ψυχή, δεν υπάρχει κόλαση και παράδεισος...δεν υπάρχει τίποτα. Ακόμα μέχρι και εχτές το βράδυ προσπαθούσε (κάποιος) να με πείσει για το ότι δεν υπάρχει τίποτα. Μολις πεθάνουμε τελειωσαν ολα. Και οτι ειμαι μικρη ακομα για να ασχολουμε με τις εκκλησίες. Να ζήσω λεει πρωτα την ζωή μου και μετα αφου μεγαλώσω και φτάσω σε μια ηλικια να κολλήσω με την εκκλησια.
Λες και η πίστη πάει με την ηλικια. Ή ''να ζήσω την ζωή μου''? Πια ζωή.....την ψεύτικη ζωη .... Να ζησει αυτος ή αυτοι.. λίγο, μονάχα λίγο να γευτουν την ζωη κοντά στον Χριστό και να δουνε οι ιδιοι πια ειναι τοτε η πραγματική ζωή.
Πολύ στεναχωριέμαι και πονάει η ψυχή μου γι αυτους τους ανθρώπους.... (οχι οτι εγω παω πισω, βρίσκομαι ομως σε εναν διαρκεί αγώνα) τουλάχιστον ο Θεός να τους δώσει φώτιση να δοκιμάσουν και την άλλη μεριά. Να τους δώσει φώτιση να γευτούν λίγο την ζωή κοντά στον Χριστό.

Πολλά είπα.
Χαίρετε!!

ΠΟΠΗ έγραψε:Πολύ στεναχωριέμαι και πονάει η ψυχή μου γι αυτους τους ανθρώπους.... (οχι οτι εγω παω πισω, βρίσκομαι ομως σε εναν διαρκεί αγώνα) τουλάχιστον ο Θεός να τους δώσει φώτιση να δοκιμάσουν και την άλλη μεριά. Να τους δώσει φώτιση να γευτούν λίγο την ζωή κοντά στον Χριστό.

Αυτή είναι η σωστή στάση Πόπη για τους συνανθρώπους μας, που δεν θέλουν να πιστέψουν, επειδή αυτό δεν τους βολεύει με τη ζωή που κάνουν. Όχι, όπως είπες, ότι εμείς είμαστε λιγότερο αμαρτωλοί, αλλά διαφέρουμε ως προς τη μετάνοια. Εμείς πιστεύουμε και μετανοούμε κι ελπίζουμε ότι με τη βοήθεια του Θεού κάποια στιγμή θα φέρουμε καρπούς μετανοίας. Ας ελπίσουμε, ότι ο Θεός θα ευδοκήσει αυτό να γίνει γρήγορα, ώστε κι εμείς να λυτρωθούμε από το φαύλο κύκλο της αμαρτίας κι οι συνάνθρωποί μας να δουν πως αλλάζει τον άνθρωπο η πίστη και να πιστέψουν κι αυτοί.