Ορθοδοξία

Συμβουλές πριν από την Εξομολόγηση και τη θεία Κοινωνία


Ιερά Εξομολόγηση. Εικόνα του 16ου αιώνα από την Κωνσταντινούπολη που βρίσκεται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας

ΕΙΝΑΙ κοντά η μέρα της Εξομολογήσεως και στη συνέχεια η πανευφρόσυνη στιγμή της Μεταλήψεως του Σώματος και του Αίματος του Χριστού. Ο Θεός να δώσει, ώστε να εξομολογηθείς και να κοινωνήσεις όπως πρέπει. Έτσι ο αγώνας της νηστείας και όσα τυχόν κέρδισες απ’ αυτόν, θα επισφραγιστούν με τη θεϊκή σφραγίδα των ιερών Μυστηρίων.

Γιατί γράφεις ότι φοβάσαι την Εξομολόγηση; Πολλοί άνθρωποι, βέβαια, τη φοβούνται, εσύ όμως γιατί; Ο εξομολόγος είναι μόνο ο μάρτυρας. Ο Θεός δέχεται τις αμαρτίες. Εκείνος παραγγέλλει στον ιερέα να δώσει άφεση αμαρτιών στο χριστιανό που εξομολογείται. Ο Θεός ελεεί και συγχωρεί. Συγχωρεί κάθε άνθρωπο που προσέρχεται στο Μυστήριο με μετάνοια αληθινή. Τι έχουμε, λοιπόν, να φοβηθούμε από έναν τόσο σπλαγχνικό Κύριο; Γιατί ν’ ανησυχούμε;

Νομίζω πως η ανησυχία μας οφείλεται σε δυο λόγους: Πρώτον, στο ότι δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς να πούμε στην εξομολόγηση. Και δεύτερον, στο ότι εξομολογούμαστε σπάνια. Ως προς το πρώτο, έχω να παρατηρήσω, ότι γνωρίζει πολύ καλά τι θα πει στον εξομολόγο όποιος αγωνίζεται πραγματικά. Αγωνίσου, λοιπόν, να ζήσεις όπως είπαμε, και θα δεις πόσα θα έχεις να εξομολογηθείς! Ως προς το δεύτερο, πάλι, είναι αλήθεια πως, αν εξομολογούμασταν συχνά, δεν θα φοβόμασταν τόσο. Από δω κι εμπρός, λοιπόν, συχνότερα να εξομολογείσαι και συχνότερα να συμμετέχεις στο Κυριακό Δείπνο.

Στο μεταξύ, γράψε σ’ ένα χαρτί ό λα όσα νομίζεις ότι πρέπει να πεις στην Εξομολόγηση και, όταν πας στον πνευματικό, εξομολογήσου με τη βοήθεια των σημειώσεών σου. Πρέπει να κάνεις μια πραγματικά σωστή Εξομολόγηση. Και σε μια σωστή Εξομολόγηση ο χριστιανός δεν περιμένει τον ιερέα να τον ρωτήσει αν έκανε τούτο ή εκείνο, αλλά λέει ο ίδιος εξαρχής όλα του τα αμαρτήματα. Δυστυχώς, η Εξομολόγηση σπάνια γίνεται όπως πρέπει. Ο πνευματικός αναγκάζεται να ρωτάει ένα σωρό πράγματα που δεν αφορούν τον εξομολογούμενο, και συχνά δεν ρωτάει εκείνα που τον αφορούν, γιατί δεν τα γνωρίζει ή δεν έρχονται στο νου του. Έτσι πολλά αμαρτήματα μένουν ανεξομολόγητα. Εσύ η ίδια, λοιπόν, πρέπει να πεις όλα όσα σου υποδεικνύει η συνείδησή σου. Μπορείς να τα θυμάσαι και δίχως σημειώσεις˙ μόνο να είσαι σίγουρη ότι δεν θα παραλείψεις τίποτα.

Μακάρι να εξομολογηθείς με αληθινή μετάνοια και με τη σταθερή απόφαση της διορθώσεως. Μη φοβάσαι. Αυτός ο φόβος είναι εντελώς ανώφελος και δυσκολεύει τα πράγματα. Ο ευλαβικός φόβος του Θεού είναι ωφέλιμος και σωτήριος, ενώ ο φόβος της Εξομολογήσεως είναι επιβλαβής και, θα έλεγα, παιδιάστικος. Ο εχθρός τον εμπνέει. Πήγαινε στον Κύριο όπως πήγε στον πατέρα του ο άσωτος υιός της ευαγγελικής παραβολής, επιστρέφοντας από την αμαρτωλή ζωή: Με συντριβή αλλά και με ηρεμία. Όταν εκείνος γύρισε στο πατρικό σπίτι, ο πατέρας του τι έκανε; Μήπως τον μάλωσε; Κάθε άλλο. Έτρεξε κοντά του, τον αγκάλιασε και τον φίλησε. Έτσι θα κάνει νοερά και σ’ εσένα ο ουράνιος Πατέρας σου. Απλώνει κιόλας τα χέρια Του προς το μέρος σου. Δεν έχεις παρά να τρέξεις κοντά Του. Κάνε το με ευλαβική αγάπη.

Το βασικότερο στοιχείο της μετάνοιας είναι η οδύνη της καρδιάς για την αμαρτωλότητά της και η σταθερή απόφασή της για διόρθωση. Έχεις ήδη αποφασίσει να ευαρεστήσεις τον Κύριο. Και Εκείνος έχει αποφασίσει να αποδεχθεί με χαρά την απόφασή σου. Οδύνη, όμως, την αμαρτωλότητά σου νιώθεις; Ακόμα κι αν οι αμαρτίες σου δεν είναι πολλές ή βαρειές, είναι ωστόσο αμαρτίες και προκαλούν λύπη στον Θεό. Ντρεπόμαστε τους ανθρώπους για κάποιες επιπολαιότητές μας, αστόχαστα λόγια ή απρόσεκτα έργα, και δεν ντρεπόμαστε τον Κύριο όχι για απλές επιπολαιότητες, αλλά για αμαρτίες! Μάθε, λοιπόν, να βιώνεις την κατά Θεόν συντριβή και λύπη, που υψώνει μέσα σου κάστρο ισχυρό ενάντια στα ελαττώματα και τις αδυναμίες σου.

Στη μετάληψη των θείων Μυστηρίων πήγαινε με απλότητα καρδιάς, με βαθειά ευλάβεια και με τη βέβαιη πίστη ότι θα λάβεις μέσα σου τον Κύριο. Εκείνος μετά τη θεία Κοινωνία, θα αλλοιώσει την ψυχή σου όπως, ως πανάγαθος, θέλει και όπως, ως πάνσοφος, γνωρίζει. Άφησέ Τον να το κάνει ελεύθερα. Εσύ μην Του ζητάς τίποτα, καθώς άλλοι, που, επιθυμώντας άκυρα να λάβουν το ένα ή το άλλο χάρισμα από τη θεία Κοινωνία, στενοχωρούνται και ταράζονται, όταν η επιθυμία τους δεν εκπληρώνεται. Τότε κλονίζεται ακόμα και η πίστη τους στη δύναμη του Μυστηρίου. Η ατέλεια και η αδυναμία, ωστόσο, δεν βρίσκεται στο Μυστήριο, αλλά σ’ εμάς, τους ρηχούς και επιπόλαιους. Μην υπόσχεσαι τίποτα στον εαυτό σου. Άφησέ τα όλα στον Κύριο, ζητώντας Του μόνο τούτο: Να σε ενισχύει σε κάθε τι αγαθό, για να Του είσαι ευάρεστη. Η θεία Κοινωνία συνήθως χαρίζει μια γλυκιά ειρήνη στην καρδιά. Κάποτε φωτίζει το νου και εμπνέει στην ψυχή την αφιέρωση στον Κύριο. Άλλοτε, πάλι, δεν δίνει τίποτε το άμεσο και φανερό, αλλά δυναμώνει γενικά τον άνθρωπο στον πνευματικό του αγώνα. Πρέπει να σημειώσω, πάντως, ότι δεν βλέπουμε απ' τους καρπούς από τη θεία Κοινωνία, επειδή σπάνια κοινωνάμε. Αν προσέρχεσαι συχνά στα θεία Μυστήρια, θα δεις τους ανακαινιστικούς και παρακλητικούς καρπούς της.

Παρακαλώ τον θεό να σε βοηθήσει, ώστε μα εξομολογηθείς και να κοινωνήσεις με εντελώς νέο πνεύμα.

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2000

Τα σχόλια και οι κρίσεις των ανθρώπων. Η ανάγκη καλού πνευματικού οδηγού.

Η ΧΑΡΗ του Θεού να ‘ναι μαζί σου!
“Με κουτσομπολεύουν”, γράφεις.
Καταλαβαίνω πώς αισθάνεσαι. Πόσο καυστική είναι η φωτιά της γλώσσας και πόσο καχύποπτο το μάτι του ανθρώπου! Γι’ αυτό και ο άγιος Δαβίδ στους Ψαλμούς του συχνά και εγκάρδια ικετεύει τον Θεό να τον λυτρώσει από την ανθρώπινη κακογλωσσιά.
Πού θα βρεις παρηγοριά και στήριγμα; Στη μαρτυρία της συνειδήσεώς σου. Κράτα μέσα σου την επίγνωση της ορθότητας των πράξεών σου ενώπιον του Θεού και των σοβαρών ανθρώπων. Έτσι θ’ αντιμετωπίσεις θαρραλέα τα λόγια του κόσμου, όποια κι αν είναι αυτά. Ταυτόχρονα , όμως, να φέρεσαι σε όλους φυσιολογικά, σαν να μην έχεις ακούσει τίποτε από τα κουτσομπολιά τους.
Είναι αδύνατο να αγνοήσεις εντελώς το τι λένε ή τι μπορεί να πουν οι άνθρωποι. Γενικά, το πιο συνετό θα είναι να μην προκαλείς σχόλια και αντιδράσεις. Δεν πρέπει ωστόσο, για την αποφυγή των αντιδράσεων να φτάνεις ως το σημείο να αθετείς τις θείες εντολές και να παραιτείσαι από την πνευματική ζωή.
Γιατί, όμως, σε σχολιάζουν; Μήπως έδωσες καμιάν αφορμή; Ίσως το ταξίδι σου στον Άγιο Στέργιο; Αλλά αυτό δεν το κοινολόγησες. Ήσουν, άλλωστε, μαζί με συγγενείς σου. Μήπως το ότι πηγαίνεις στην Εκκλησία κάθε Κυριακή και εορτή; Αλλά αυτό το κάνουν όλοι οι αληθινοί χριστιανοί. Εκτάκτως μόνο και για πολύ σοβαρούς λόγους – « δι’ ευλόγους αιτίας » -μπορούν να απουσιάσουν από τη λατρευτική σύναξη, χωρίς να θεωρηθούν ράθυμοι, αμελείς, ψεύτικοι χριστιανοί. Οι άγιοι πατέρες της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, μάλιστα, παραγγέλλουν να αποκόπτεται από το σώμα της Εκκλησίας όποιος χωρίς σοβαρό λόγο δεν εκκλησιάζεται για τρεις συνεχείς Κυριακές.
Μη μιμείσαι τις κακές συνήθειες των μεγαλοαστών κυριών της Μόσχας και μην ακούς τα ανόητα λόγια τους. Αυτό είναι το σήμερα∙ το αύριο είναι ο θάνατος. Ο θάνατος δεν έχει σε καμίαν υπόληψη τις κομψές γυναίκες∙ τις παίρνει σβάρνα και αυτές. Και μετά το θάνατο υπάρχει η λογοδοσία. Στο φοβερό βήμα του Χριστού δεν περνάει η εξυπνάδα των μεγαλοαστών κυριών.
Μη συγχύζεσαι, λοιπόν, από οποιαδήποτε λόγια. Απλώς κάνε ό,τι μπορείς για να μην τα προκαλείς. Αν, ωστόσο, δεν καταφέρεις να τα αποτρέψεις, αγνόησέ τα. Όπως σου είπα, η μαρτυρία της συνειδήσεώς σου ενώπιον του Θεού είναι αρκετή για την παρηγοριά και την ενθάρρυνσή σου. Και όλος ο κόσμος να σε κατακρίνει, σε καμία περίπτωση δεν είσαι ένοχη, αν ο Θεός σε δικαιώνει μέσα στη συνείδηση. Για τον αθώο άνθρωπο οι άδικες επικρίσεις είναι σαν τα μαύρα σύννεφα, που μαζεύονται για λίγο από πάνω του, μα σύντομα διαλύονται και χάνονται, χωρίς να δίνουν βροχή. Έτσι χάνονται και τα ανθρώπινα λόγια. Ύστερ’ από κάμποσο καιρό κανένας δεν τα θυμάται πια. Το ίδιο θα συμβεί , πιστεύω, και στη δική σου περίπτωση. Το εύχομαι ολόψυχα. Επαναλαμβάνω: Να φέρεσαι φυσιολογικά, όπως πάντα, σαν να μην καταλαβαίνεις τίποτα.
Οι σκληρές ασκήσεις δεν ταιριάζουν στον δικό σου τρόπο ζωής. Στη θέση τους βάλε το φόβο του Θεού και τη μνήμη του θανάτου. Αυτά τα δύο θα σε διδάξουν τα πάντα.
Γράφε μου ό,τι σκέφτεσαι. Η κρυψίνοια στην καθημερινή ζωή δεν είναι πάντα κακό πράγμα, στην πνευματική ζωή, όμως, είναι το πιο επικίνδυνο. Απαιτείται να έχεις κάποιον καλό σύμβουλο , τόσο για τοα βιοτικά όσο και, πολύ περισσότερο, για τα πνευματικά σου προβλήματα. Υπάρχουν γύρω μας και μέσα μας πονηρές δυνάμεις, οι οποίες, πείθοντάς μας ότι έχουμε διάφορες φανταστικές αρετές, μας κατευθύνουν σε δραστηριότητες μάταιες ή βλαπτικές και μας οδηγούν στην σύγχυση και στην πλάνη. Ο εχθρός βρίσκεται πολύ κοντά μας και τα θέλει όλα δικά του! Με πολλά μέσα μπορείς να τον πολεμήσεις και πρώτα-πρώτα με την ίδια σου τη λογική. Μην κάνεις αμέσως ό,τι σου φαίνεται καλό. Εξέταζέ το με επιμέλεια, πριν ενεργήσεις . Με την εξέταση αυτή οι δόλιοι σκοποί του εχθρού εύκολα αποκαλύπτονται. Δυστυχώς, όμως, η λογική δεν λειτουργεί πάντα. Διαταράσσεται, μπερδεύεται και σκοτίζεται από τις υπερβολές του εχθρού. Γι’ αυτό γράφε μου, όπως είπαμε. και γράφε μου τα πάντα. Αν μπορούσες να βρεις εκεί κάποιον καλό πνευματικό σύμβουλο και καθοδηγό, θα μπορούσες να συζητάς μαζί του πιο συχνά.
Ο Κύριος να σε ελεήσει και να σε σώσει! Όσο ζεις, να διδάσκεσαι.
Πρόσεχε τον εαυτό σου. Τα λάθη σου θα σε βοηθούν να διορθώνεσαι.


«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Η ικανοποίηση των πνευματικών αναγκών είναι προϋπόθεση ισορροπημένης και ειρηνικής ζωής



ΤΩΡΑ πια ας στρέψουμε, επιτέλους, τη σκέψη μας στη λύση του κυρίου προβλήματός μας: «Πώς πρέπει να ζει κανείς;». Ας συνοψίσουμε , όμως, πρώτα ό,τι έχουμε πει ως τώρα.

Ένας άνθρωπος έχει τρία επίπεδα ζωής: το πνευματικό, το διανοητικό και το σωματικό. Καθένα απ’ αυτά έχει ορισμένες φυσικές ανάγκες, από τις οποίες άλλες είναι ανώτερες και άλλες κατώτερες. Η ισόρροπη ικανοποίηση των φυσικών αναγκών δίνει στον άνθρωπο ειρήνη. Κορυφαίες ανάγκες είναι οι πνευματικές. Όταν αυτές ικανοποιούνται, έστω κι αν όλες οι άλλες όχι, υπάρχει ειρήνη. Όταν, όμως, οι πνευματικές ανάγκες δεν ικανοποιούνται, τότε δεν υπάρχει ειρήνη, έστω κι αν οι άλλες ικανοποιούνται απόλυτα. Γι’ αυτό ακριβώς οι πνευματικές ανάγκες αποτελούν εκείνο το ένα και μοναδικό που χρειάζεται ( Λουκ. 10: 42 ) .

Οι πνευματικές ανάγκες, όταν εκπληρώνονται , διδάσκουν τον άνθρωπο να εναρμονίζει μ’ αυτές την ικανοποίηση όλων των άλλων αναγκών, έτσι ώστε οι διανοητικές και οι σωματικές ανάγκες όχι μόνο να μην παρεμποδίζουν την πνευματική ζωή, αλλά και να την υποβοηθούν. Μ’ αυτό τον τρόπο επικρατεί πλήρης αρμονία σ’ όλες τις κινήσεις της ψυχής και τις εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου , αρμονία σκέψεων, συναισθημάτων, επιθυμιών, ενασχολήσεων, σχέσεων, απολαύσεων. Να ο παράδεισος! Απεναντίας, όταν δεν ικανοποιείται το πνεύμα, όταν λησμονείται αυτό το ένα και μοναδικό που χρειάζεται, τότε η αρμονία ανατρέπεται. Κάθε διανοητική και σωματική ανάγκη, αυτονομημένη πια, απαιτεί πιεστικά την ικανοποίησή σου, στερώντας σου έτσι τους καρπούς αυτής ακριβώς της πίστεως. Όπως τότε δεν ήταν γνωστό το πώς θα μπορούσε η απλή βρώση ενός καρπού να έχει τόσο φοβερές συνέπειες, τις οποίες, όπως απέδειξαν τα πράγματα , είχε, έτσι και τώρα δεν είναι γνωστό το γιατί ο Υιός του Θεού έπρεπε να σταυρωθεί , να πεθάνει, ν’ αναστηθεί και να μας στείλει το Πνεύμα, για να μας ανακαινίσει. Η ανακαίνισή μας, ωστόσο, εξαρτάται από την ειλικρινή πίστη σ’ αυτή την οικονομία, όπως λέγεται. Όλοι όσοι την έχουν αποδεχθεί, και την αποδέχονται με πίστη, ανακαινίζονται.

Μη ζητάς εξηγήσεις, λοιπόν, για τη θεία οικονομία. Δεν θα σου πω τίποτα γι’ αυτήν, αν και κάτι λένε οι θεολόγοι, προσπαθώντας να την αιτιολογήσουν…

Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Πηγή: http://eisdoxantheou-gk.blogspot.com

Κανόνας προσευχής. Οι Ψαλμοί. Το κομποσχοίνι.

ΖΗΤΑΣ κάποιον κανόνα προσευχής. Ναι, είναι καλό να έχουμε έναν τέτοιο κανόνα λόγω της αδυναμίας μας, ώστε αφενός να μην υποκύπτουμε στην οκνηρία και αφετέρου να συγκρατούμε τον ενθουσιασμό μας σε όρια συνετά. Όλοι οι μεγάλοι εργάτες της προσευχής τηρούσαν έναν προσευχητικό κανόνα. Άρχιζαν πάντα με τις καθιερωμένες προσευχές. Αν στη διάρκειά τους κάποια προσευχή ανασκιρτούσε μόνη της από την καρδιά τους, άφηναν τις άλλες και προσεύχονταν μ’ αυτήν. Το ίδιο ας κάνουμε κι εμείς. Οι προκαθορισμένες προσευχές χρειάζονται για να μας βάλουν στο δρόμο της προσευχής. Δίχως αυτές, δε θα ξέραμε καν πώς να προσευχηθούμε και θα μέναμε μακριά από τον Θεό.

Δεν χρειάζεται , πάντως , να χρησιμοποιεί κανείς όλες τις προσευχές που είναι γραμμένες στα διάφορα προσευχητάρια. Είναι προτιμότερο να περιορίζεται σ’ έναν μικρό αριθμό προσευχών, που θα τις κάνει με νου προσεκτικό και θερμή καρδιά, παρά να διαβάζει στα πεταχτά πλήθος προσευχών από βιβλία. Είναι δύσκολο, βλέπεις, να διατηρηθεί αναμμένη η φλόγα του προσευχητικού ζήλου με τη χρήση πολυάριθμων προσευχών.

Νομίζω πως οι ορθρινές και εσπερινές ακολουθίες, που περιέχονται στα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας και σε άλλα ορθόδοξα προσευχητάρια, σου φτάνουν. Προσπάθησε μόνο να τις διαβάζεις κάθε φορά με απόλυτη προσοχή και ανάλογα συναισθήματα. Για να το κατορθώσεις ευκολότερα, αφιέρωσε λίγο από τον ελεύθερο χρόνο σου σε σχετική προετοιμασία. Διάβασε όλες τις προσευχές, μιά-μιά ξεχωριστά. Μελέτησέ τες, κατανόησέ τες, βίωσέ τες. Έτσι, όταν θα τις λες την ώρα της προσευχής, θα γνωρίζεις τα ιερά νοήματα και αισθήματα που κλείνουν μέσα τους. Προσευχή δεν είναι η απλή απαγγελία κάποιων προσευχητικών κειμένων, αλλά η αφομοίωση και βίωση του περιεχομένου τους. Η προσευχή πρέπει να βγαίνει από το νου και την καρδιά μας.

Αφού διαβάσεις και βιώσεις τις προσευχές, προσπάθησε να τις απομνημονεύσεις. Έτσι δεν θα χρειάζεται κάθε φορά, πριν προσευχηθείς , να ψάχνεις για Προσευχητάρι και για φως. Όταν θα προσεύχεσαι πάλι, η προσοχή σου δε θα διασπάται από τα αντικείμενα του χώρου. Με κλειστά μάτια, θα διατηρείς ευκολότερα τη νοερή επαφή σου με τον Θεό. Θα το διαπιστώσεις μόνη σου, αν το κάνεις.

Ύστερ’ απ’ αυτή την προετοιμασία, το πρώτο πράγμα που πρέπει να επιδιώκεις, αρχίζοντας την προσευχή, είναι η φύλαξη του νου από την άσκοπη περιπλάνηση και της καρδιάς από την ψυχρότητα. Φρόντισε με κάθε τρόπο να διατηρείς τη νοερή προσοχή και την καρδιακή θέρμη . Κάνε και όσες μετάνοιες μπορείς, λέγοντας παράλληλα την ευχή του Ιησού ή κάποιαν άλλη σύντομη προσευχή. Οι μετάνοιες θα παρατείνουν λίγο τον χρόνο της προσευχής σου, θα αυξήσουν όμως τη δύναμή της. Μετά την καθιερωμένη ορθρινή ακολουθία, να απευθύνεσαι με δικά σου λόγια στον Θεό, ζητώντας Του συγχώρηση για τα αθέλητα ξεστρατίσματα του νου σου και θέτοντας στα χέρια Του τον εαυτό σου.

Στο διάστημα της ημέρας, η μνήμη του Θεού, για την οποία τόσες φορές μιλήσαμε, διατηρείται ανεξάλειπτη με την προσευχή. Θα ήταν, λοιπόν, καλό να αποστήθιζες πέρα από την γνωστή ευχή του Ιησού, ορισμένους Ψαλμούς και να τους έλεγες κάπου-κάπου στη διάρκεια ή σε διαλείμματα της εργασίας σου. Πρόκειται για μια αρχαία χριστιανική συνήθεια, που αναφέρεται και περιλαμβάνεται στους κανόνες των μεγάλων οσίων Παχωμίου και Αντωνίου.

Αφού περάσεις έτσι την ημέρα, κάνε τη βραδινή ακολουθία σου με μεγαλύτερη επιμέλεια και αυτοσυγκέντρωση. Και αφού αναθέσεις πάλι στον Κύριο τον εαυτό σου για το διάστημα της νύχτας, κοιμήσου, ψιθυρίζοντας πάντα την ευχή ή έναν ψαλμό.
Θ’ αναρωτιέσαι ποιους ψαλμούς πρέπει ν’ αποστηθίσεις. Μα εκείνους που κατανύσσουν περισσότερο την καρδιά σου. Εσύ θα κάνεις την επιλογή. Ενδεικτικά μόνο αναφέρω το «Ελέησόν με ο Θεός» ( Ψαλμός 50) , το «Ευλόγει η ψυχή μου τον Κύριον» ( Ψαλμός 102 ) και το «Αίνει , η ψυχή μου, τον Κύριον» ( Ψαλμός 145) .Οι δύο τελευταίοι Ψαλμοί περιέχονται στην Ακολουθία των Τυπικών και ψάλλονται στις Λειτουργίες των Κυριακών και των εορτών. Προσθέτω σ’ αυτούς και τους Ψαλμούς της Ακολουθίας της θείας Μεταλήψεως, «Κύριος ποιμαίνει με» ( Ψαλμός 22) , «Του Κυρίου η γη και το πλήρωμα αυτής» ( Ψαλμός 23) και «Επίστευσα , διό ελάλησα» ( Ψαλμός 115), καθώς και τους Ψαλμούς του Μικρού Αποδείπνου, «Ο Θεός , εις την βοήθειάν μου πρόσχες» ( Ψαλμός 69) και «Κύριε εισάκουσον της προσευχής μου» ( Ψαλμός 142) . Είναι επίσης, οι Ψαλμοί των Ωρών και άλλοι. Διάβασε το Ψαλτήρι και διάλεξε όποιους προτιμάς.

Όταν, λοιπόν, αποστηθίσεις τους Ψαλμούς της προτιμήσεώς σου, θα είσαι προσευχητικά πάνοπλη. Και κάθε φορά που κάποιος ενοχλητικός λογισμός θα απειλεί το νου και την καρδιά σου, θα τον αποδιώκεις εύκολα, καταφεύγοντας στον Κύριο είτε με την ευχή, είτε μ’ έναν Ψαλμό, ιδιαίτερα τον 69ο , «Ο Θεός εις την βοήθειάν μου πρόσχες».

Να αυτό που ήθελες- έναν κανόνα προσευχής. Θα τονίσω, πάντως, γι’ άλλη μια φορά, ότι δεν πρέπει να απολυτοποιείται ο κανόνας, που είναι όχι αυτοσκοπός, αλλά μέσο κοινωνίας με τον Θεό. Γι’ αυτό, άλλωστε, πέρα από τις καθιερωμένες προσευχές, δεν έχει θεσπιστεί ενιαίος κανόνας προσευχής για όλους τους πιστούς. Σημασία έχει να προσεύχεσαι ουσιαστικά, σωστά, αληθινά. Και αληθινή προσευχή είναι η νοερή παράσταση ενώπιον του Θεού μέσα στην καρδιά με αφοσίωση και εγκάρδια υποταγή σ’ Αυτόν.

Σκέφτηκα να σου προτείνω κάτι: Μπορείς να περιορίσεις τον προσευχητικό κανόνα μόνο σε μετάνοιες με την επανάληψη της ευχής ,του «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», και σε προσευχή με δικά σου λόγια. Αντί για την ευχή μπορείς, αν προτιμάς, να επαναλαμβάνεις κάποιαν άλλη σύντομη προσευχή, που να εκφράζει τις εσωτερικές του ανάγκες ή δοξολογία και ευχαριστία στον Θεό. Καθόρισε είτε έναν αριθμό ευχών είτε ένα χρονικό διάστημα προσευχής – ή και τα δύο-, ώστε να μην κυριευθείς από την οκνηρία.

Εμείς οι άνθρωποι, βλέπεις, έχουμε μιάν ακατανόητη ιδιομορφία: Όταν καταπιανόμαστε με κάποιαν εξωτερική εργασία, μας φαίνεται πως οι ώρες περνούν σαν λεπτά. Όταν, απεναντίας, προσευχόμαστε, μας φαίνεται πως τα λεπτά περνούν σαν ώρες. Αυτή η ψευδαίσθηση δεν μας βλάπτει, όταν εκτελούμε έναν καθιερωμένο κανόνα, και μάλιστα όταν διαβάζουμε τις ιερές ακολουθίες από τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας μας. Όταν ,όμως, προσευχόμαστε ελεύθερα, λέγοντας την ευχή ή άλλη μικρή προσευχή, υπάρχει ένας κίνδυνος: Να σταματήσουμε την προσευχή λίγο μετά την έναρξή της, με την απατηλή βεβαιότητα ότι προσευχηθήκαμε για πολύ και ολοκληρώσαμε την ακολουθία μας. Γι’ αυτό οι καλοί εργάτες της προσευχής επινόησαν τα κομποσχοίνια, που μας προστατεύουν από τον κίνδυνο της αυταπάτης. Το κομποσχοίνι μας χρειάζεται όταν προσευχόμαστε με στερεότυπες επαναλαμβανόμενες ευχές, όχι όταν διαβάζουμε τις προσευχές του Προσευχηταρίου. Να πώς θα το χρησιμοποιείς: Θα το κρατάς στο αριστερό σου χέρι , θα λες μιαν ευχή, λ.χ. “Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με», και θα τραβάς ένα κόμπο με τα δύο δάχτυλα , τον αντίχειρα και τον δείκτη. Θα λες άλλην μιαν ευχή και θα τραβάς άλλον ένα κόμπο. Έτσι θα συνεχίζεις, κάνοντας το σημείο του σταυρού και μια μετάνοια- είτε μικρή είτε μεγάλη, ό,τι προτιμάς- σε κάθε ευχή. Καθόρισε έναν αριθμό ευχών και αντιστοίχων μετανοιών ως καθημερινό κανόνα σου, συνάμα όμως καθόρισε κι έναν ελάχιστο χρόνο προσευχής, για να μην ξεγελιέσαι λέγοντας τις ευχές βιαστικά. Αν κάποτε ασυναίσθητα βιαστείς και τελειώσεις νωρίτερα από τον καθορισμένο χρόνο, συνέχισε τις ευχές και τις μετάνοιες ως τη συμπλήρωσή του.

Σου στέλνω ένα κομποσχοίνι. Δοκίμασέ το!



Διαβάζοντας όσα γράφω σ’ αυτή η την επιστολή, μη νομίσεις ότι θέλω να σε οδηγήσω σε μοναστήρι. Κάθε άλλο. Εγώ, μάλιστα, πρωτάκουσα για την προσευχή με κομποσχοίνι από κάποιον λαϊκό, όχι από μοναχό. Εκτός από τους μοναχούς, πολλοί είναι και οι λαϊκοί που προσεύχονται μ’ αυτόν τον τρόπο. Πιστεύω ότι είναι και για σένα κατάλληλος.

Θα επαναλάβω και πάλι η ουσία της προσευχής είναι η νοερή παράσταση της ψυχής ενώπιον του Θεού μέσα στην καρδιά ή , αλλιώς, η ανύψωση του νου και της καρδιάς στον Θεό. Να σε τι μας βοηθούν οι απλοί κανόνες που ανέφερα. Δίχως αυτούς , λόγω της αδυναμίας μας, δεν θα καταφέρναμε σχεδόν τίποτα.

Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Πώς θα έχουμε πνευματική ωφέλεια από τις βιοτικές ασχολίες

ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΟΣ από τον επίσκοπο Τύχωνα, συνέταξα και σου στέλνω την ακόλουθη εποικοδομητική διδαχή για το πώς το καθετί μπορεί να μεταβληθεί σε συνήγορο της θείας Αληθείας και να μας θυμίζει τον Θεό.
Μου έγραψες πως οι οικιακές ασχολίες αποσπούν την σκέψη σου από τον Θεό. Σου υπέδειξα τί να κάνεις, ώστε να μη συμβαίνει αυτό. Δεν αναφέρθηκες, ωστόσο, σε κάτι άλλο, που συνήθως απομακρύνει το νου από τον Θεό. Είναι το γεγονός ότι κάθε εξωτερικό πράγμα ενεργεί πάνω στις αισθήσεις, τραβάει την προσοχή μας και την αποσπά από τον Θεό. Υπάρχει κάποια μέθοδος, με την οποία μπορούμε όχι μόνο να αποτρέψουμε τη μαγνήτιση του νου από τα αισθητά αντικείμενα, αλλά και να κατορθώσουμε την αναγωγή του, μέσω των αντικειμένων, στον Θεό. Πώς; Αναθεωρώντας με πνευματική αίσθηση όλα όσα αντιλαμβανόμαστε με τις σωματικές αισθήσεις μας. Σύμφωνα με τη νέα θεώρηση των πραγμάτων, καθετί υλικό θα αποκαλύπτει στο νου σου μια πνευματική αλήθεια. Να μερικά παραδείγματα:
Βλέπεις ένα λεκέ σε λευκό φόρεμα και λυπάσαι γι’ αυτό. Συλλογίσου τότε πόση είναι η λύπη του Κυρίου, των αγγέλων και των αγίων, όταν βλέπουν τους λεκέδες της αμαρτίας στις ψυχές μας, που δημιουργήθηκαν άσπιλες «κατ’ εικόνα Θεού», ανακαινίστηκαν στην κολυμβήθρα του Βαπτίσματος και καθαρίστηκαν με τα δάκρυα της μετάνοιας.
Βλέπεις τα μικρά παιδιά, όταν οι γονείς τους τ’ αφήνουν μόνα, να τρέχουν πέρα-δώθε και να χαλάνε τον κόσμο. Σκέψου τότε ότι κάπως έτσι κάνουν και οι ψυχές μας, όταν απομακρυνθούν από τον Θεό και χάσουν τον φόβο Του.
Μυρίζεις ένα τριαντάφυλλο και ευφραίνεσαι∙ μυρίζεις, απεναντίας, κάτι άλλο, που έχει δυσάρεστη οσμή, και γυρίζεις αλλού το πρόσωπό σου με αηδία. Σκέψου τότε ότι κάθε ψυχή αναδίδει κάποιαν οσμή, η αγαθή ψυχή ευχάριστη και η εμπαθής ψυχή δυσάρεστη. Οι άγγελοι και οι άγιοι του Θεού, μερικές φορές ακόμα και οι δίκαιοι άνθρωποι πάνω στη γη, αισθάνονται αυτή την οσμή. Για τις εύοσμες ψυχές χαίρονται, ενώ για τις δύσοσμες λυπούνται.
Οποιοδήποτε πράγμα ή γεγονός μπορεί να γίνει αφορμή για πνευματικές σκέψεις. Διαφορετικές σε κάθε άνθρωπο. Όλα όσα σε περιβάλουν μπορούν να σου χρησιμεύουν για τον σκοπό αυτό. Άρχισε από το σπίτι σου και ξανακοίταξε με πνευματικό βλέμμα το καθετί εκεί μέσα –τους τοίχους, τη στέγη, τα θεμέλια, τα παράθυρα, το φούρνο, τα τραπέζια, τις καρέκλες, τους καθρέφτες κ.λπ. Συνέχισε με τα πρόσωπα που ζουν ή έρχονται στο σπίτι σου-τους γονείς σου, τ’ αδέλφια σου, τους υπηρέτες, τους επισκέπτες. Κάνε το ίδιο με τα γεγονότα της καθημερινής ζωής-το πρωινό ξύπνημα, την ανταλλαγή χαιρετισμών, το γεύμα, τη δουλειά, την αναχώρηση, την επιστροφή, το κολατσιό, την ψυχαγωγία, το τραγούδι, την ημέρα, τη νύχτα, τον ύπνο κ.ο.κ. Σου συνιστώ να διαβάσεις άλλο ένα σύγγραμμα του επισκόπου Τύχωνος, το τετράτομο έργο «Πνευματικός Θησαυρός». Θα διδαχθείς πολλά απ’ αυτό για το προκείμενο ζήτημα.
Έτσι το κάθε πράγμα ή γεγονός θα είναι για σένα κάτι σαν ιερό βιβλίο ή κεφάλαιο από ιερό βιβλίο. Κάθε αντικείμενο, κάθε ασχολία, κάθε έργο θα σε κάνει να σκέφτεσαι τον Θεό. Θα κινείσαι μέσα στον υλικό κόσμο σαν σε κόσμο πνευματικό. Όλοι θα σου μιλούν για τον Θεό. Όλα θα σε κρατούν τον νου σου προσηλωμένο σ’ Αυτόν. Κι αν σ’ αυτή τη μνήμη προσθέτεις κάθε φορά και τον φόβο του Θεού και το δέος μπροστά στην άπειρη μεγαλοσύνη Του, τότε τι άλλους δασκάλους και συμβούλους χρειάζεσαι;
Χρειάζεσαι βέβαια μόχθο και αγώνα τόσο του νου όσο και της καρδιάς. Μόχθησε, λοιπόν, και αγωνίσου. Μη λυπάσαι τον εαυτό σου, γιατί δεν θα πετύχεις τίποτα. Μη λυπάσαι τον εαυτό σου, και θα σωθείς. Όλοι σχεδόν μοχθούμε υπερβολικά, καμιά φορά και εξουθενωτικά, για την επίτευξη επίγειων σκοπών. Δεν κάνουμε, όμως, το ίδιο για την επίτευξη του υψίστου, του μοναδικού, θα έλεγα, σκοπού της ζωής μας, που είναι η σωτηρία. Νομίζουμε ότι, για να σωθούμε, φτάνει να σκεπτόμαστε και να ποθούμε τη σωτηρία. Κάθε άλλο. Η υπόθεση της σωτηρίας, επειδή ακριβώς είναι η σπουδαιότερη της ζωής μας, είναι και η δυσκολότερη. Γι’ αυτό απαιτεί αγώνα. Αγωνίσου για τον Κύριο, και πολύ σύντομα θα δεις τους καρπούς. Αν, απεναντίας, δεν αγωνιστείς, θα μείνεις με άδεια χέρια και θα είσαι ανάξια της σωτηρίας. Ο Θεός να μην το δώσει!


«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

ΘΑ αναφερθώ και πάλι στο παράπονό σου για την ταραχή και τη σύγχυση , την αταξία και την ακαταστασία του λογισμού, κατάσταση που προκαλείται από τις καθημερινές βιοτικές μέριμνες και ασχολίες.
Τι θα ένιωθες , αν δεν είχες τίποτα να κάνεις; Ανία. Και σε τι θα καταντούσες; Σε εφάμαρτη ραθυμία. Χρειάζεσαι, λοιπόν, την εργασία. Χρειάζεσαι την ενασχόληση με το νοικοκυριό. Είναι, άλλωστε, καθήκον σου, καθήκον που πρέπει να εκπληρώνεις, με ευσυνειδησία. Όλοι οι άνθρωποι, ως μέλη του κοινωνικού συνόλου, οφείλουμε να εργαζόμαστε με τέτοιο τρόπο, πάντως , που να μην χάνουμε τη μνήμη του Θεού. Μα πώς θα το κατορθώσουμε;
Υπάρχει μια λαϊκή αντίληψη αρκετά διαδεδομένη, σύμφωνα με την οποία τα επαγγελματικά και τα οικιακά έργα, καθώς και όλες γενικά οι επίγειες ασχολίες, βρίσκονται έξω από το πεδίο των θείων πραγμάτων και των θεάρεστων δραστηριοτήτων . Έτσι , όταν σ’ έναν άνθρωπο γεννιέται η επιθυμία της θεάρεστης ζωής, συχνά ακολουθείται από τη σκέψη της αποταγής του κόσμου και της καταφυγής στην έρημο. Αυτό, όμως, δεν είναι σωστό. Τα καθημερινά βιοτικά έργα, από την καλή επιτέλεση των οποίων εξαρτάται η ομαλή λειτουργία της οικογένειας και της κοινωνίας , ορίστηκαν από τον Θεό ως μέρος της επίγειας ζωής μας, γι’ αυτό και η ενασχόληση μ’ αυτά δεν συνιστά λιποταξία στο στρατόπεδο της ασέβειας, αλλά συνέχεια και συμπλήρωση της ενασχολήσεως με τα καθαυτό θεία έργα. Οι άνθρωποι, λοιπόν, που ζουν στον κόσμο , έχοντας μια τέτοια αντίληψη , θεωρούν ότι , συμμετέχοντας στην κοινωνική ζωή και εκτελώντας τις καθημερινές εργασίες τους, ούτε μπορούν ούτε και οφείλουν να διατηρούν τη μνήμη του Θεού. Διαπιστώνοντας ότι έχεις επηρεαστεί απ’ αυτή την αντίληψη, σε προτρέπω να την αποβάλεις. Απόκτησε την πεποίθηση ότι όλα όσα κάνεις ,είτε μέσα στο σπίτι είτε έξω από το σπίτι, ως άνθρωπος, ως θυγατέρα, ως αδελφή, ως Μοσχοβίτισσα τώρα, είναι και καθορισμένα από τον Θεό και ευάρεστα σ’ Αυτόν. Στο Ευαγγέλιο υπάρχουν ειδικές εντολές για τα βιοτικά έργα. Είναι δυνατόν τηρώντας αυτές τις εντολές , να δυσαρεστείς τον Θεό; Όχι, βέβαια. Τον Θεό Τον δυσαρεστείς μόνο αν δεν εκτελείς τα έργα σου σύμφωνα με το θέλημά Του. Τότε εργάζεσαι μάταια και βρίσκεσαι μακριά από τον Κύριο.
Αναθεώρησε , λοιπόν, τη στάση σου. Πίστεψε πως με τις βιοτικές ασχολίες σου εκπληρώνεις θείες εντολές και αντιμετώπισέ τες με το ανάλογο πνεύμα. Έτσι, καθώς όλα θα τα κάνεις με φόβο Θεού, ο νους σου όχι μόνο δεν θ’ απομακρύνεται από τον Κύριο, αλλά, απεναντίας, θα έρχεται όλο και πιο κοντά Του.
Υπηρέτες του Θεού είμαστε όλοι. Εκείνος καθορίζει τις ασχολίες του καθενός μας, παρακολουθώντας συνάμα αν και πώς τις εκτελούμε. Παρακολουθεί, λοιπόν, κι εσένα. Να το θυμάσαι αυτό και να κάνεις το καθετί , ό,τι κι αν είναι, όπως θα το έκανες αν σου το είχε αναθέσει απευθείας ο ίδιος ο Θεός.
Με το ίδιο πνεύμα να δέχεσαι στο σπίτι σου κάθε επισκέπτη: Να σκέφτεσαι ότι ο Θεός τον στέλνει και κοιτάζει να δει αν θα του δείξεις αληθινή αγάπη. Όταν, πάλι, επισκέπτεσαι εσύ κάποιον , να σκέφτεσαι ότι ο Θεός σου έχει αναθέσει μιαν αποστολή, και κοιτάζει να δει αν θα την εκτελέσεις σύμφωνα με το θέλημα Του.
Προδιαθέτοντας έτσι τον εαυτό σου, θα είσαι πάντα κοντά στον Θεό. Καμιά δουλειά δεν θ’ αφαιρεί από το νου σου τη μνήμη Του. Φτάνει μόνο, το ξαναλέω, όλα να τα κάνεις με φόβο Θεού. Αυτό το ιερό αίσθημα είναι που διατηρεί αμετάπτωτη την προσήλωσή μας στον Κύριο.
Περιττό είναι, βέβαια, να πω ότι, αφού έχεις αποφασίσει να ζήσεις θεάρεστα , καμία θέση δεν έχουν στη ζωή σου ασχολίες που δεν ευαρεστούν τον Θεό, ασχολίες μάταιες, ασχολίες εφάμαρτες, ασχολίες που βλάπτουν την ψυχή.
Πέρα από τη λαϊκή αντίληψη, για την οποία σου γράφω εδώ, υπάρχει και κάτι άλλο που σχετίζεται με τις καθημερινές ασχολίες μας, κάτι που θα το χαρακτήριζα ως ασθένεια. Αυτή η ασθένεια είναι το ά γ χ ο ς. Έχουμε χρέος να εκτελούμε με προθυμία , προσοχή και επιμέλεια κάθε έργο που μας αναθέτει η πρόνοια του Θεού. Αυτό το χρέος δηλώνεται με έμφαση από τη φοβερή αγιογραφική προειδοποίηση: «Καταραμένος να ’ναι όποιος εκτελεί τα έργα του Κυρίου με αμέλεια» ( Ιερ. 31: 10 ) . Αλλά το άγχος και η ανησυχία, ,ή μάλλον οι πολλές ανησυχίες που αναστατώνουν την καρδιά και της αφαιρούν την ειρήνη, είναι μια αρρώστια του πεσμένου ανθρώπου, που, μετά την ανταρσία του ενάντια στον Θεό, παραδέρνει από ‘δω κι από ‘κει , ανίσχυρος και φοβισμένος. Το άγχος επιφέρει διατάραξη των λογισμών και δεν μας επιτρέπει να επιτελέσουμε σωστά τα έργα μας. Γι’ αυτό σου συνιστώ να μην του δώσεις τόπο στην καρδιά σου. Όποτε διαπιστώνεις ότι σε απειλεί, να το διώχνεις με την εγκάρδια επανάληψη της ευχής του Ιησού. Να εκτελείς με προθυμία και επιμέλεια κάθε έργο σου, ακόμα και το πιο ασήμαντο, αλλά την επιτυχία να την περιμένεις από τον Κύριο. Και όταν οι προσπάθειές σου δεν τελεσφορούν, να δέχεσαι την αποτυχία ως παραχώρηση του Κυρίου για το συμφέρον της ψυχής σου. Έτσι δεν θα σε κυριεύει ποτέ το άγχος.
Ο Θεός βοηθός!


«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Η χάρη του Θεού να ‘ναι μαζί σου!
“Είμαι μόνη”, γράφεις, “και αισθάνομαι πλήξη”. Είναι φυσικό αυτό το αίσθημα. Νομίζω, ωστόσο, μετά τις αποφάσεις που πήρες και τα όσα συνακόλουθα σε συμβούλεψα να κάνεις, δεν θα έπρεπε να αισθάνεσαι έτσι. Ακόμα και μόνη, δεν θα ένιωθες μοναξιά, αν βίωνες την παρουσία του Κυρίου, που είναι κοντά σου, όπως άλλωστε και ο φύλακας άγγελός σου˙ είναι κοντά σου όχι νοερά, αλλά πραγματικά. Η επίγνωση, λοιπόν, της παρουσίας του Θεού δεν θα άφηνε το αίσθημα της μοναξιάς ούτε την πλήξη , που το ακολουθεί, να κυριαρχήσουν στην καρδιά σου.
Πιστεύω , πάντως, ότι πρόκειται για μια κατάσταση προσωρινή, από την οποία σύντομα θ’ απαλλαγείς.
Σε κάθε περίπτωση, όταν είσαι μόνη, προσπάθησε να θυμάσαι ότι ο Κύριος και ο φύλακας άγγελός σου είναι μαζί σου. Επίσης, μην αμελείς να επωφελείσαι από κάθε περιστασιακή μόνωση, έστω και στιγμιαία, συνομιλώντας απερίσπαστα και ευφρόσυνα με τον Πλάστη σου. Τέτοια μόνωση είναι γλυκιά. Ελπίζω να γεύεσαι κάπου-κάπου τη γλυκύτητά της, κι έτσι να την επιζητείς σαν παράδεισο επίγειο.
Πρόσφατα, καθώς ξεφύλλιζα ένα βιβλίο, βρήκα τις συμβουλές ενός γονιού, του κόμητος Σπεράνσκι, στην κόρη του. Ανάμεσα στ’ άλλα, τη συμβουλεύει πώς ν’ αποφεύγει την πλήξη. Ο καθένας, λέει, έχει κάμποσες καθημερινές ασχολίες, που είναι αναγκαίες και αναπόφευκτες. Υπάρχουν άνθρωποι, πάντως, των οποίων οι ασχολίες αυτές είναι απλές. Έτσι, δεν τους παίρνουν πολύ χρόνο. Πώς θ’ αποφύγουν, λοιπόν, την πλήξη, αν δεν γεμίσουν με κάτι το χρόνο που τους περισσεύει;
Να το μυστικό: Μη μένεις άπρακτη και αργόσχολη μήτε για μια στιγμή. Γέμιζε όλο σου τον χρόνο με καλά και ωφέλιμα έργα, έτσι που, μόλις τελειώνεις το ένα, ν’ αρχίζεις κάποιο άλλο. Και με τι λογής έργα μπορείς ν’ ασχολείσαι; 1) Με τις καλές τέχνες : μουσική, ζωγραφική κ.λπ. 2 ) Με κάποιο εργόχειρο, όπως λ.χ. το πλέξιμο ή το ράψιμο. 3) Με τη σοβαρή μελέτη, δηλαδή την προσεκτική ανάγνωση αξιόλογων βιβλίων.
Με τέτοια έργα αν ασχολείσαι, δεν θα ξαναδοκιμάσεις πλήξη. Ξέρω κάποιον άνθρωπο που ζει μόνος. Όταν τον ρωτάει κανείς αν πλήττει, αποκρίνεται: «Δεν έχω καιρό να πλήξω, γιατί είναι τόσα πολλά εκείνα που πρέπει να κάνω! Κάθε πρωί, μόλις ξυπνήσω, καταπιάνομαι με δουλειές. Και ποτέ δεν καταφέρνω να τις τελειώσω, ως το βράδυ!».
Απ’ όσα ανέφερα πιο πάνω, η μελέτη είναι η καλύτερη θεραπεία για την πλήξη. Ο κόμης Σπεράνσκι , βέβαια, αναφέρεται στη μελέτη των επιστημών, συνιστώντας την αποφυγή των ελαφρών αναγνωσμάτων. Έτσι κι αλλιώς, απ’ ό,τι φαίνεται , εσένα δεν σου αρέσουν τα αναγνώσματα αυτά. Προτιμάς τα σοβαρά, εγκυκλοπαιδικά, μορφωτικά και επιστημονικά. Καλά και χρήσιμα είναι αυτά. Πιο πολύ, ωστόσο, να μελετάς βιβλία πνευματικά και ψυχωφελή. Οι ανθρώπινες επιστήμες απαρχαιώνονται και αναθεωρούνται με το πέρασμα του χρόνου. Η θεία επιστήμη, της πνευματικής ζωής, όμως, μένει πάντα νέα, αξεπέραστη, αληθινή. Όσο πιο πολλά μαθαίνεις απ’ αυτή την επιστήμη, τόσο περισσότερο θ’ ανακαλύπτεις πράγματα άγνωστα, τόσο περισσότερο θα γνωρίζεις τον παντοτινά καινούριο κόσμο του Θεού.
Μελέτα, λοιπόν, όπως επιθυμείς άλλωστε ,πνευματικά βιβλία και απόκτησε τη θεία σοφία. Ο Κύριος να σ’ ευλογεί!


«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Αποφασιστικότητα και αγωνιστικότητα



ΔΕΝ τα έχουμε πει όλα ακόμα. Θα προσθέσω κάτι στα προηγούμενα. Το επιβάλει η σπουδαιότητα του θέματός μας.

Η κατάσταση μιας ψυχής φωτεινής , μιας ψυχής φλογισμένης από τη θεία χάρη, είναι πολύ θελκτική. Γι’ ατό όλοι επιθυμούν να φτάσουν στην κατάσταση αυτή˙ όλοι, όπως ίσως εσύ, βιάζονται να ριχτούν με ορμή στην προσπάθεια για την οικείωση της. Η ορμή, όμως, δεν φτάνει. Είναι δυνατό να ξεκινήσεις ορμητικά και ξαφνικά να σταματήσεις. Τότε ούτε συνέχεια θα έχει βέβαια, και αποτέλεσμα το ορμητικό ξεκίνημά σου. Όχι, λοιπόν, η ορμή δεν φτάνει. Πρέπει να εξετάσεις το πράγμα εξονυχιστικά , πριν πάρεις μια σταθερή και αμετάκλητη απόφαση με επίγνωση όλων των μόχθων, των εμποδίων και των δυσκολιών, που θα βρεις μπροστά σου. Έτσι θα είσαι έτοιμη ν’ αντιμετωπίσεις με θάρρος και γενναιοφροσύνη κάθε αντιξοότητα ως το τέλος της ζωής σου.

Αναζήτηση των μέσων με τα οποία η θεία χάρη διεισδύει στην ύπαρξή μας- τι σημαίνει αυτό; Ό, τι σημαίνει η επιδίωξη της βασιλείας του Θεού˙ ό,τι σημαίνει ανάφλεξη του ζήλου για τη σωτηρία της ψυχής ˙ ό,τι σημαίνει πόθος και επιλογή του ενός και μοναδικού που χρειάζεται. Με τις διάφορες αυτές εκφράσεις καθορίζεται ο ίδιος στόχος. Εγώ διάλεξα την πιο ξεκάθαρη πλευρά . Ανεξάρτητα, πάντως, από τη φραστική διατύπωση, ο στόχος αυτός καθεαυτός είναι υπέρτατα επιθυμητός. Ρώτα κάποιον, «θέλεις να πας στον παράδεισο, στην ουράνια βασιλεία;». Αμέσως θα σου απαντήσει, «Και βέβαια θέλω». Αν όμως, ύστερα του πεις, «Για να πας εκεί, πρέπει να κάνεις το και το», θα τον δεις να μουδιάζει. Όλοι οι χριστιανοί θέλουν να πάνε στον παράδεισο, δεν θέλουν όμως όλοι ν’ αγωνιστούν για τον παράδεισο. Το λέω αυτό, γιατί δεν φτάνει να επιθυμείς την σωτηρία . Για να εκπληρώσεις την επιθυμία σου, χρειάζεται αγώνας. Και για ν’ αρχίσεις τον αγώνα, χρειάζεται σιδερένια αποφασιστικότητα. Για να καταλάβεις καλύτερα τι θέλω να πω, θα σου εξηγήσω πως συνήθως οι επιθυμίες καταλήγουν σε αποφάσεις.

Σκεφτόμαστε και σχεδιάζουμε πολλά. Συχνά συμβαίνει να σκεφτόμαστε κάτι για λίγο και μετά να το ξεχνάμε. Γιατί το ξεχνάμε; Επειδή η καρδιά μας δεν είναι σ’ αυτό. Αν ήταν, θα μας άρεσε. Και ό,τι μας αρέσει, ό,τι αγαπάμε, ό,τι θεωρούμε πολύτιμο ,το θυμόμαστε . Του δίνουμε , βλέπεις, την καρδιά μας. Όπως είπε ο Κύριος, «όπου είναι ο θησαυρός σας, εκεί θα είναι και η καρδιά σας» ( Ματθ. 6:21). Για να εκτελέσουμε , ωστόσο, ένα έργο ή για ν’ αποκτήσουμε ένα πράγμα που μας αρέσει, φτάνει να του δώσουμε την καρδιά μας, φτάνει να το θαυμάσουμε και να το επιθυμήσουμε; Όχι. Υπάρχουν πολλές επιθυμίες, που παραμένουν ανεκπλήρωτες από έλλειψη δυνάμεων ή ενεργητικότητας. Για να εκπληρωθεί μία επιθυμία, πρέπει να εξελιχθεί σε απόφαση και σταθερή επιδίωξη. Όταν η καρδιά πει «Με κάθε τρόπο και κάθε θυσία θ’ αποκτήσω το τάδε πράγμα ή θα εκτελέσω το τάδε έργο», ο άνθρωπος αρχίζει να καταστρώνει το σχέδιο για την εκπλήρωση της αποφάσεώς του: Εξετάζει τα μέσα, αναζητά ευνοϊκές συνθήκες τόπου και χρόνου, παίρνει προληπτικά μέτρα για την υπέρβαση τυχόν εμποδίων και κάνει μια συνολική εκτίμηση της διαδικασίας που θ’ ακολουθήσει , για να πετύχει το σκοπό του. Μετά την κατάστρωσή του , τέλος, το σχέδιο πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή. Πρέπει ν’ αρχίσει η δράση, η προσπάθεια, ο αγώνας. Ν’ αρχίσει και να συνεχιστεί ως το τέλος με σταθερότητα, υπομονή και επιμέλεια.

Η όλη διαδικασία, όπως τη διαγράφω, μοιάζει, θα έλεγα, με την προετοιμασίας ενός ξυλοκοπτικού μηχανήματος, πριν αυτό τεθεί σε λειτουργία: Ο ατμοκινητήρας είναι έτοιμος , η ξυλεία τοποθετημένη κάτω απ’ το πριόνι, το καθετί στη θέση του. Για ν’ αρχίσει η κοπή, δεν απομένει παρά με να βάλουμε μπροστά το μηχάνημα, να το κινητοποιήσουμε. Αυτή η κινητοποίηση είναι το αποτέλεσμα όλης της προηγούμενης προετοιμασίας και απ’ αυτήν εξαρτάται η επόμενη κρίσιμη πράξη, το ξεκίνημα της προσπάθειας. Το ξεκίνημα είναι, πρέπει να σου πω, το πιο δύσκολο βήμα. Μέχρι τη λήψη της αποφάσεως, η διαδικασία είναι εσωτερική. Μετά τη λήψη της αποφάσεως, πρέπει να συνεχιστεί εξωτερικά, να εκφραστεί με έργα, να εκδηλωθεί με αγώνα. Κάνε το πρώτο βήμα, και η ίδια η κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί μέσα σου, θα σε παρακινήσει να συνεχίσεις την προσπάθεια. Αυτό είν’ όλο !

Καταλαβαίνεις τώρα τι χρειάζεται να κάνεις ακόμα, ώστε η επιθυμία σου για μια ζωή πνευματική να μεταμορφωθεί σε πράξη. Αν θέλεις να εκπληρωθεί ο πόθος σου, μετάλλαξέ τον σε απόφαση όχι βιαστική και επιπόλαιη, αλλά προσεκτική, μελετημένη, σταθερή, συνειδητή και ,πάνω απ’ όλα αμετάκλητη. Ύστερα στρώσου στη δουλειά, ρίξου στον αγώνα. Η απόφαση θέλει περισυλλογή και προσευχή˙ το ξεκίνημα , με τη σειρά του, θέλει αποφασιστικότητα˙ και η πρόοδος θέλει αγωνιστικότητα, υπομονή κι σταθερότητα.

Ο Κύριος να σε ευλογήσει, ώστε, με τη βοήθεια Του, να τα πραγματοποιήσεις όλα αυτά.

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Συμβουλές για κάθε πνευματικό αγωνιστή. Ανοιξιάτικοι κίνδυνοι.



ΤΗΝ προηγούμενη φορά σου έδωσα δυο-τρεις απλούς κανόνες. Θα προσθέσω τώρα και δυο-τρία προφυλακτικά μέτρα.

1) Πρώτα απ’ όλα, μη νομίσεις ποτέ ότι πέτυχες κάτι. Είναι τόση η αδυναμία, μας, ώστε μόλις παρουσιαστεί μέσα μας ένα απειροελάχιστο καλό, αμέσως κραυγάζουμε με κενόδοξη αυτοϊκανοποίηση: «Να, το κατόρθωσα!». Τέτοιους λογισμούς να τους διώχνεις. Γιατί το αγαθό ποτέ δεν έρχεται εύκολα και γρήγορα, όπως παραπλανητικά μας λέει ο εχθρός. Αν τον πιστέψεις, η ενεργητικότητά σου θα καταπέσει. Και τότε ο εσωτερικός διχασμός θα ξαναδημιουργηθεί. Για να μην υποκύψεις, λοιπόν, σ’ αυτόν τον ολέθριο λογισμό, κάθε πρωί, όταν σηκώνεσαι από το κρεβάτι, να σκέφτεσαι και να αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι στην πρώτη μέρα του πνευματικού αγώνα.

2) Μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να χαλαρώσει μέσα σ’ οποιεσδήποτε συνθήκες. Θα ‘ρθει μια μέρα που, ενώ θα διεξάγεις φιλότιμα τον καλό αλλά και σκληρό αγώνα της αυτογνωσίας και του αυτοελέγχου, ο εχθρός θα σου ψιθυρίσει με υποκριτική φιλοστοργία: «Πολύ σκληρά αγωνίζεσαι. Χαλάρωσε λιγάκι, μην το παρατραβάς! Έχεις μπροστά σου μιαν ολόκληρη ζωή…». Πόσο εύλογη φαίνεται αυτή η πειρασμική υποβολή! Ούτε που θα σκεφθείς να την αντικρούσεις. Ωστόσο, αν τη δεχθείς έστω και για λίγο, θα σου προξενήσει μεγάλη εσωτερική ταραχή. Τι γίνεται, όταν σ’ ένα φράγμα σχηματισθεί μια μικρή τρύπα; Αναπόφευκτα, αργά ή γρήγορα, το φράγμα υποχωρεί κάτω από την πίεση του νερού και καταστρέφεται. Το ίδιο συμβαίνει και μέσα μας, όταν δείξουμε την παραμικρή επιείκεια στον εαυτό μας. Τότε, ό,τι έχουμε χτίσει με κόπο, σωριάζεται σε ερείπια, και πρέπει να καταπιαστούμε πάλι από την αρχή με την πνευματική μας οικοδομή. Σε συμβουλεύω, λοιπόν, να μη χαρίζεσαι ποτέ στον εαυτό σου.

Η συμβουλή αυτή σου χρειάζεται ιδιαίτερα τώρα, που πλησιάζει το Πάσχα. Γιατί, μόλις φτάσει δεν αποκλείεται να σκεφθείς: «Γιορτή είναι, ας ξεδώσω λιγάκι». Αν υποκύψεις σ’ αυτόν τον λογισμό, θα σκορπίσεις όλους τους πνευματικούς καρπούς που μάζεψες στη διάρκεια της Σαρακοστής. Η νήψη, η νοερή προσοχή, η εγκράτεια, ο αυτοέλεγχος, η αγωνιστικότητα και ο ζήλος θα πάνε περίπατο. Καθώς, μάλιστα, βρισκόμαστε στην άνοιξη, εποχή αναγεννητικού οργασμού όλης της πλάσης μετά την ανάπαυλα του χειμώνα, ο πόλεμος των σαρκικών λογισμών θ’ αρχίσει έντονος. Τότε, αν έχεις χαλαρώσει, η άμυνά σου θα είναι υποτονική και ο κίνδυνος της ήττας μεγάλος.

Η άνοιξη είναι μια εποχή ευχάριστη, μπορεί όμως να βλάψει πνευματικά όσους δεν προσέχουν. Έχεις δει πως χοροπηδούν, βελάζουν και παιχνιδίζουν τα αρνιά, όταν οδηγούνται στη βοσκή. Γιατί; Η ζωή παίζει! Παρόμοια ανάγκη για παιχνίδισμα αισθάνονται και οι άνθρωποι, τόσο οι νέοι όσο και οι ηλικιωμένοι. Σ’ αυτό δεν υπάρχει τίποτα το εφάμαρτο. Είναι ένα αίσθημα αθώο. Ο τρόπος, ωστόσο, με τον οποίο το εκδηλώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι εντελώς αθώος. Η χαρά της ζωής! Όταν τη βιώνουμε, οφείλουμε να ευχαριστούμε τον Κύριο, που στη γη, τη γεμάτη πόνο και θλίψη εξαιτίας των αμαρτιών μας, έχει αφήσει περιθώρια χαράς, για να μην πέφτουμε σε απόγνωση. Δυστυχώς, όμως, δεν Τον ευχαριστούμε. Απεναντίας, επιδιώκοντας άλογα την παράταση της χαράς, ξεφεύγουμε από το δρόμο της σωτηρίας και επιστρέφουμε στον μάταιο τρόπο ζωής. Το χαρούμενο παιχνίδισμα της ζωής είναι ευχάριστο, αλλά ασχολείται αποκλειστικά με το σώμα και τις αισθήσεις, γι’ αυτό δημιουργεί τάσεις και διαθέσεις σαρκικές, αισθησιακές. Θέλουμε να κοιτάζουμε θεάματα ευχάριστα στο μάτι, ν’ ακούμε ακροάματα ευχάριστα στο αυτί, να οσφραινόμαστε ευχάριστες οσμές- κοντολογίς, θέλουμε ν’ αυξάνουμε τις ευχάριστες εντυπώσεις των αισθήσεων. Ενδίδοντας, όμως, σ’ αυτές τις τάσεις και διαθέσεις, δεν μπορούμε να διατηρήσουμε την εσωτερική πνευματική ζωή. Δίχως άλλο την χάνουμε. Και μαζί μ’ αυτήν χάνουμε την καλή αγωνία για τη σωτηρία μας. Τότε οι πονηροί λογισμοί, τα εμπαθή συναισθήματα και οι άλογες επιθυμίες αρχίζουν πάλι να μας κυριεύουν, αναστατώνοντας τον εσωτερικό μας κόσμο. Η μνήμη του Θεού φεύγει από το νου μας. Η ειρήνη εξαφανίζεται από την καρδιά μας. Και επιστρέφουμε μοιραία στη ζωή της ταραχής, της συγχύσεως, της αμαρτίας. Η ψυχή μας, που ελέγχεται βασανιστικά από τη συνείδηση, λέει: «Από αύριο θ’ αλλάξω ζωή!». Αλλά το αύριο είναι χειρότερο από το σήμερα, όπως και το μεθαύριο χειρότερο από το αύριο. Έτσι, μέρα με τη μέρα, βουλιάζουμε στη συνηθισμένη ζωή του κόσμου. Και τελικά απελπιζόμαστε. Όλος ο καρπός του σκληρού αγώνα που κάναμε, για να βάλουμε την ψυχή μας σε τάξη, χάνεται. Και χάνεται για ένα μόνο λόγο: Επειδή δεν λάβαμε προφυλακτικά μέτρα. Δεν αρνηθήκαμε στις αισθήσεις μας κάποιες αθέμιτες απολαύσεις. Μα κι όταν δοκιμάζαμε άλλες θεμιτές, δεν φροντίζαμε να διατηρούμε μέσα μας το φόβο του Θεού. Σαγηνευτήκαμε, λοιπόν, από εξωτερικά πράγματα και παραμελήσαμε την εσωτερική πνευματική εργασία.

Ο Κύριος να σε φυλάξει από το κακό αυτό! Κάποιος λογισμός δυσπιστίας σ’ έχει κιόλας επισκεφθεί˙ μη χάνεις έδαφος! Αν δεν υποχωρήσεις ούτε σπιθαμή, θα επιστρέψεις, με τη χάρη του Θεού, στον σταθερό σου στόχο. Αν γυρίσεις πίσω, θα βρεθείς σε πολύ χειρότερη θέση από κείνη που ήσουνα όταν άρχισες τη νέα σου ζωή. Ο Χριστός παρομοιάζει μια τέτοιαν υποτροπή και πτώση με την επιστροφή του δαιμονικού πνεύματος στο σπίτι, από το οποίο είχε φύγει. Όταν, λέει, το ακάθαρτο πνεύμα βγει από τον άνθρωπο, περνάει από ξερότοπους, ψάχνοντας ένα μέρος για να ξεκουραστεί, μα δεν βρίσκει. Τότε αποφασίζει να επιστρέψει στην κατοικία του, δηλαδή στον άνθρωπο από τον οποίο είχε φύγει. Έρχεται, λοιπόν, και τον βρίσκει αδειανό, καθαρό και στολισμένο. Πηγαίνει και παίρνει μαζί του άλλα εφτά δαιμόνια, πιο πονηρά από τον ίδιο, και μπαίνουν όλα στον άνθρωπο. Έτσι γίνεται η κατάσταση του ανθρώπου χειρότερη από την προηγούμενη (Ματθ. 12: 43-45). Ο Θεός να μας γλυτώσει από τέτοια συμφορά!

Διαβάζοντας την προηγούμενη παράγραφο, μην τρομάξεις, μην αναστατωθείς, μην πεις, «Αχ, γιατί ξεκίνησα;». Αποφάσισες να κάνεις το πιο αξιόλογο πράγμα στον κόσμο, ν’ ακολουθήσεις τον μοναδικό δρόμο της ζωής, που θα σε ανυψώσει στο επίπεδο της αληθινής ανθρώπινης αξίας. Μην υποτιμάς, λοιπόν, τη μεγάλη απόφασή σου. Μην ατιμάζεις τον Κύριο. Μήπως Εκείνος σ’ έχει αφήσει μόνη; Όχι! Είναι μέσα σου με τη χάρη Του. «Όταν ο Θεός είναι με το μέρος μας, ποιος μπορεί να μας βλάψει;» (Ρωμ. 8:31). «Αυτός που ενεργεί μέσα σου είναι ισχυρότερος απ’ αυτόν που κυριαρχεί μέσα στον κόσμο» (Α ΄Ιω. 4:4). Άλλωστε, μια προσεκτική και συνεπής χριστιανική ζωή όχι μόνο δεν σου στερεί κάθε άνεση, αλλά και σου δίνει ανεκτίμητα ανταλλάγματα: Με την αδιάλειπτη μνήμη του Θεού και την υπακοή στη συνείδηση, η ζωή αυτή γίνεται αστείρευτη πηγή πνευματικής χαράς, χαράς ανέκφραστης και ασύγκριτης μ’ οποιαδήποτε γήινη. Λίγα είναι τα εξωτερικά πράγματα που θα στερηθείς. Εσωτερικά θ’ αλλάξεις. Είναι δυνατό να συμμετέχεις σε όλα και συνάμα να είσαι έξω απ’ όλα. Κάνεις κάτι εξωτερικά, αλλά μέσα σου γίνεται κάτι άλλο…
Να λοιπόν! Έχεις τους κανόνες και τα προφυλακτικά μέτρα στα δυο τελευταία γράμματά μου. Είναι πολλά; Διόλου. Απλά πράγματα. Απλά και εύκολα. Τι καρπό, όμως θα σου αποφέρουν! Κάνε κουράγιο και εφάρμοσέ τα. Αμήν.

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000

Η θεάρεστη ζωή. Τα ουτοπικά όνειρα των νεωτεριστών.

ΕΙΜΑΙ πολύ χαρούμενος που πήρες τόσο πολύ στα σοβαρά όσα σου έγραψα στο τελευταίο μου γράμμα και που θέλεις να ζήσεις με τέτοιον ακριβώς τρόπο. Ο Θεός βοηθός σου!

Ο Κύριος μας έδωσε αυτή τη σύντομη ζωή ως χρόνο και ευκαιρία προετοιμασίες για την άλλη, την ατελεύτητη. Στη διάρκεια, λοιπόν, της σύντομης επίγειας ζωής μας πρέπει να συγκεντρώσουμε «προμήθειες» για ολόκληρη την αιωνιότητα. Πώς; Με τα καλά έργα. Απ’ αυτά σχηματίζεται ένα κεφάλαιο. Και από τον τόκο του κεφαλαίου συντηρούμαστε σ’ ολόκληρη την αιωνιότητα. Όποιος από μας κάνει μεγαλύτερες αποταμιεύσεις, θα ζήσει εκεί πιο πλούσια˙ και όποιος κάνει μικρότερες αποταμιεύσεις, θα ζήσει πιο φτωχικά. Ο Κύριος «θα πληρώσει τον καθένα κατά τα έργα του» (Ρωμ. 2:6).

Στην παρούσα ζωή, λοιπόν, πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για ν’ αυξήσουμε τις καταθέσεις μας σ’ αυτόν τον λογαριασμό. Δεν είναι δύσκολο. Ο ίδιος ο Κύριος το βεβαιώνει, λέγοντας: «Ο ζυγός μου είναι απαλός και το φορτίο μου ελαφρό» (Ματθ. 11:30). Όλη η χριστιανική ζωή συνοψίζεται σε τούτα: Να πιστεύουμε στον Θεό, στην προσκυνητή Τριάδα, που μας σώζει με το λυτρωτικό έργο του Ιησού Χριστού και με την αγαθότητα του Αγίου Πνεύματος, να ζούμε σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου, παίρνοντας θεία δύναμη μέσω των ιερών Μυστηρίων της Αγίας Εκκλησίας μας, και να ελπίζουμε ότι ο Θεός, για την πίστη και την υπακοή μας σ’ Αυτόν, δεν θα μας στερήσει τα επουράνια αγαθά.

Όσο απαραίτητη είναι η πίστη για τη σωτηρία μας, άλλο τόσο απαραίτητα είναι και τα καλά έργα. Το τονίζω αυτό, γιατί μερικοί διακηρύσσουν πως η πίστη είναι αρκετή, ενώ άλλοι λένε ότι φτάνει να είμαστε «καλοί άνθρωποι», να κάνουμε δηλαδή καλά έργα. Η αλήθεια είναι πως η πίστη και τα έργα έχουν ίση αξία. Η πίστη πρέπει να συνοδεύεται και να επιβεβαιώνεται από τα καλά έργα, δηλαδή από ζωή άγια, σύμφωνη με τις θείες εντολές. Εδώ, στην τήρηση των θείων εντολών, είναι που πρέπει να συγκεντρώσουμε περισσότερο την προσοχή μας. Την πίστη, βλέπεις, την αληθινή ορθόδοξη πίστη, την έχουμε. Τι μας μένει λοιπόν; Η τήρηση των εντολών, τα καλά έργα. Γιατί «η πίστη χωρίς έργα είναι νεκρή» (Ιακ. 2:20). Και πρέπει να πω, ότι χρωστάμε απέραντη ευγνωμοσύνη στον Κύριο, γιατί την αξία των έργων μας την καθορίζει με κριτήριο όχι τη σπουδαιότητα ή τη μεγαλοσύνη τους, αλλά τη διάθεση που υπάρχει μέσα μας, όταν τα επιτελούμε. Ευγνωμοσύνη Του χρωστάμε ακόμα, γιατί μας δίνει καθημερινά αναρίθμητες ευκαιρίες για την επιτέλεση καλών έργων σύμφωνα με το θέλημά Του, έτσι που, αν προσέχουμε, μπορούμε κάθε στιγμή να Τον ευαρεστούμε.

Για να ευαρεστήσεις, λοιπόν, κι εσύ τον Θεό, δεν είναι ανάγκη να κάνεις κάτι το πολύ μεγάλο, δεν είναι ανάγκη να πας στο εξωτερικό, όπως κάνουν οι νεωτεριστές και τάχα προοδευτικοί. Φτάνει να κοιτάς γύρω σου κάθε μέρα και ώρα. Διακρίνεις σε κάτι τη σφραγίδα της θεϊκής εντολής; Κάνε το δίχως χρονοτριβή ή δισταγμό, με την πεποίθηση ότι ο ίδιος ο Θεός αυτή την ώρα ζητάει από σένα αυτό το έργο και τίποτ’ άλλο. Προσπάθησε να στερεώσεις μέσα σου έναν τέτοιο τρόπο σκέψεως. Όταν το κατορθώσεις, απέραντη γαλήνη θα πλημμυρίσει την καρδιά σου, ειρήνη που θα προέλθει από την επίγνωση ότι κάθε στιγμή δουλεύεις για τον Κύριο. Ακόμα κι όταν σου λένε να μπαλώσεις τις κάλτσες του μικρού σου αδελφού, και το κάνεις πρόθυμα για τον Χριστό, που μας πρόσταξε ν’ ακούμε και να βοηθάμε τον πλησίον, εκτελείς ένα έργο θεάρεστο. Έτσι, με κάθε βήμα, με κάθε λέξη, με κάθε κίνηση, ακόμα και με κάθε ματιά μπορούμε να ευχαριστούμε τον Θεό, να βαδίζουμε στο δρόμο του θελήματός Του, και επομένως να κατευθυνόμαστε προς τον τελικό σκοπό μας.

Οι νεωτεριστές, οι τάχα προοδευτικοί, έχουν στο νου τους σύνολη την ανθρωπότητα, όλους τους ανθρώπους στοιβαγμένους μαζί. Είναι όμως γεγονός ότι η «ανθρωπότητα» ή ο «λαός» δεν υπάρχει ως πρόσωπο, ένα πρόσωπο για το οποίο θα μπορούσες κάτι να κάνεις τώρα ακριβώς. Η ανθρωπότητά μας συγκροτείται από ξεχωριστά πρόσωπα. Κάνοντας κάτι για ένα πρόσωπο, το κάνουμε μέσα στο σύνολο των ανθρώπων. Αν ο καθένας μας έκανε ό,τι μπορούσε για οποιονδήποτε άνθρωπο έχει μπροστά στα μάτια του, αντί να ρίχνει μάτια το βλέμμα του τόσο μακριά, στο απρόσωπο σύνολο των ανθρώπων, τότε όλοι μας θα κάναμε κάθε στιγμή ό,τι χρειάζεται γι’ αυτούς που έχουν ανάγκη, κι έτσι θα εδραιώναμε την ευημερία του συνόλου του ανθρώπινου γένους, που αποτελείται από πλούσιους και φτωχούς, από αδύνατους και ισχυρούς. Όσοι οραματίζονται την ευημερία όλης της ανθρωπότητας συνολικά, αδιαφορούν γι’ αυτό που είναι μπροστά στα ματιά τους. Έτσι, όμως, δεν εκπληρώνουν το σκοπό της ζωής, γιατί ούτε τη δυνατότητα έχουν να επιτελέσουν ένα τόσο μεγάλο έργο, όπως είναι η πανανθρώπινη ευημερία, ούτε πάλι αξιοποιούν τις ευκαιρίες, που τους δίνονται, για την εκτέλεση μικρών καλών έργων.

Μου μίλησαν για μια τέτοια περίπτωση στην Αγία Πετρούπολη. Σε μια συγκέντρωση νέων, υπέρμαχων της «πανανθρώπινης ευημερίας» – αυτό ήταν το κεντρικό σύνθημα του «προοδευτικού» παραληρήματός τους- ,κάποιος ...τζέντλεμαν έβγαλε έναν παθιασμένο λόγο για την αγάπη προς την ανθρωπότητα και το λαό. Τους συνεπήρε όλους. Όταν, όμως, γύρισε στο σπίτι του, ο υπηρέτης του, που δεν αντιλήφθηκε την επιστροφή του, δεν του άνοιξε αμέσως την πόρτα και δεν του έδωσε αμέσως κερί. Επιπλέον, επειδή το μπουρί της σόμπας του είχε βουλώσει, το δωμάτιό του ήταν λίγο κρύο. Ε, ο «ανθρωπιστής» μας δεν μπόρεσε να τ’ ανεχθεί όλα αυτά, κι έλουσε τον υπηρέτη του μ’ ένα χείμαρρο από βρισιές. Όταν εκείνος προσπάθησε να δικαιολογηθεί, του κατάφερε κι ένα γερό χτύπημα στο στήθος. Να, λοιπόν, ο φίλος μας με τα λεπτά αισθήματα, αυτός που από το ένα μέρος διαλαλούσε την αγάπη του για την ανθρωπότητα και από το άλλο μέρος, στο ίδιο του το σπίτι, δεν μπορούσε να φερθεί φιλάνθρωπα σ’ έναν μόνο άνθρωπο. Αυτές δούλευαν με ενθουσιασμό και ζήλο σε βιβλιοδετεία, δένοντας βιβλία «προοδευτικού» περιεχομένου, συχνά όμως άφηναν τις μανάδες τους χωρίς ένα κομμάτι ψωμί. Και όμως, πίστευαν ότι «τραβούσαν μπροστά» και θεμελίωναν την ευτυχία της ανθρωπότητας.

Όλοι οι κίνδυνοι προέρχονται από μία νοοτροπία που είναι υπερβολικά και άκριτα φιλελεύθερη. Είναι προτιμότερο να ρίχνεις ταπεινά τα μάτια σου κάτω και να κοιτάς τα πόδια σου, προσέχοντας που πατάς. Αυτός είναι ο πιο σωστός δρόμος.

Σου ξαναγράφω για όλα αυτά, επειδή πρέπει να στερεωθούν στο μυαλό σου. Θέλω να σε προφυλάξω από τη σύγχυση και το σκοτισμό που προξενούν στην ψυχή τα όνειρα των νεωτεριστών.

«Από το βιβλίο: «ΟΣΙΟΥ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΥ
Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
γράμματα σε μια ψυχή»
ΕΚΔΟΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΙΙΚΗΣ 2000