Το πρώτο θηρίο της Αποκαλύψεως
Δημοσιεύτηκε: Σάβ Αύγ 04, 2012 5:57 pm
Αφού προχωρήσαμε κάπως πλέον στη συζήτηση για τα θηρία της Αποκάλυψης, ίσως να ήταν καλύτερα να τα διαχωρίσουμε πια μεταξύ τους και να τα μελετήσουμε σε χωριστές ενότητες.
Στην παρούσα θα επικεντρωθούμε στο θηρίο το πρώτο. Αυτόν που μεταξύ άλλων έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε « ο αντίχριστος ».
Σε συνέχεια λοιπόν, και με τη βοήθεια της συζήτησης που ξεκίνησε, μπορούμε να προσπαθήσουμε να συγκεντρώσουμε εδώ όλα τα σημείο που η Γραφή αναφέρεται στο πρόσωπό του.
Αποκάλυψις 13
1 Καὶ ἐστάθην ἐπὶ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης• καὶ εἶδον ἐκ τῆς θαλάσσης θηρίον ἀναβαῖνον, ἔχον κέρατα δέκα καὶ κεφαλὰς ἑπτά, καὶ ἐπὶ τῶν κεράτων αὐτοῦ δέκα διαδήματα, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτοῦ ὀνόματα βλασφημίας.
2 καὶ τὸ θηρίον ὃ εἶδον ἦν ὅμοιον παρδάλει, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὡς ἄρκτου, καὶ τὸ στόμα αὐτοῦ ὡς στόμα λέοντος. καὶ ἔδωκεν αὐτῷ ὁ δράκων τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ τὸν θρόνον αὐτοῦ καὶ ἐξουσίαν μεγάλην•
3 καὶ μίαν ἐκ τῶν κεφαλῶν αὐτοῦ ὡς ἐσφαγμένην εἰς θάνατον. καὶ ἡ πληγὴ τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἐθεραπεύθη, καὶ ἐθαύμασεν ὅλη ἡ γῆ ὀπίσω τοῦ θηρίου,
4 καὶ προσεκύνησαν τῷ δράκοντι τῷ δεδωκότι τὴν ἐξουσίαν τῷ θηρίῳ, καὶ προσεκύνησαν τῷ θηρίῳ λέγοντες• τίς ὅμοιος τῷ θηρίῳ; τίς δύναται πολεμῆσαι μετ' αὐτοῦ;
5 καὶ ἐδόθη αὐτῷ στόμα λαλοῦν μεγάλα καὶ βλασφημίαν• καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἐξουσία πόλεμον ποιῆσαι μῆνας τεσσαράκοντα δύο.
6 καὶ ἤνοιξε τὸ στόμα αὐτοῦ εἰς βλασφημίαν πρὸς τὸν Θεόν, βλασφημῆσαι τὸ ὄνομα αὐτοῦ καὶ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ, τοὺς ἐν τῷ οὐρανῷ σκηνοῦντας.
7 καὶ ἐδόθη αὐτῷ πόλεμον ποιῆσαι μετὰ τῶν ἁγίων καὶ νικῆσαι αὐτούς, καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἐξουσία ἐπὶ πᾶσαν φυλὴν καὶ λαὸν καὶ γλῶσσαν καὶ ἔθνος.
8 καὶ προσκυνήσουσιν αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν οὐ γέγραπται τὸ ὄνομα ἐν τῷ βιβλίῳ τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου τοῦ ἐσφαγμένου ἀπὸ καταβολῆς κόσμου.
Σε αυτό το σημείο έχουμε ίσως την προσωπογραφία του αντιχρίστου. Εννοώ ότι σε αυτό το χωρίο γίνεται η πιο επικεντρωμένη και συνολική περιγραφή του. Το χωρίο μοιάζει να χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη, μέχρι και το στίχο 4, δείχνει κυρίως συμβολική. Από το 5 μέχρι το 8 τα πράγματα δείχνουν κυριολεκτικά. Το κυριολεκτικό κομμάτι είναι και αυτό που μας βεβαιώνει για το ότι αυτό το θηρίο είναι ο αντίχριστος. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι ο τύπος θα αρχίσει κάποια στιγμή να λέει βλασφημίες εναντίον του Θεού του ίδιου, της δημιουργίας και θα πολεμήσει του πιστούς - την εκκλησία με επιτυχία. Τέλος μαθαίνουμε ότι θα εξουσιάσει τελικά κάθε φυλή και γλώσσα και έθνος. Και ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας θα τον προσκυνήσει.
Για το πρώτο όμως σκέλος, το συμβολικό, το μόνο που γνωρίζουμε ακόμα είναι ότι αναφέρεται σε αυτόν. Όπως επίσης το ότι βρίθει συμβολισμών για τους οποίους χρειάζεται σημαντική επιπλέον μελέτη. Όμως και για αυτό η Γραφή έχει φροντίσει. Μερικά κεφάλαια παρακάτω βρίσκουμε την πρώτη ευθεία οδηγία αποσυμβολισμού των πρώτων στίχων αντάμα με σημαντικές νέες πληροφορίες.
3 καὶ ἀπήνεγκέ με εἰς ἔρημον ἐν πνεύματι. καὶ εἶδον γυναῖκα καθημένην ἐπὶ τὸ θηρίον τὸ κόκκινον, γέμον ὀνόματα βλασφημίας, ἔχον κεφαλὰς ἑπτὰ καὶ κέρατα δέκα.…
…
7 Και μοι είπεν ο άγγελος. Διά τι εθαύμασας; εγώ θέλω σοι ειπεί το μυστήριον …του θηρίου του βαστάζοντος αυτήν, το οποίον έχει τας επτά κεφαλάς και τα δέκα κέρατα.
8 Το θηρίον, το οποίον είδες, ήτο και δεν είναι, και μέλλει να αναβή εκ της αβύσσου και να υπάγη εις απώλειαν• και θέλουσι θαυμάσει οι κατοικούντες επί της γης, των οποίων τα ονόματα δεν είναι γεγραμμένα εν τω βιβλίω της ζωής από καταβολής κόσμου, βλέποντες το θηρίον, το οποίον ήτο και δεν είναι, αν και ήναι.
9 Εδώ είναι ο νούς ο έχων σοφίαν. Αι επτά κεφαλαί είναι επτά όρη, όπου η γυνή κάθηται επ' αυτών•
10 και είναι επτά βασιλείς• οι πέντε έπεσαν, και ο εις είναι, ο άλλος δεν ήλθεν έτι, και όταν έλθη, ολίγον πρέπει να μείνη.
11 Και το θηρίον, το οποίον ήτο και δεν είναι, είναι και αυτός ο όγδοος, και είναι εκ των επτά, και υπάγει εις απώλειαν.
12 Και τα δέκα κέρατα, τα οποία είδες, είναι δέκα βασιλείς, οίτινες βασιλείαν δεν έλαβον έτι, αλλά μίαν ώραν λαμβάνουσιν εξουσίαν ως βασιλείς μετά του θηρίου.
13 Ούτοι έχουσι μίαν γνώμην και θέλουσι παραδώσει εις το θηρίον την δύναμιν και την εξουσίαν εαυτών.
14 Ούτοι θέλουσι πολεμήσει με το Αρνίον, και το Αρνίον θέλει νικήσει αυτούς, διότι είναι Κύριος των κυρίων και Βασιλεύς των βασιλέων, και όσοι είναι μετ' αυτού είναι κλητοί και εκλεκτοί και πιστοί.
…
16 Και τα δέκα κέρατα, τα οποία είδες επί το θηρίον, ούτοι θέλουσι μισήσει την πόρνην και θέλουσι κάμει αυτήν ηρημωμένην και γυμνήν, και τας σάρκας αυτής θέλουσι φάγει, και αυτήν θέλουσι κατακαύσει εν πυρί.
17 Διότι ο Θεός έδωκεν εις τας καρδίας αυτών να κάμωσι την γνώμην αυτού, και να γείνωσι της αυτής γνώμης και να δώσωσι την βασιλείαν αυτών εις το θηρίον, εωσού εκτελεσθώσιν οι λόγοι του Θεού.
Ο άγγελος του Κυρίου είναι ξεκάθαρος ως προς το τι θα πει. Θα πει το μυστήριο του θηρίου (και της γυναίκας αλλά με το θηρίο ασχολούμαστε τώρα). Και ο άγγελος πράγματι, ερμηνεύει/αποσυμβολίζει το σύμβολα που πρωτοείδαμε στο κεφάλαιο 13, την παρουσίαση προσθέτοντας και επιπλέον πληροφορίες.
Εδώ λοιπόν είναι το σημείο όπου και αρχίζουμε να εξετάζουμε τα σύμβολα. Αν μπορούσαμε θα έπρεπε να είχαμε το απόσπασμα του κεφ 13 και αυτό του 17 δίπλα δίπλα.
13
1 …είχε κεφαλάς επτά και κέρατα δέκα, και επί των κεράτων αυτού δέκα διαδήματα και επί τας κεφαλάς αυτού όνομα βλασφημίας.
17
9 Εδώ είναι ο νούς ο έχων σοφίαν. Αι επτά κεφαλαί είναι επτά όρη, όπου η γυνή κάθηται επ' αυτών•
10 και είναι επτά βασιλείς• οι πέντε έπεσαν, και ο εις είναι, ο άλλος δεν ήλθεν έτι, και όταν έλθη, ολίγον πρέπει να μείνη.
Το πρώτο σύμβολο περί της μορφής του θηρίου, είναι οι επτά κεφαλές. Δομικό στοιχείο της ύπαρξής του, όπως είναι το κεφάλι για το σώμα.
Ο αποσυμβολισμός, αμέσως μετά την αναφορά στο νου τον έχοντα σοφία, μπαίνει στο ίδιο σημείο. Τι είναι οι κεφαλές. Και το πρώτο πράγματα που πρέπει να μας τραβήξει έντονα μόλις το αντιληφθούμε, είναι ότι οι επτά κεφαλές συμβολίζουν ΔΥΟ πράγματα και όχι ένα. Μεγάλης σημασίας για την πορεία της αναζήτησής μας, το να το θυμόμαστε αυτό. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι μας δείχνει ο άγγελος το μυστήριο. Δεν είναι καθόλου απλό (παίζεται αν είναι καν εφικτό) το να δούμε και να καταλάβουμε.
Αυτόματα λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι το θηρίο που κοιτάμε έχει ΔΥΟ υποστάσεις/φύσεις και όχι μια. Είναι μεν κομμάτι της ίδιας οντότητας και τα δύο σκέλη, αλλά είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Το θηρίο δεν είναι μόνο άνθρωπος, ο αντίχριστος αλλά και κάτι ακόμα. Έχει λοιπόν ΔΥΟ μορφές, για τις οποίες παίρνουμε ξεχωριστά στοιχεία. Επίσης συμπεραίνουμε ότι το θηρίο αυτό δεν είναι μόνο αυτό που αποκαλούμε αντίχριστος-το πρόσωπο. Το θηρίο είναι ένας όρος ακόμα μεγαλύτερος, και η συνολική του παρουσία δεν αποτελείται μόνο από τον άνθρωπο που θα το προσωποποίήσει.
Οι κεφαλές λοιπόν μας λέει ο άγγελος, είναι ΟΡΗ!!! Η πρώτη μορφή του θηρίου παίρνει κάποιο σχήμα αλλά ένα μικρό σοκ στη συνειδητοποίηση ότι ένα σύμβολο εξηγείται με ένα άλλο σύμβολο. Θέλει και άλλο ψάξιμο για να βρούμε την ερμηνεία του όρους. Κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη.
Ο άγγελος όμως επίσης μας λέει ότι οι κεφαλές είναι ΒΑΣΙΛΕΙΣ! Η άλλη του μορφή. Και για άλλη μια φορά βρισκόμαστε μπροστά σε μια περίπτωση μια ερμηνείας με δύο σκέλη: ένα συμβολικό και ένα κυριολεκτικό. Μιας και τα όρη δύσκολα μοιάζουν να είναι πραγματικά βουνά εκτός του ότι χρησιμοποιείται συχνά και σαν σύμβολο. Αλλά το βασιλείς δύσκολα μοιάζει να είναι σύμβολο. Και γιατί δε δημιουργεί πρόβλημα στην ερμηνεία, αλλά και γιατί δύσκολα θα βρεθεί συμβολική χρήση της λέξεως στην υπόλοιπη Γραφή. Όμως τώρα το ερώτημα είναι αν μπορούμε να καταλήξουμε στο ότι είναι και άνθρωποι. Πολύ σημαντικό όμως αυτό που μαθαίνουμε για το ότι 5 έπεσαν, ο ένας είναι, και ο άλλος ακόμα δεν ήλθε. Αυτομάτως έχουμε στοιχεία και για το ποιοι είναι κάποιοι από αυτούς τους βασιλείς. Και στοιχεία σημαντικότατα όμως για τον ίδιο τον αντίχριστο υπό τη μορφή του επίγειου βασιλέως.
Σημαντικό στοιχείο επίσης ότι οι βασιλείς αυτοί, μέρος του θηρίου σαν πρότερες παρουσίες που το αντιπροσώπευαν, εκπροσωπούσαν, προσωποποιούσαν και αποτελούσαν/αποτελούν, δεν συνυπάρχουν απαραίτητα με το θηρίο στον πλανήτη γη. Το ίδιο το θηρίο ανεβαίνει από την άβυσσο/θάλασσα κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Όμως ξέρουμε ότι ήταν, αλλά δεν είναι, τουλάχιστον τη στιγμή που ο Ιωάννης βλέπει την Αποκάλυψη. Τη στιγμή εκείνη όμως, ένας βασιλέας, ο έκτος, ΕΙΝΑΙ. Άρα το θηρίο σαν οντότητα/ύπαρξη δεν είναι απαραίτητο να είναι εκεί ταυτόχρονα με τους επτά βασιλείς. Έχει ξεχωριστή/αυτούσια/αυτόνομη ύπαρξη. Αλλά δομικά συστατικά του, πχ βασιλείς, μπορεί να είναι, και πιθανότατα είναι συνεχώς παρόντα σε αυτή τη γη.
Σημαντικότατο επίσης το στοιχείο ότι το θηρίο ήταν, που σημαίνει ότι στο παρελθόν, κάποτε, υπήρχε φυσική παρουσία του ίδιου του θηρίου επί της γης. Η παρουσία αυτού λοιπόν κάποια στιγμή και με κάποιο τρόπο διακόπηκε. Το πότε και το πώς είναι θέμα άλλης μελέτης σε πιο θολά εδάφη. Αλλά το σίγουρο είναι ότι αυτή η διακοπή κάποια στιγμή θα σταματήσει. Και θα σταματήσει όταν το θηρίο ανεβεί από την άβυσσο. Άρα, είναι λογικό το συμπέρασμα ότι το θηρίο βρίσκεται στην άβυσσο κατά τη διάρκεια της διακοπής της φυσικής του παρουσίας επί της γης. Οπότε παρόλο που το πότε και το πώς είναι δύσκολο να εντοπιστούν, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι το ίδιο το θηρίο βρίσκεται (για κάποιο λόγο και από κάποτε) στην άβυσσο.
Ξέρουμε όμως και άλλα πράγματα πλέον, αφού το εντοπίσαμε στην άβυσσο. Ξέρουμε ότι η άβυσσος, είναι υπαρκτό μέρος, και υπάρχει η αντίστοιχη συζήτηση. Ξέρουμε ακόμα αυτά που μας λέει η Αποκάλυψη.
1 Καὶ ὁ πέμπτος ἄγγελος ἐσάλπισε• καὶ εἶδον ἀστέρα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεπτωκότα εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἡ κλεὶς τοῦ φρέατος τῆς ἀβύσσου,
2 καὶ ἤνοιξε τὸ φρέαρ τῆς ἀβύσσου,
Η άβυσσος έχει ένα φρεάτιο. Πιθανότατα η είσοδος και έξοδός της. Η μοναδική. Και είναι κλειδωμένη. Μπορεί κανείς κάλλιστα να θεωρήσει ότι ομοιάζει με μια φυλακή, με μία μόνο πόρτα. Και αυτή είναι κλειδωμένη. Μέσα στη φυλακή αυτή βρίσκεται το θηρίο, και κάποια στιγμή θα βγει.
Τα επιπλέον στοιχεία πολλά. Και ως προς το πώς θα βγει, και ως το αν είναι μόνο του στην άβυσσο, και ως προς τη θέση του εκεί.
Ένα ένα.
Για να βγει υπάρχει ένα κλειδί. Το λογικό είναι να το έχει στην κατοχή του αυτός που έβαλε το θηρίο φυλακή. Σε κάθε περίπτωση το κλειδί αυτό δίνεται σε έναν αστέρα του ουρανού. Αυτός ο αστέρας πέφτει στην γή και του δίνεται και το κλειδί της πόρτας της φυλακής. Της πόρτας προς την επιφάνεια της γης. Πλούσιοι συμβολισμοί που πρέπει να είναι πλέον αναγνωρίσιμοι άνευ κόπου όσο και αν είναι δύσκολο να τους χωνέψει η διάνοιά μας. Ο αστέρας ανοίγει την πόρτα …
καὶ ἀνέβη καπνὸς ἐκ τοῦ φρέατος ὡς καπνὸς καμίνου καιομένης, καὶ ἐσκοτίσθη ὁ ἥλιος καὶ ὁ ἀὴρ ἐκ τοῦ καπνοῦ τοῦ φρέατος.
3 καὶ ἐκ τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ἀκρίδες εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐταῖς ἐξουσία ὡς ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ σκορπίοι τῆς γῆς•
…
7 καὶ τὰ ὁμοιώματα τῶν ἀκρίδων ὅμοια ἵπποις ἡτοιμασμένοις εἰς πόλεμον, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ὡς στέφανοι ὅμοιοι χρυσίῳ, καὶ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὡς πρόσωπα ἀνθρώπων,
8 καὶ εἶχον τρίχας ὡς τρίχας γυναικῶν, καὶ οἱ ὀδόντες αὐτῶν ὡς λεόντων ἦσαν,
9 καὶ εἶχον θώρακας ὡς θώρακας σιδηροῦς, καὶ ἡ φωνὴ τῶν πτερύγων αὐτῶν ὡς φωνὴ ἁρμάτων ἵππων πολλῶν τρεχόντων εἰς πόλεμον.
10 καὶ ἔχουσιν οὐρὰς ὁμοίας σκορπίοις καὶ κέντρα, καὶ ἐν ταῖς οὐραῖς αὐτῶν ἐξουσίαν ἔχουσι τοῦ ἀδικῆσαι τοὺς ἀνθρώπους μῆνας πέντε.
11 ἔχουσιν ἐπ' αὐτῶν βασιλέα τὸν ἄγγελον τῆς ἀβύσσου• ὄνομα αὐτῷ Ἑβραϊστὶ Ἀβαδδών, ἐν δὲ τῇ Ἑλληνικῇ ὄνομα ἔχει Ἀπολλύων
Όποιος και να ήταν ο αστέρας με το κλειδί, οι πληροφορίες για το θηρίο που βρίσκεται στην άβυσσο έχουν προτεραιότητα.
Το θηρίο κατέχει βασιλική θέση και είναι αγγελική ύπαρξη. Άρα επιβεβαιώνουμε το ότι το θηρίο δεν είναι άνθρωπος και ότι υπερβαίνει κατά πολύ τις ανθρώπινες δυνατότητες. Μαθαίνουμε ότι είναι άγγελος. Και έχει υπό τη βασιλεία του κάποια όντα τα οποία περιγράφονται εξ ίσου υπερφυσικά και τα οποία εμφανίζονται ταυτόχρονα με το βασιλιά τους. Δεν είναι ξεκάθαρο απόλυτα από το κείμενο το κατά πόσο βρίσκονται και αυτά μαζί του στην άβυσσο.
Κάποιος άγγελος λοιπόν βρίσκεται κλειδωμένος στην άβυσσο. Είναι γνωστός στους υπηκόους του σαν ‘ο άγγελος της αβύσσου’ και πιθανότατα είναι γνωστός και πέρα από αυτούς. Δύο ακόμα ονόματά του μας δίνονται από την Αποκάλυψη. Ας μην παραξενευόμαστε. Το θηρίο έχει πολλά ονόματα. Για την ακρίβεια είναι γεμάτο (γέμον) ονόματα βλασφημίας. Στις κεφαλές του κυριαρχούν κάποια από αυτά.
Η Αποκάλυψη λοιπόν μας λέει ότι το θηρίο, αυτό που επάνω του κάθεται η πόρνη, ο άγγελος που θα βγει από την άβυσσο, αυτός που θα κάνει πόλεμο με τους αγίους και θα τους νικήσει, που θα νικήσει τους δύο μάρτυρες, το θηρίο που θα προσκυνήσει όλη η ανθρωπότητα, το θηρίο που είναι επίσης γνωστό στους Εβραίους σας Αβαδδών και στους Έλληνες σαν Απολλύων, ο όγδοος βασιλιάς, είναι ένα και το αυτό. Και σε μεγάλο βαθμό περικλείεται σε αυτό που καλούμε Ο αντίχριστος. Θα μπορούσαμε ίσως καλύτερα να πούμε ότι το θηρίο είναι η οντότητα που θα ενσαρκωθεί επί της γης με ανθρώπινη μορφή και που καλούμε αντίχριστο. Ένα είναι το θηρίο το πρώτο και για τον ίδιο ένα είναι όλα αυτά. Και ας μην εκπλαγούμε με τη σκέψη ότι εντοπίζοντας καλύτερα αυτόν τον έναν, είτε μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας, είτε μέσα στην Αποκάλυψη, είτε μέσα στη Γραφή, είτε σε όλα αυτά μαζί, θα εμφανιστούν και άλλα σημεία που πάλι σε αυτόν αναφέρονται, και άλλα έχουν να μας πουν περί της αφεντιάς του. Ο Δράκοντας ο ίδιος μόνο, ο όφις ο αρχαίος, είναι πάνω από αυτόν. Μιλάμε για τον νούμερο δύο της ανίερης ιεραρχίας. Πρώτο ανάμεσα στις αρχές, τις εξουσίες και τους κοσμοκράτορες του σκότους. (και για αυτούς μας μιλάει η Γραφή. Για όλους μιλάει, καθέναν τη τάξη του).
Αυτή η μη ανθρώπινη οντότητα λοιπόν, που έχει παρελθόν κατά την ύπαρξή της προ αβύσσου, θα αποκτήσει πρόσβαση στον ορατό κόσμο. Αν κρίνουμε δε από την δυνατότητα επίδρασης στις ανθρώπινες οντότητες που έχουν οι υπήκοοι του είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτός θα έχει ακόμα μεγαλύτερες. Αυτή η οντότητα δηλαδή θα έχει σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες στο ορατό/αισθητό από τον άνθρωπο σύμπαν. Την εξουσία του ίδιου του δράκοντα επί της γης με λίγα λόγια. Ένας ισχυρότατος παραβάτης και φυλακισμένος άγγελος, λυμένος πάνω στον πλανήτη γη. Ακούγεται ήδη σαν ταινία τρόμου.
Ίσως σιγά σιγά να βλέπουμε λίγο καλύτερα το ποιόν του θηρίου. Που ήδη το βλέπουμε γύρω μας σε μία μορφή του, αλλά που θα φτάσει να κοιτάξει εν πλήρη ισχύ την ανθρωπότητα κατά πρόσωπο. Face to face που λέμε με ανανεωμένες δυνάμεις και πολύ πεινασμένο. Μόλις βγήκε άλλωστε από τη φυλακή και ήρθε να βασιλέψει….στους ανθρώπους. Ο Θεός να μας φυλάξει. Σάρκα και αίμα δεν θα μπορέσει να σταθεί απέναντί του.
Στην παρούσα θα επικεντρωθούμε στο θηρίο το πρώτο. Αυτόν που μεταξύ άλλων έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε « ο αντίχριστος ».
Σε συνέχεια λοιπόν, και με τη βοήθεια της συζήτησης που ξεκίνησε, μπορούμε να προσπαθήσουμε να συγκεντρώσουμε εδώ όλα τα σημείο που η Γραφή αναφέρεται στο πρόσωπό του.
Αποκάλυψις 13
1 Καὶ ἐστάθην ἐπὶ τὴν ἄμμον τῆς θαλάσσης• καὶ εἶδον ἐκ τῆς θαλάσσης θηρίον ἀναβαῖνον, ἔχον κέρατα δέκα καὶ κεφαλὰς ἑπτά, καὶ ἐπὶ τῶν κεράτων αὐτοῦ δέκα διαδήματα, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτοῦ ὀνόματα βλασφημίας.
2 καὶ τὸ θηρίον ὃ εἶδον ἦν ὅμοιον παρδάλει, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὡς ἄρκτου, καὶ τὸ στόμα αὐτοῦ ὡς στόμα λέοντος. καὶ ἔδωκεν αὐτῷ ὁ δράκων τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ τὸν θρόνον αὐτοῦ καὶ ἐξουσίαν μεγάλην•
3 καὶ μίαν ἐκ τῶν κεφαλῶν αὐτοῦ ὡς ἐσφαγμένην εἰς θάνατον. καὶ ἡ πληγὴ τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἐθεραπεύθη, καὶ ἐθαύμασεν ὅλη ἡ γῆ ὀπίσω τοῦ θηρίου,
4 καὶ προσεκύνησαν τῷ δράκοντι τῷ δεδωκότι τὴν ἐξουσίαν τῷ θηρίῳ, καὶ προσεκύνησαν τῷ θηρίῳ λέγοντες• τίς ὅμοιος τῷ θηρίῳ; τίς δύναται πολεμῆσαι μετ' αὐτοῦ;
5 καὶ ἐδόθη αὐτῷ στόμα λαλοῦν μεγάλα καὶ βλασφημίαν• καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἐξουσία πόλεμον ποιῆσαι μῆνας τεσσαράκοντα δύο.
6 καὶ ἤνοιξε τὸ στόμα αὐτοῦ εἰς βλασφημίαν πρὸς τὸν Θεόν, βλασφημῆσαι τὸ ὄνομα αὐτοῦ καὶ τὴν σκηνὴν αὐτοῦ, τοὺς ἐν τῷ οὐρανῷ σκηνοῦντας.
7 καὶ ἐδόθη αὐτῷ πόλεμον ποιῆσαι μετὰ τῶν ἁγίων καὶ νικῆσαι αὐτούς, καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἐξουσία ἐπὶ πᾶσαν φυλὴν καὶ λαὸν καὶ γλῶσσαν καὶ ἔθνος.
8 καὶ προσκυνήσουσιν αὐτὸν πάντες οἱ κατοικοῦντες ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν οὐ γέγραπται τὸ ὄνομα ἐν τῷ βιβλίῳ τῆς ζωῆς τοῦ ἀρνίου τοῦ ἐσφαγμένου ἀπὸ καταβολῆς κόσμου.
Σε αυτό το σημείο έχουμε ίσως την προσωπογραφία του αντιχρίστου. Εννοώ ότι σε αυτό το χωρίο γίνεται η πιο επικεντρωμένη και συνολική περιγραφή του. Το χωρίο μοιάζει να χωρίζεται σε δύο ενότητες. Η πρώτη, μέχρι και το στίχο 4, δείχνει κυρίως συμβολική. Από το 5 μέχρι το 8 τα πράγματα δείχνουν κυριολεκτικά. Το κυριολεκτικό κομμάτι είναι και αυτό που μας βεβαιώνει για το ότι αυτό το θηρίο είναι ο αντίχριστος. Μαθαίνουμε λοιπόν ότι ο τύπος θα αρχίσει κάποια στιγμή να λέει βλασφημίες εναντίον του Θεού του ίδιου, της δημιουργίας και θα πολεμήσει του πιστούς - την εκκλησία με επιτυχία. Τέλος μαθαίνουμε ότι θα εξουσιάσει τελικά κάθε φυλή και γλώσσα και έθνος. Και ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας θα τον προσκυνήσει.
Για το πρώτο όμως σκέλος, το συμβολικό, το μόνο που γνωρίζουμε ακόμα είναι ότι αναφέρεται σε αυτόν. Όπως επίσης το ότι βρίθει συμβολισμών για τους οποίους χρειάζεται σημαντική επιπλέον μελέτη. Όμως και για αυτό η Γραφή έχει φροντίσει. Μερικά κεφάλαια παρακάτω βρίσκουμε την πρώτη ευθεία οδηγία αποσυμβολισμού των πρώτων στίχων αντάμα με σημαντικές νέες πληροφορίες.
3 καὶ ἀπήνεγκέ με εἰς ἔρημον ἐν πνεύματι. καὶ εἶδον γυναῖκα καθημένην ἐπὶ τὸ θηρίον τὸ κόκκινον, γέμον ὀνόματα βλασφημίας, ἔχον κεφαλὰς ἑπτὰ καὶ κέρατα δέκα.…
…
7 Και μοι είπεν ο άγγελος. Διά τι εθαύμασας; εγώ θέλω σοι ειπεί το μυστήριον …του θηρίου του βαστάζοντος αυτήν, το οποίον έχει τας επτά κεφαλάς και τα δέκα κέρατα.
8 Το θηρίον, το οποίον είδες, ήτο και δεν είναι, και μέλλει να αναβή εκ της αβύσσου και να υπάγη εις απώλειαν• και θέλουσι θαυμάσει οι κατοικούντες επί της γης, των οποίων τα ονόματα δεν είναι γεγραμμένα εν τω βιβλίω της ζωής από καταβολής κόσμου, βλέποντες το θηρίον, το οποίον ήτο και δεν είναι, αν και ήναι.
9 Εδώ είναι ο νούς ο έχων σοφίαν. Αι επτά κεφαλαί είναι επτά όρη, όπου η γυνή κάθηται επ' αυτών•
10 και είναι επτά βασιλείς• οι πέντε έπεσαν, και ο εις είναι, ο άλλος δεν ήλθεν έτι, και όταν έλθη, ολίγον πρέπει να μείνη.
11 Και το θηρίον, το οποίον ήτο και δεν είναι, είναι και αυτός ο όγδοος, και είναι εκ των επτά, και υπάγει εις απώλειαν.
12 Και τα δέκα κέρατα, τα οποία είδες, είναι δέκα βασιλείς, οίτινες βασιλείαν δεν έλαβον έτι, αλλά μίαν ώραν λαμβάνουσιν εξουσίαν ως βασιλείς μετά του θηρίου.
13 Ούτοι έχουσι μίαν γνώμην και θέλουσι παραδώσει εις το θηρίον την δύναμιν και την εξουσίαν εαυτών.
14 Ούτοι θέλουσι πολεμήσει με το Αρνίον, και το Αρνίον θέλει νικήσει αυτούς, διότι είναι Κύριος των κυρίων και Βασιλεύς των βασιλέων, και όσοι είναι μετ' αυτού είναι κλητοί και εκλεκτοί και πιστοί.
…
16 Και τα δέκα κέρατα, τα οποία είδες επί το θηρίον, ούτοι θέλουσι μισήσει την πόρνην και θέλουσι κάμει αυτήν ηρημωμένην και γυμνήν, και τας σάρκας αυτής θέλουσι φάγει, και αυτήν θέλουσι κατακαύσει εν πυρί.
17 Διότι ο Θεός έδωκεν εις τας καρδίας αυτών να κάμωσι την γνώμην αυτού, και να γείνωσι της αυτής γνώμης και να δώσωσι την βασιλείαν αυτών εις το θηρίον, εωσού εκτελεσθώσιν οι λόγοι του Θεού.
Ο άγγελος του Κυρίου είναι ξεκάθαρος ως προς το τι θα πει. Θα πει το μυστήριο του θηρίου (και της γυναίκας αλλά με το θηρίο ασχολούμαστε τώρα). Και ο άγγελος πράγματι, ερμηνεύει/αποσυμβολίζει το σύμβολα που πρωτοείδαμε στο κεφάλαιο 13, την παρουσίαση προσθέτοντας και επιπλέον πληροφορίες.
Εδώ λοιπόν είναι το σημείο όπου και αρχίζουμε να εξετάζουμε τα σύμβολα. Αν μπορούσαμε θα έπρεπε να είχαμε το απόσπασμα του κεφ 13 και αυτό του 17 δίπλα δίπλα.
13
1 …είχε κεφαλάς επτά και κέρατα δέκα, και επί των κεράτων αυτού δέκα διαδήματα και επί τας κεφαλάς αυτού όνομα βλασφημίας.
17
9 Εδώ είναι ο νούς ο έχων σοφίαν. Αι επτά κεφαλαί είναι επτά όρη, όπου η γυνή κάθηται επ' αυτών•
10 και είναι επτά βασιλείς• οι πέντε έπεσαν, και ο εις είναι, ο άλλος δεν ήλθεν έτι, και όταν έλθη, ολίγον πρέπει να μείνη.
Το πρώτο σύμβολο περί της μορφής του θηρίου, είναι οι επτά κεφαλές. Δομικό στοιχείο της ύπαρξής του, όπως είναι το κεφάλι για το σώμα.
Ο αποσυμβολισμός, αμέσως μετά την αναφορά στο νου τον έχοντα σοφία, μπαίνει στο ίδιο σημείο. Τι είναι οι κεφαλές. Και το πρώτο πράγματα που πρέπει να μας τραβήξει έντονα μόλις το αντιληφθούμε, είναι ότι οι επτά κεφαλές συμβολίζουν ΔΥΟ πράγματα και όχι ένα. Μεγάλης σημασίας για την πορεία της αναζήτησής μας, το να το θυμόμαστε αυτό. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι μας δείχνει ο άγγελος το μυστήριο. Δεν είναι καθόλου απλό (παίζεται αν είναι καν εφικτό) το να δούμε και να καταλάβουμε.
Αυτόματα λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι το θηρίο που κοιτάμε έχει ΔΥΟ υποστάσεις/φύσεις και όχι μια. Είναι μεν κομμάτι της ίδιας οντότητας και τα δύο σκέλη, αλλά είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Το θηρίο δεν είναι μόνο άνθρωπος, ο αντίχριστος αλλά και κάτι ακόμα. Έχει λοιπόν ΔΥΟ μορφές, για τις οποίες παίρνουμε ξεχωριστά στοιχεία. Επίσης συμπεραίνουμε ότι το θηρίο αυτό δεν είναι μόνο αυτό που αποκαλούμε αντίχριστος-το πρόσωπο. Το θηρίο είναι ένας όρος ακόμα μεγαλύτερος, και η συνολική του παρουσία δεν αποτελείται μόνο από τον άνθρωπο που θα το προσωποποίήσει.
Οι κεφαλές λοιπόν μας λέει ο άγγελος, είναι ΟΡΗ!!! Η πρώτη μορφή του θηρίου παίρνει κάποιο σχήμα αλλά ένα μικρό σοκ στη συνειδητοποίηση ότι ένα σύμβολο εξηγείται με ένα άλλο σύμβολο. Θέλει και άλλο ψάξιμο για να βρούμε την ερμηνεία του όρους. Κάθε βοήθεια ευπρόσδεκτη.
Ο άγγελος όμως επίσης μας λέει ότι οι κεφαλές είναι ΒΑΣΙΛΕΙΣ! Η άλλη του μορφή. Και για άλλη μια φορά βρισκόμαστε μπροστά σε μια περίπτωση μια ερμηνείας με δύο σκέλη: ένα συμβολικό και ένα κυριολεκτικό. Μιας και τα όρη δύσκολα μοιάζουν να είναι πραγματικά βουνά εκτός του ότι χρησιμοποιείται συχνά και σαν σύμβολο. Αλλά το βασιλείς δύσκολα μοιάζει να είναι σύμβολο. Και γιατί δε δημιουργεί πρόβλημα στην ερμηνεία, αλλά και γιατί δύσκολα θα βρεθεί συμβολική χρήση της λέξεως στην υπόλοιπη Γραφή. Όμως τώρα το ερώτημα είναι αν μπορούμε να καταλήξουμε στο ότι είναι και άνθρωποι. Πολύ σημαντικό όμως αυτό που μαθαίνουμε για το ότι 5 έπεσαν, ο ένας είναι, και ο άλλος ακόμα δεν ήλθε. Αυτομάτως έχουμε στοιχεία και για το ποιοι είναι κάποιοι από αυτούς τους βασιλείς. Και στοιχεία σημαντικότατα όμως για τον ίδιο τον αντίχριστο υπό τη μορφή του επίγειου βασιλέως.
Σημαντικό στοιχείο επίσης ότι οι βασιλείς αυτοί, μέρος του θηρίου σαν πρότερες παρουσίες που το αντιπροσώπευαν, εκπροσωπούσαν, προσωποποιούσαν και αποτελούσαν/αποτελούν, δεν συνυπάρχουν απαραίτητα με το θηρίο στον πλανήτη γη. Το ίδιο το θηρίο ανεβαίνει από την άβυσσο/θάλασσα κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Όμως ξέρουμε ότι ήταν, αλλά δεν είναι, τουλάχιστον τη στιγμή που ο Ιωάννης βλέπει την Αποκάλυψη. Τη στιγμή εκείνη όμως, ένας βασιλέας, ο έκτος, ΕΙΝΑΙ. Άρα το θηρίο σαν οντότητα/ύπαρξη δεν είναι απαραίτητο να είναι εκεί ταυτόχρονα με τους επτά βασιλείς. Έχει ξεχωριστή/αυτούσια/αυτόνομη ύπαρξη. Αλλά δομικά συστατικά του, πχ βασιλείς, μπορεί να είναι, και πιθανότατα είναι συνεχώς παρόντα σε αυτή τη γη.
Σημαντικότατο επίσης το στοιχείο ότι το θηρίο ήταν, που σημαίνει ότι στο παρελθόν, κάποτε, υπήρχε φυσική παρουσία του ίδιου του θηρίου επί της γης. Η παρουσία αυτού λοιπόν κάποια στιγμή και με κάποιο τρόπο διακόπηκε. Το πότε και το πώς είναι θέμα άλλης μελέτης σε πιο θολά εδάφη. Αλλά το σίγουρο είναι ότι αυτή η διακοπή κάποια στιγμή θα σταματήσει. Και θα σταματήσει όταν το θηρίο ανεβεί από την άβυσσο. Άρα, είναι λογικό το συμπέρασμα ότι το θηρίο βρίσκεται στην άβυσσο κατά τη διάρκεια της διακοπής της φυσικής του παρουσίας επί της γης. Οπότε παρόλο που το πότε και το πώς είναι δύσκολο να εντοπιστούν, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι το ίδιο το θηρίο βρίσκεται (για κάποιο λόγο και από κάποτε) στην άβυσσο.
Ξέρουμε όμως και άλλα πράγματα πλέον, αφού το εντοπίσαμε στην άβυσσο. Ξέρουμε ότι η άβυσσος, είναι υπαρκτό μέρος, και υπάρχει η αντίστοιχη συζήτηση. Ξέρουμε ακόμα αυτά που μας λέει η Αποκάλυψη.
1 Καὶ ὁ πέμπτος ἄγγελος ἐσάλπισε• καὶ εἶδον ἀστέρα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεπτωκότα εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἡ κλεὶς τοῦ φρέατος τῆς ἀβύσσου,
2 καὶ ἤνοιξε τὸ φρέαρ τῆς ἀβύσσου,
Η άβυσσος έχει ένα φρεάτιο. Πιθανότατα η είσοδος και έξοδός της. Η μοναδική. Και είναι κλειδωμένη. Μπορεί κανείς κάλλιστα να θεωρήσει ότι ομοιάζει με μια φυλακή, με μία μόνο πόρτα. Και αυτή είναι κλειδωμένη. Μέσα στη φυλακή αυτή βρίσκεται το θηρίο, και κάποια στιγμή θα βγει.
Τα επιπλέον στοιχεία πολλά. Και ως προς το πώς θα βγει, και ως το αν είναι μόνο του στην άβυσσο, και ως προς τη θέση του εκεί.
Ένα ένα.
Για να βγει υπάρχει ένα κλειδί. Το λογικό είναι να το έχει στην κατοχή του αυτός που έβαλε το θηρίο φυλακή. Σε κάθε περίπτωση το κλειδί αυτό δίνεται σε έναν αστέρα του ουρανού. Αυτός ο αστέρας πέφτει στην γή και του δίνεται και το κλειδί της πόρτας της φυλακής. Της πόρτας προς την επιφάνεια της γης. Πλούσιοι συμβολισμοί που πρέπει να είναι πλέον αναγνωρίσιμοι άνευ κόπου όσο και αν είναι δύσκολο να τους χωνέψει η διάνοιά μας. Ο αστέρας ανοίγει την πόρτα …
καὶ ἀνέβη καπνὸς ἐκ τοῦ φρέατος ὡς καπνὸς καμίνου καιομένης, καὶ ἐσκοτίσθη ὁ ἥλιος καὶ ὁ ἀὴρ ἐκ τοῦ καπνοῦ τοῦ φρέατος.
3 καὶ ἐκ τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ἀκρίδες εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐταῖς ἐξουσία ὡς ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ σκορπίοι τῆς γῆς•
…
7 καὶ τὰ ὁμοιώματα τῶν ἀκρίδων ὅμοια ἵπποις ἡτοιμασμένοις εἰς πόλεμον, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ὡς στέφανοι ὅμοιοι χρυσίῳ, καὶ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὡς πρόσωπα ἀνθρώπων,
8 καὶ εἶχον τρίχας ὡς τρίχας γυναικῶν, καὶ οἱ ὀδόντες αὐτῶν ὡς λεόντων ἦσαν,
9 καὶ εἶχον θώρακας ὡς θώρακας σιδηροῦς, καὶ ἡ φωνὴ τῶν πτερύγων αὐτῶν ὡς φωνὴ ἁρμάτων ἵππων πολλῶν τρεχόντων εἰς πόλεμον.
10 καὶ ἔχουσιν οὐρὰς ὁμοίας σκορπίοις καὶ κέντρα, καὶ ἐν ταῖς οὐραῖς αὐτῶν ἐξουσίαν ἔχουσι τοῦ ἀδικῆσαι τοὺς ἀνθρώπους μῆνας πέντε.
11 ἔχουσιν ἐπ' αὐτῶν βασιλέα τὸν ἄγγελον τῆς ἀβύσσου• ὄνομα αὐτῷ Ἑβραϊστὶ Ἀβαδδών, ἐν δὲ τῇ Ἑλληνικῇ ὄνομα ἔχει Ἀπολλύων
Όποιος και να ήταν ο αστέρας με το κλειδί, οι πληροφορίες για το θηρίο που βρίσκεται στην άβυσσο έχουν προτεραιότητα.
Το θηρίο κατέχει βασιλική θέση και είναι αγγελική ύπαρξη. Άρα επιβεβαιώνουμε το ότι το θηρίο δεν είναι άνθρωπος και ότι υπερβαίνει κατά πολύ τις ανθρώπινες δυνατότητες. Μαθαίνουμε ότι είναι άγγελος. Και έχει υπό τη βασιλεία του κάποια όντα τα οποία περιγράφονται εξ ίσου υπερφυσικά και τα οποία εμφανίζονται ταυτόχρονα με το βασιλιά τους. Δεν είναι ξεκάθαρο απόλυτα από το κείμενο το κατά πόσο βρίσκονται και αυτά μαζί του στην άβυσσο.
Κάποιος άγγελος λοιπόν βρίσκεται κλειδωμένος στην άβυσσο. Είναι γνωστός στους υπηκόους του σαν ‘ο άγγελος της αβύσσου’ και πιθανότατα είναι γνωστός και πέρα από αυτούς. Δύο ακόμα ονόματά του μας δίνονται από την Αποκάλυψη. Ας μην παραξενευόμαστε. Το θηρίο έχει πολλά ονόματα. Για την ακρίβεια είναι γεμάτο (γέμον) ονόματα βλασφημίας. Στις κεφαλές του κυριαρχούν κάποια από αυτά.
Η Αποκάλυψη λοιπόν μας λέει ότι το θηρίο, αυτό που επάνω του κάθεται η πόρνη, ο άγγελος που θα βγει από την άβυσσο, αυτός που θα κάνει πόλεμο με τους αγίους και θα τους νικήσει, που θα νικήσει τους δύο μάρτυρες, το θηρίο που θα προσκυνήσει όλη η ανθρωπότητα, το θηρίο που είναι επίσης γνωστό στους Εβραίους σας Αβαδδών και στους Έλληνες σαν Απολλύων, ο όγδοος βασιλιάς, είναι ένα και το αυτό. Και σε μεγάλο βαθμό περικλείεται σε αυτό που καλούμε Ο αντίχριστος. Θα μπορούσαμε ίσως καλύτερα να πούμε ότι το θηρίο είναι η οντότητα που θα ενσαρκωθεί επί της γης με ανθρώπινη μορφή και που καλούμε αντίχριστο. Ένα είναι το θηρίο το πρώτο και για τον ίδιο ένα είναι όλα αυτά. Και ας μην εκπλαγούμε με τη σκέψη ότι εντοπίζοντας καλύτερα αυτόν τον έναν, είτε μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας, είτε μέσα στην Αποκάλυψη, είτε μέσα στη Γραφή, είτε σε όλα αυτά μαζί, θα εμφανιστούν και άλλα σημεία που πάλι σε αυτόν αναφέρονται, και άλλα έχουν να μας πουν περί της αφεντιάς του. Ο Δράκοντας ο ίδιος μόνο, ο όφις ο αρχαίος, είναι πάνω από αυτόν. Μιλάμε για τον νούμερο δύο της ανίερης ιεραρχίας. Πρώτο ανάμεσα στις αρχές, τις εξουσίες και τους κοσμοκράτορες του σκότους. (και για αυτούς μας μιλάει η Γραφή. Για όλους μιλάει, καθέναν τη τάξη του).
Αυτή η μη ανθρώπινη οντότητα λοιπόν, που έχει παρελθόν κατά την ύπαρξή της προ αβύσσου, θα αποκτήσει πρόσβαση στον ορατό κόσμο. Αν κρίνουμε δε από την δυνατότητα επίδρασης στις ανθρώπινες οντότητες που έχουν οι υπήκοοι του είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτός θα έχει ακόμα μεγαλύτερες. Αυτή η οντότητα δηλαδή θα έχει σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες στο ορατό/αισθητό από τον άνθρωπο σύμπαν. Την εξουσία του ίδιου του δράκοντα επί της γης με λίγα λόγια. Ένας ισχυρότατος παραβάτης και φυλακισμένος άγγελος, λυμένος πάνω στον πλανήτη γη. Ακούγεται ήδη σαν ταινία τρόμου.
Ίσως σιγά σιγά να βλέπουμε λίγο καλύτερα το ποιόν του θηρίου. Που ήδη το βλέπουμε γύρω μας σε μία μορφή του, αλλά που θα φτάσει να κοιτάξει εν πλήρη ισχύ την ανθρωπότητα κατά πρόσωπο. Face to face που λέμε με ανανεωμένες δυνάμεις και πολύ πεινασμένο. Μόλις βγήκε άλλωστε από τη φυλακή και ήρθε να βασιλέψει….στους ανθρώπους. Ο Θεός να μας φυλάξει. Σάρκα και αίμα δεν θα μπορέσει να σταθεί απέναντί του.