Εκκοσμίκευση. Η ασθένεια της σύγχρονης Εκκλησίας

[Νίκος]

Ο π.Αλέξανδρος Σμέμαν στο Συμπλήρωμα του βιβλίου του «Μεγάλη Σαρακοστή: Πορεία προς το Πάσχα» δίνει τον ορισμό της εκκοσμίκευσης:

«Τι είναι εκκοσμίκευση; … Είναι μια παγκόσμια αντίληψη πραγμάτων και κατά συνέπεια ένας τρόπος ζωής στον οποίο τα βασικά θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης -οικογένεια, επιστήμη, επάγγελμα, τέχνη κ.λ.π.- όχι μόνο δεν βασίζονται στη θρησκευτική πίστη, ούτε κάποια σχέση έχουν μ΄ αυτή, αλλά απορρίπτεται κάθε αναγκαιότητα ή πιθανότητα τέτοιας σχέσης. Οι εκκοσμικευμένες περιοχές της ζωής θεωρούνται αυτόνομες. Δηλαδή κατευθύνονται από δικές τους αξίες, αρχές και κίνητρα, που διαφέρουν από τις θρησκευτικές.»

Με λίγα λόγια ο «εκκοσμικευμένος» Χριστιανός δεν έχει την Αγάπη του Κυρίου σαν επίκεντρο και κριτήριο για το κάθε τι στη ζωή του, αλλά ζει τη ζωή του σύμφωνα με δικά του ή επίκτητα πρότυπα, ασκώντας παράλληλα και τα θρησκευτικά του καθήκοντα, με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιμέλεια. Αυτή η στάση περιγράφεται αναλυτικά στο παρακάτω απόσπασμα απ΄ το ίδιο βιβλίο.

«Ένας «εκκοσμικευμένος» Χριστιανός* μπορεί να είναι ένας πολύ «θρησκευτικός» άνθρωπος, συνδεμένος με την εκκλησία του, τακτικός στην παρακολούθηση των ακολουθιών, γενναιόδωρος στις προσφορές του, ακριβής στην προσευχή. Θα τελέσει τον γάμο του στην Εκκλησία, θα κάνει αγιασμό στο σπίτι του, θα εκπληρώσει τις θρησκευτικές του υποχρεώσεις, -προέρχεται όχι από το «πιστεύω» που ομολογεί στην Εκκλησία, ούτε από την ομολογημένη πίστη του στην Ενσάρκωση, στο Θάνατο και στην Ανάσταση του Χριστού, του Υιού του Θεού που έγινε Υιός του Ανθρώπου, αλλά προέρχεται από τη «φιλοσοφία της ζωής», δηλαδή από τις ιδέες και τις πεποιθήσεις που στην ουσία δεν έχουν καμία σχέση με το «πιστεύω», αν μάλιστα δεν είναι αντίθετες μ΄ αυτό. Αρκεί μόνο ν΄ απαριθμήσει κανείς μερικές «αξίες»-κλειδιά του πολιτισμού μας - επιτυχία, ασφάλεια, θέσεις, ανταγωνισμός, κέρδος, γόητρο, φιλοδοξία – για να καταλάβει ότι όλ΄ αυτά βρίσκονται στον αντίθετο πόλο από το ‘όλο ήθος και το πνεύμα του Ευαγγελίου…»
* η λέξη αμερικανός αντικαταστάθηκε από τη λέξη Χριστιανός

Ποια είναι τώρα τα αποτελέσματα τις εκκοσμίκευσης και γιατί είναι τόσο επικίνδυνη αυτή η στάση ζωής. Το ίδιο βιβλίο παρακάτω αναφέρει:

«Αποδοχή της εκκοσμίκευσης σημαίνει, βέβαια, μια ριζική μεταμόρφωση της ίδιας της θρησκείας. Μπορεί να διατηρεί όλους τους εξωτερικούς παραδοσιακούς τύπους, όμως εσωτερικά είναι, απλούστατα, μια διαφοροποιημένη θρησκεία. Η εκκοσμίκευση, όταν «επιδοκιμάζει» τη θρησκεία και της δίνει τιμητική θέση στην κοινωνική ζωή, το κάνει αυτό μόνο εφ' όσον ή ίδια ή θρησκεία δέχεται να γίνει μέρος των εκκοσμικευμένων απόψεων, να γίνει ή επικύρωση των άξιων της και ή βοήθεια στην πορεία της πραγμάτωσης τους. Και πραγματικά καμιά άλλη λέξη δεν χρησιμοποιεί πιο συχνά ή εκκοσμίκευση όταν ασχολείται με τη θρησκεία παρά τη λέξη βοήθεια. «Βοηθάει» το να ανήκει κανείς σε ένα θρησκευτικό σύνολο, να σχετίζεται με τη θρησκευτική παράδοση, να είναι ενεργό μέλος της Εκκλησίας, να προσεύχεται «βοηθάει», με άλλα λόγια, το να είναι κανείς «θρησκευτικός». Και αφού ή θρησκεία βοηθάει, Αφοί είναι τόσο χρήσιμος παράγοντας στην προσωπική και κοινωνική ζωή, πρέπει, με τη σειρά της, να βοηθηθεί. Έτσι, όλες οι στατιστικές επιβεβαιώνουν τη σημαντική επιτυχία της θρησκείας στην Αμερική. Ή έκκοσμίκευση αποδέχεται τη θρησκεία αλλά με τους δικούς της όρους. Αυτή προσδιορίζει την υπηρεσία της θρησκείας και ή υπάρχουσα θρησκεία αποδέχεται και εκπληρώνει αυτή την υπηρεσία, αύτη εφοδιάζει τη θρησκεία με πλούτο, τιμή και γόητρο.»

Με λίγα λόγια η Εκκλησία στην εκκοσμικευμένη της εκδοχή δεν είναι πια το Σώμα του Κυρίου, το όργανο της σωτηρίας του ανθρώπινου γένους, αλλά ένα κοινωνικό ίδρυμα με τυπικό, κανόνες και διαδικασίες, που έχει προορισμό το ξεγέλασμα των μεταφυσικών αναζητήσεων του ανθρώπου, χωρίς «παρενέργειες» στην υπόλοιπη κατά τα άλλα απόλυτα προσαρμοσμένη στο τρέχον σύστημα κοινωνικών αξιών ζωή.

Για να δούμε λοιπόν τις επιπτώσεις τις εκκοσμίκευσης της Εκκλησίας:

1. Αφού λοιπόν μ΄ αυτό τον τρόπο έχει αφαιρεθεί κάθε ουσία από την Εκκλησία κι έχουν απομείνει μόνο τα τυπικά, είναι πολύ εύκολο να ξεπεραστούν οι τυπικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων δογμάτων και να προκύψει η «πανθρησκεία» του Οικουμενισμού.
2. Μια και η Αγάπη και η Δόξα του Κυρίου, δεν είναι επίκεντρο και κριτήριο για τη καθημερινή πράξη των μελών της εκκοσμικευμένης Εκκλησίας, είναι επόμενο ν’ αναπτύσσονται μέσα σ΄ αυτή προσωπικές δραστηριότητες, που αποσκοπούν στην ικανοποίηση των φιλοδοξιών ή όποιων άλλων προσωπικών «συμφερόντων» των μελών της Εκκλησίας κληρικών και λαϊκών.
3. Η εκκοσμικευμένη Εκκλησία απλά προσπαθεί να ξεγελάσει τις μεταφυσικές ανησυχίες κι έτσι παύει πια να ικανοποιεί την ειλικρινή αναζήτηση του ανθρώπου για το Δημιουργό του, στρέφοντας τον έτσι σε εντυπωσιακά υποκατάστατα.
Δυστυχώς υπάρχει μέσα σ΄ όλους μας ένα ποσοστό εκκοσμίκευσης. Αρνούμαστε να δώσουμε πλήρη έλεγχο της ζωής μας και των αποφάσεών μας στη Θεία Πρόνοια, είτε γιατί η πίστη μας, η εμπιστοσύνη μας στην Αγάπη του Θεού για μας, δεν είναι αρκετά δυνατή, είτε γιατί τα πάθη μας διατηρούν ένα τμήμα ελέγχου πάνω στις σκέψεις μας και τις πράξεις μας το οποίο δεν έχουμε καταφέρει ακόμη ν΄ ανακτήσουμε στο πνευματικό στάδιο που βρισκόμαστε.

Όσοι από μας είναι υποψιασμένοι για την κατάστασή τους, το παλεύουν μέσα απ΄ τον καθημερινό τους αγώνα κι έχουν μια ελπίδα να ξεφύγουν απ΄ την παγίδα αυτή και να σωθούν. Όσοι δεν έχουν καταλάβει αυτή την παγίδα του διαβόλου, ζουν ικανοποιημένοι απ΄ τον εαυτό τους, ότι έχουν καταφέρει να συμβιβάσουν τον κοσμικό τρόπο ζωής με τη θρησκεία, κι αν δε συνέλθουν από κάποια δοκιμασία, κινδυνεύουν να χάσουν τη Βασιλεία των Ουρανών, γιατί ο Θεός μας είναι «Θεός ζηλωτής» και δεν ανέχεται να μοιραζόμαστε την Αγάπη Του με οτιδήποτε άλλο.

[Athanasios]

“Το ότι δεν αντισταθήκαμε όσον έπρεπε στον πειρασμό της εκκοσμίκευσης είναι δική μας τραγωδία”.
(Αρχιεπ. Αθηνών Χριστοδούλου, εισ. ομιλία στο Συνέδριο Χριστιανών Νέων,

[Athanasios]

Ποιμαντική και εκκοσμίκευση


π. Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Εκκλησία και Εκκοσμίκευση», εκδόσεις Μυριόβιβλος)


Ορισμοί

Η Εκκλησία μας σαρκώνεται και ζει μέσα στον κόσμο. Προσλαμβάνει τον κόσμο και αγιάζει τον κόσμο. Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ορίζει προσφυέστατα: «Το απρόσληπτον και αθεράπευτον». Ο διττός αυτός στόχος ορίζει την ποιμαντική της Εκκλησίας. Πρόσληψη και θεραπεία. Η έννοια της προσλήψεως δεν αρνείται την παρουσία της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο, αρνείται, όμως, την αντίστροφη κίνηση, την πρόσληψη της Εκκλησίας από τον κόσμο. Διαφέρει η πρόσληψη του κόσμου από την Εκκλησία, συγκρινόμενη με την εκκοσμίκευση και τον συσχηματισμό.

Η έννοια της θεραπείας δεν αρνείται τη χρησιμοποίηση θεραπευτικών μέσων, αντιτάσσεται, όμως, στη χρησιμοποίηση μη εκκλησιαστικών μέσων θεραπείας.

Η προοιμιακή αυτή τοποθέτηση προσδιορίζει, ήδη, την εκκοσμίκευση της ποιμαντικής στην λανθασμένη θεώρηση των δύο αφετηριακών ορισμών της προσλήψεως και της θεραπείας.



Η εκκοσμίκευση στην πρόσληψη


Η πρόσληψη του κόσμου και των μεγεθών του αποτελούν ένα καίριο σημείο αναφοράς της ποιμαντικής της Εκκλησίας. Αφού η πρόσληψη γίνεται προς θεραπεία, πρέπει να γίνει σαφής διάκριση ανάμεσα στον προσλαμβανόμενο και στα στοιχεία της ζωής του. Η πρόσληψη αφορά πάντοτε πρόσωπα και όχι αντικείμενα. Η Εκκλησία προσλαμβάνει πάντα την ουσία του ανθρώπου και όχι την περιουσία του.

Η εκκοσμίκευση θα ήταν η πρόσληψη ενός αξιωματούχου των ανωτέρων κοινωνικών τάξεων με παράλληλη εξάρτηση από τη ισχύ του αξιώματος και τη δύναμη των οικονομικών του συντελεστών. Η έμφαση στην περιουσία του προσλαμβανόμενου μπορεί να καταστρέψει και την ουσία της σωτηριώδους θεραπευτικής του προσώπου.

Ακρότατη εκκοσμίκευση θα ήταν, κατ' επέκταση, η πρόσληψη μόνο της περιουσίας χωρίς την οποιαδήποτε παρουσία του προσώπου στο χώρο της πρόσληψης. Οι παροχές από απρόσωπο μηχανισμό, όπως αναπτυξιακά προγράμματα επιχειρήσεων, μόνο εξαρτήσεις και υποχρεώσεις θα φέρουν στην Εκκλησία. Η απουσία προσώπου - ουσίας δίνει την εντύπωση πως η «δραστηριότητα» της Εκκλησίας μετατοπίζεται από το πρόσωπο στην κεφαλαιική επιφάνεια που παρέχουν οι απρόσωποι μηχανισμοί. Όπως δεν υπάρχει στο χώρο της Ορθοδόξου αγιογραφίας εικόνα χωρίς πρόσωπο, άλλο τόσο δεν μπορεί να υπάρχει ποιμαντική χωρίς πρόσωπο.

Η ποιμαντική της Εκκλησίας έχει άξονα της το «μηδέν έχοντες και τα πάντα κατέχοντες» του Αποστόλου Παύλου. Η καθολικότητα της Εκκλησίας απαιτεί αυτήν την έμφαση στο τα πάντα κατέχοντες. Θέλει πάντας τους ανθρώπους να σωθούν. Η τραγωδία της χρηματικής αξιολόγησης των μυστηρίων της Εκκλησίας, των λειτουργών, των ονομάτων της προσκομιδής, των τρισαγίων και μνημοσύνων, προβάλλουν μια αγωνία για κτήση και κατάκτηση. Η Εκκλησία δωρεάν λαμβάνει και δωρεάν δίνει. Θέλει τα πρόσωπα και όχι τα χρήματα τους. Η εκκοσμίκευση της ποιμαντικής έχει σ' αυτό το σημείο υποδείξει δείγματα περιφρονήσεως του λαού του Θεού και, φυσικά, των μυστηρίων της Εκκλησίας. Όλα πληρώνονται και όλα γίνονται θέατρο και προβολή.

Η εκκοσμίκευση φανερώνει το πρόσωπό της και στην προσπάθεια χρησιμοποιήσεως «μοντέλων» οικονομικής αναπτύξεως για την αξιολόγηση της εκκλησιαστικής περιουσίας. Οι μέθοδοι του σύγχρονου επιστημονικού τρόπου λειτουργίας των μικροοικονιμικών μεγεθών αγνοούν ή περιφρονούν τον άνθρωπο και στοχεύουν στο μέγιστο κέρδος. Η διοικητική δομή της Εκκλησίας δεν επιτρέπεται να προσλάβει τέτοιες μεθοδολογίες που υποτάσσουν το πρόσωπο σε σκοπιμότητες κερδοφόρων επενδύσεων. Η επένδυση της Εκκλησίας είναι ο λαός της και όχι οι κερδοφόροι ορίζοντες των σύγχρονων, απρόσωπων, πολυδύναμων ανώνυμων εταιρειών.

Η εκκοσμίκευση στο χώρο της προσλήψεως γεννιέται πάντοτε μέσα από ποικιλόμορφους εγωισμούς. Η δύναμη, το κέρδος, η προβολή, το «επιτελούμενον έργον», με όλες τις διαφημιστικές του προεκτάσεις, αλλοτριώνουν τα κέντρα της ποιμαντικής και τα μετατρέπουν σε φορείς κοσμικής εξουσίας. Η Εκκλησία δεν θέλει να δείξει πως είναι «καλή» που «προσφέρει». Το μυστήριο της μεταμορφώσεως της κοινωνίας και του αγιασμού των ανθρώπων δεν μπορεί να χωρέσει σε σχήματα αυτοκαταφάσεως και κοσμικής προβολής. Η Εκκλησία «πληροφορεί» τη διακονία της φέροντας σε πληρότητα αληθείας τα ανατεθέντα σ' αυτήν από τον Ζωοδότη Κύριο. Δεν προσπαθεί να αποδείξει, να πείσει, να αναγνωριστεί. Όλα αυτά γίνονται, όταν πρέπει και «όπως» πρέπει, κατά την δωρεά του Παρακλήτου. Η Εκκλησία δεν έχει μεθοδολογίες, συστήματα και εξαντλητικά οργανωτικά σχήματα. Καταθέτει το ανθρώπινο και κατευθύνεται από το Θεό. Ζει ως μηδέν έχουσα και τα πάντα κατέχουσα.

Η εκκοσμίκευση αναδύεται από την προσπάθεια να χρησιμοποιήσουμε τα «καλά» του κόσμου προκειμένου να ζήσουμε. Εμείς όμως θέλουμε να μάθουμε να πεθαίνουμα και ταυτόχρονα αυτός ο θάνατος να κυοφορεί ζωή.

Η εκκοσμίκευση απαιτεί να υπάρχει μία Εκκλησία που να αποδεικνύει πως ζει. Κρύβει μ' αυτό τον τρόπο προσπάθειες, για να πεισθεί ο κόσμος να έλθει στην Εκκλησία. Η ίδια η «πειθώ» είναι εκκοσμίκευση.

Η Εκκλησία προσλαμβάνει τον κόσμο για θεραπεία και αγιασμό. Δε λαμβάνει όμως τα μέσα με τα οποία οι διάφορες δομές και δυνάμεις του κόσμου προσεγγίζουν τους ανθρώπους και το λαό. Ο κόσμος προσεγγίζει το λαό για να κολακεύσει. Γι' αυτό ακριβώς ομιλεί συνέχεια για το λαό. Η Εκκλησία δεν κάνει λαοκρατικά κηρύγματα για τη «βάση» της που είναι ο λαός, ούτε κάνει λαοκρατία και δημοφική προράμματα που θα ενθουσιάζουν τον κόσμο και θα προσελκύουν με τους στόχους κοινωνικών παροχών. Η Εκκλησία διακονεί το λαό και θυσιάζεται γι' αυτόν. Και αν, ακόμη, προβεί σε κοινωνικές παροχές δεν τις ανακοινώνει και δεν τις διαφημίζει. Τα «πεπραγμένα» εκκλησιαστικών προσφορών είναι ένας ανοικτός δρόμος για εκκοσμίκευση στην ποιμαντική.



Η εκκοσμίκευση στη θεραπεία


Τα θεραπευτικά μέσα της Εκκλησίας είναι η ίδια η ζωή της, η αποκάλυψη και η βίωση του μυστηρίου της ζωής, η βίωση μέσα στα μυστήρια της χάριτος του Αγίου Πνεύματος.

Τα μυστήρια της Εκκλησίας δε δέχονται ορισμούς, περιορισμούς, μεθοδολογίες, οργάνωση, σύστημα, κατάταξη, αξιολόγηση. Δε βελτιώνονται, δε διορθώνονται, δεν τροποποιούνται, δεν υποβοηθούνται, δε υποτάσσονται σε ανθρώπινα θεραπευτικά σχήματα. Τα μυστήρια οικονομούνται, χαριτώνουν, αγιάζουν, μεταμορφώνουν, θεραπεύουν, φωτίζουν.

Η χρησιμοποίηση ανθρώπινων μεθοδολογιών στην αποκάλυψη της εν μυστηρίω ζωής της Εκκλησίας, αποτελεί βέβηλη παρέμβαση στο έργο της Θείας Οικονομίας, η οποία αποκαλύπτεται μέσα στο «νυν και αεί» της Εκκλησίας.

Δεν μπορεί να υπάρξει «καλή» ή «κακή» Θεία Λειτουργία. Οι πιστοί μπορούν να αποκρίνονται ή όχι στο «στώμεν καλώς». Η Λειτουργία λειτουργεί και δεν βελτιώνεται. Εμείς «πάσαν τη ζωή ημών» παραθέτομεν και η λειτουργία γίνεται ζωή μας. Ούτε ο ιερέας, ούτε ο ψάλτης, ούτε τα φώτα, ούτε τα άμφια κάνουν μια καλή Λειτουργία. Αντίθετα όλα αυτά μαζί μπορεί να γίνουν εκκοσμικευμένες παρεμβάσεις μέσα στη Θεία Λειτουργία. Μπορεί να καταργούν το ταπεινό, το λιτό, το ησύχιο, το πράο, την αύρα τη λεπτή της κατανυκτικής αποκαλύψεως του λειτουργούντος τελεταρχικού Πνεύματος.

Επιδεικτικές λειτουργικές κινήσεις, προβολή των φωνητικών ικανοτήτων, δυναμικές εξάρσεις προς εντυπωσιασμό και λαϊκή εξέγερση και άλλα πολλά θέτουν το λίθο της εκκοσμίκευσης στο μυστήριο της ζωής.

Παράλληλα ανθρώπινα εγωϊστικά σχήματα μπορούν να θέλουν να φτιάξουν ένα τρόπο εξομολογήσεως. Το μυστήριο της μετάνοιας τελείται μέσα στη χάρη και το φωτισμό του Παρακλείτου. Δεν υπάρχουν εκεί ψυχοθεραπευτικές δεξιοτεχνίες δεν υπάρχουν ψυχαναλυτικές αναζητήσεις ή ψυχοθεραπευτικές μεθοδολογίες. Η μετάνοια είναι μυστήριο και η άφεση παραμένει μυστήριο. Χωρίς να κράζει στις καρδιές μας ο Παράκλητος «αββά ο Πατήρ» μεταμόρφωση ζωής δε γίνεται. Ο πνευματικός διακονεί το μυστήριο της παρουσίας του Αγίου Πνεύματος κατά την εντολή του Χριστού «λάβετε Πνεύμα ’γιον». Ο πνευματικός δεν έχει μέθοδο, δεν είναι δικαστής ή αναλυτής, είναι «οικονόμος» του μυστηρίου. Δεν έχει δικό του «τρόπο εξομολογήσεως». Τιμά τα πρόσωπα που προσέρχονται, προσεύχεται για τη μετάνοια τους, ανοίγει το στόμα του για να λειτουργήσει το σώμα του Θεού και μόνο, στις καρδιές των ανθρώπων. Δεν έχει δικές του θεωρίες, αλλά γίνεται θεωρός του μυστηρίου της μετανοίας και θεάται το θαύμα που αποκαλύπτεται μπροστά του.

Σε όλα τα μυστήρια ο πνευματικός ακολουθεί την τάξη της Ορθόδοξης παραδόσεως, δεν έχει δικό του τυπικό. Γνωρίζει πως δεν μπορεί να κάνει δικές του μεθοδολογίες μέσα στα μυστήρια. Δεν αξιολογεί τις ευχές ως απαραίτητες και μη απαραίτητες. Εγκαταλείπεται στα χέρια της σοφίας των θεοφόρων Πατέρων που συγκρότησαν τις ακολουθίες. Δεν αναζητά λειτουργικές αναγεννήσεις με την αλλαγή, προσθήκη ή αφαίρεση κειμένων. Προσεύχεται για την άνωθεν γέννηση του κάθε πιστού.



Εκκοσμίκευση και πρόβλημα


Η εκκοσμίκευση στην ποιμαντική υπάρχει, όταν δεν επιτρέπουμε την φανέρωση του μόνου προβαλλόμενου μέσα στην Εκκλησία, που είναι η παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Κι αυτό είναι το πρόβλημα. Πόσο επιτρέπουμε να προβάλλεται ο Παράκλητος στη ζωή των πιστών ή οι δικές μας ανάρμοστες τεχνικές.

Η ποιμαντική της Εκκλησίας μας δεν πάσχει από νέες ιδέες, αλλά από την στάση των προβαλλόμενων προβληματικών λειτουργών της σε σχέση με τον Προβαλλόμενον Χορηγό ζωής, Παράκλητο, Πνεύμα Αληθείας, Πανταχού Παρόντα, Πληρούντα τα πάντα, Θησαυρόν των αγαθών, Βρύον προφητείας και ιερέας τελειούντα.

Όλα αυτά σημαίνουν τέλος, πως η εκκοσμίκευση στην ποιμαντική ορίζεται ως η προσπάθεια να δημιουργήσουμε συνθήκες ή εντυπώσεις τελειότητας στο χώρο που τα πάντα τελειούνται δια της άνωθεν χάριτος και βοηθείας.

[Athanasios]

Η "ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ" ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΙΣ

Αρχιμ. Δοσιθέου Κανέλλου


Το απόσπασμα είναι από το κείμενο του π. Δοσιθέου “Η "εντός των τειχών" εκκοσμίκευσις” που δημοσιεύεται στο ως άνω βιβλίο με γενικό τίτλο “Εκκλησία και εκκοσμίκευση”.


“...Περικοπές ιερών Ακολουθιών, εκκοσμίκευσις του Τυπικού, εισαγωγή νέων ύμνων (τού τύπου “Αγνή Παρθένε...”) είναι πλέον κάτι σύνηθες. Ακούονται διαταγές ηγουμένης σαν αυτή: “Απόψε θα κάνουμε δύο (!) χαιρετισμούς, έναν στις τέσσερις και έναν στις έξι, γιατί θα έλθουν τέσσερα πούλμαν”...


Σε ερώτησή μου σε γυναικείον μοναστήρι με πενήντα και πλέον καλόγρηες, μετά τον εσπερινό: “Γιατί παραλείψατε το ψαλτήρι” η απάντησις ήταν ξερή: “γιατί παριμένουμε κόσμο”... Οπότε το Μοναστήρι μεταβάλλεται σε κατάστημα πωλήσεως εργοχείρων και τα πάντα προσαρμόζονται βάσει ενός σκοπού: Να έρχεται κόσμος. Το μοναστήρι τότε μεταβάλλεται σε ενορία. Πράγμα που εκκλησιαστικώς είναι ανεπίτρεπτον. Επιφέρει δε σύγχυσιν ου την τυχούσαν. Και γι’ αυτό υπεύθυνοι είμεθα εμείς οι μοναχοί. Αντί να διδάσκωμε τους Χριστιανούς να έχουν ζωντανή σχέση με την ενορία τους, τους διδάσκουμε να έρχωνται σε μάς, γιατί εδώ σ’ εμάς υπάρχει αγιότης, υπάρχει κατάνυξις, υπάρχει μισοσκόταδο.


Και όλα αυτά συμβαίνουν γιατί στις μέρες μας η καλογερική θεωρείται ως η αφρόκρεμα (η ελίτ) της κοινωνίας. Κατά τη διδασκαλία της Εκκλησίας ο μοναχός είναι κάτω πάντων. Γι’ αυτό κατά την αρχαίαν πράξιν ουδέποτε απεσχηματίζετο. Ο,τιδήποτε και αν διέπραττε. Και τούτο διότι αποσχηματιζόμενος δεν τιμωρείται, τουναντίον αμείβεται, ανερχόμενος εις την τάξιν των λαϊκών.


Τώρα πλέον στον τύπο του σύγχρονου μοναχού δεν ταιράζει το “πολύθυρον τριβώνιον”, το τρύπιο ράσο δηλαδή, ούτε τα χονδροπάπουτσα, ούτε οι “μαλλίνες” ούτε τα τσουράπια ούτε ο τορβάς.


Τώρα το λόγον έχουν τα πτυχία, οι γνώσεις, οι δημόσιες σχέσεις. Και κυρίως ο κοινωνικός μοναχισμός. Λίγη προσευχή (καί αυτή σε ζεστό ή δροσερό περιβάλλον, αναλόγως εποχής) και πολλή δράσις. Πολλή φιλοσοφία και ελάχιστη θεολογία, δηλαδή ζωή πνευματική. Πολλή κριτική εναντίον πάντων (μηδέ του Πατριάρχου εξαιρουμένου) και καθόλου αυτοκριτική. Απαντήσεις για όλα τα θέματα (από αντισύλληψη μέχρι σύλληψι) καί, παρακαλώ, όχι αντιρρήσεις. Ράσο ατσαλάκωτο και αρίστης ποιότητος, κουκούλι για νεράϊδες... και κυρίως όχι ζόρι. Και έτσι, Θεού παραχωρήσει, φθάσαμε σε μοναχούς “ροκάδες” που τραγουδούν λικνιζόμενοι τους αισθησιακούς ρυθμούς της “ρόκ” μουσικής, παίζοντας ηλεκτρική κιθάρα για τό.... καλό μας και για το καλό της νεολαίας. Πώς αλλιώς θα γνωρίσουν το Χριστό;”.

[Achilleas]

Γίνεται λόγος για εκκοσμίκευση στην Εκκλησία. Φυσικά, όταν κάνουμε λόγο για εκκοσμίκευση στην Εκκλησία, δεν εννοούμε εκκοσμίκευση της Εκκλησίας ως Σώματος Χριστού, αλλά εκκοσμίκευση των μελών της Εκκλησίας.

Το μοναδικό κάστρο που διασώζει την Ορθοδοξία μας έναντι της εκκοσμίκευσης που κυριαρχεί και στη Δύση,, αποτελεί ο Μοναχισμός. Δυστυχώς όμως και εδώ ο διάβολος βάζει το χεράκι του. Τα Μοναστήρια άρχισαν και αυτά να κάνουν "σκόντο" στην πνευματικότητα, στο όνομα της προσέλκυσης περισσότερου κόσμου, να γίνονται περισσότερο εκθετήρια εργοχείρων (ειδικά τα γυναικεία), πωλητήρια τσαγιού, κρασιού, κομβοσκοινιών κλπ.

Νομίζω ότι καλά έκαναν κάποιοι γέροντες "κατά Χριστόν σαλοί" το "έσκαγαν" όταν έβλεπαν κόσμο να πηγαίνει να τους δεί.

Σε μία μονή μάλιστα όταν τους είπα γιατί δεν θέλετε να ασφαλτοστρωθεί ο δρόμος που οδηγεί στο Μοναστήρι σας, μου είπαν καλύτερα να μη γίνει!

[Zenon]

Οι πειρασμοί της Ιστορίας και η μαρτυρία της Εκκλησίας
21 Φεβρουαρίου, 2011 — VatopaidiFriend



του π. Μιχαήλ Σ. Καρδαμάκη

Προοίμιο

Ο ποιητής, άνδρας διάσημος:

«Ξημερώθηκα έχοντας διατρέξει την ιστορία του θανάτου της Ιστορίας ή μάλλον την ιστορία της Ιστορίας του θανάτου.

(Και αυτό δεν είναι λογοπαίγνιο)»

(Οδ. Ελύτης, ‘Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου, β’ έκδοση, σ. 33)

Κι εγώ, ιερέας ανάξιος:

Αγρύπνησα μελετώντας την Ιστορία του θανάτου του Θανάτου ή μάλλον ψάλλοντας το εωθινό Ευαγγέλιο της Αναστάσεως.

(Και αυτό δεν είναι Ιδεολόγημα).

Ή επιθυμία και προσδοκία της καρδίας μου, μέσα από την άβυσσο των παραπτωμάτων και παραλείψεών μου, είναι να ελαττώνομαι και να αποκρύπτομαι, για να παραμένει και να αυξάνει ή Εκκλησία. Να δοξάζεται το άγιο σώμα του Χρίστου, να αναδεικνύονται τα χαριτωμένα μέλη του, να οικοδομείται ή χριστιανική ανθρωπότητα, να πραγματοποιείται ο εκκλησιαστικός άνθρωπος. Μόνο ή εκκλησιαστική ευγένεια διασώζει την μοναδική ιδιοπροσωπία μας. Εκείνο πού ατιμάζει την ‘Εκκλησία, ώστε να απελπίζεται ο κόσμος, είναι ή παραμόρφωσή της σε θρησκευτική Ιδεολογία ή σε ιερό Κράτος, πού υπηρετεί επαγγελματικώς το Ιερατείο και το όποιο στην πλειονότητα του εθελοτυφλεί ενώπιον της διαρκούς αποκαλύψεως της μυστηριακής ομορφιάς του Θεού και της μυστηριώδους ομορφιάς του ανθρώπου.

Οι άνθρωποι δεν θα μισήσουν τελικώς το Χριστό, αλλά θα εγκαταλείψουν ανενόχως την Εκκλησία, εκείνη πού δεν παύει να ερωτοτροπεί με την Ιστορία και να επιδιώκει την εγκόσμια εγκαθίδρυσή της. Την Εκκλησία πού, στο παράλογο της Ιστορίας ή στην ισχύ του δαιμονικού, δεν ενσαρκώνει την μαρτυρία του παράδοξου ή την ελευθερία του εσχατολογικού. Ο Χριστός στη θέση της θρησκείας έκτισε την Εκκλησία Του, το μυστήριο, πού είναι στον κόσμο, αλλά δεν είναι από τον κόσμο, ακριβώς μια αποκάλυψή παράδοξη ή εσχατολογική: Σταυρώνεται, αλλά δεν σταυρώνει, κρύβεται στην αλήθεια και όχι στη δύναμη, μαρτυρεί στην Ιστορία, αλλά πορεύεται προς τα Έσχατα. Δεν εξουσιάζει αλλά διακονεί, δεν κατακρίνει αλλά καταξιώνει, δεν τρομοκρατεί αλλά παρηγορεί. Στην καρδιά της φυλάσσεται ή χαρά της μετάνοιας και όχι ο τρόμος της κολάσεως.

Από το βιβλίο: Οι πειρασμοί της Ιστορίας και η μαρτυρία της Εκκλησίας, π. Μιχαήλ Σ. Καρδαμάκης, εκδόσεις ΑΡΜΟΣ

Πηγή: vatopaidi.wordpress.com