Το θαύμα των κολλύβων

[aposal]

Στην ανάμνηση του θαύματος των Κολλύβων (Α΄ Σαββατον των Νηστειών)

Είναι χρέος , ημών των ιερέων να εξηγούμε σε σας τον φιλόχριστο λαό, το πώς, το τί και το γιατί τελούνται οι διάφορες τελετές μέσα στην θεία λατρεία. Ομοίως είναι παράγγελμα του Θεού στην παλαιά διαθήκη να ερωτά ο ευλογημένος λαός του Θεού, ο νέος Ισραήλ-η εκκλησία, τον "πρεσβύτερον του λαού αυτού" , ώστε να πληροφορείται τα της παραδόσεως και αυτή να μην σβήνει ποτέ, αλλά να θάλλει και να διαδίδεται. Γιατί, παράδοση δεν είναι μόνον αυτό που μας παρεδόθη από τους αποστόλους και τους πατέρες αλλά κυρίως αυτό που θα παραδόσουμε εμείς στις νεότερες γενιές της Εκκλησίας.

Γιατί σήμερα λοιπόν προσφέρονται κόλλυβα εις τιμήν και μνήμην του αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος, τί εορτάζουμε σήμερα και τί συμβολίζουν τα κόλλυβα, ποιό το όφελος της παραθέσεως τους;

Τον καιρό των διωγμών κατά των χριστιανών, μαρτύρησε και ο μεγαλομάρτυς του Χριστού Θεόδωρος, κατακαιόμενος στην φωτιά. Επί του μεγάλου Κωνσταντίνου, οι διωγμοί έπαψαν και αποκαταστάθηκε η ειρήνη στην Εκκλησία του Χριστού. Όμως , ο εφευρέτης του κακού διάβολος εμφύσησε μανία και μίσος στον ανιψιό του μεγάλου Κωνσταντίνου, Ιουλιανό κατά της εκκλησίας του Χριστού. Ο Ιουλιανός, ο επιλεγόμενος και παραβάτης ή αποστάτης, απέπτυσε το εκκλησιαστικό του αξίωμα-γιατί ήταν χειροθετημένος αναγνώστης και αρνήθηκε το άγιο βάπτισμα. Όταν κατάφερε να ανέλθει στον θρόνο των ρωμαίων, άρχισε διωγμό κατά της Εκκλησίας, κρυφό αλλά και φανερό και προσπάθησε να επαναφέρει σε ισχύ την ειδωλολατρική θρησκεία. Ο Ιουλιανός ο παραβάτης, γνωρίζοντας ότι οι χριστιανοί καθαρίζονται με τη νηστεία στη πρώτη εβδομάδα της αγίας Σαρακοστής - γι' αυτό την λέμε καθαρά εβδομάδα - θέλησε να τους μολύνει. Διέταξε λοιπόν, κρυφά, όλες οι τροφές στην αγορά να ραντισθούν με αίματα ειδωλολατρικών θυσιών.
Όμως με Θεία ενέργεια, φάνηκε στον ύπνο του τότε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Ευδόξίου, ο μάρτυρας Θεόδωρος και φανέρωσε το πράγμα. Παρήγγειλε να ενημερωθούν όλοι οι χριστιανοί, να μην αγοράσουν καθόλου τρόφιμα από την αγορά και για να αναπληρώσουν την τροφή να βράσουν σιτάρι και να φάνε τα λεγόμενα κόλλυβα, όπως τα έλεγαν στα Ευχάϊτα,την πατρίδα του αγίου. Ετσι και έγινε και ματαιώθηκε ο σκοπός του ειδωλολάτρη αυτοκράτορα να εμπαίξει τους χριστιανούς και τις λατρευτικές τους συνήθειες. Και το Σάββατο τότε, ο ευσεβής λαός που διαφυλάχθηκε αμόλυντος στην καθαρά εβδομάδα, απέδωσε ευχαριστίες στον μάρτυρα. Από τότε γύρω στα μέσα του Δ΄ αιώνα, η Εκκλησία τελεί κάθε έτος την ανάμνηση αυτού του γεγονότος σε δόξα Θεού και τιμή του μάρτυρα αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος.

Τα κόλυβα λοιπόν ή το βρασμένο στάρι, σήμερα διακοσμημένο και με άλλα υλικά, αποδίδεται μεν στην νουθεσία του αγίου Θεοδώρου και γι'αυτό τιμητικά προσφέρουμε κόλλυβα και στην μνήμη του , αλλά και στη μνήμη άλλων αγίων. Είναι κόλλυβα τιμής αυτά και διαφέρουν από τα κόλλυβα τα προσφερόμενα εις μνημόσυνον των ευσεβώς κεκοιμημένων. Γιατί, όντως τα κόλυβα και το σιτάρι συνδέονται με την κοίμηση των χριστιανών και την πίστη στην ανάσταση των νεκρών, την ίδια εκείνη πίστη που ομολογούμε στο Σύμβολο λέγοντας: "προσδοκώ ανάστασιν νεκρών". Ο βρασμένος σίτος πού είναι κατά κάποιον τρόπο "πεθαμένος" μας φέρνει στο νου τα λόγια του Χριστού πρό της θυσίας και του ζωοποιού του θανατου:"αμην αμην λεγω υμιν εαν μη ο κοκκος του σιτου πεσων εις την γην αποθανη αυτος μονος μενει εαν δε αποθανη πολυν καρπον φερει". Έτσι , λοιπόν και οι κεκοιμημένοι αδελφοί μας "σπείρονται" στην γη εν φθορά και ατιμία, αλλά πρόκειται να αναστηθούν εν δόξη και αφθαρσία. Σύμβολο της ανάστασης μας είναι τα κόλλυβα, της εσχατολογικής μας αφύπνισης από τον ύπνο του θανάτου.

Το όφελος των κολλύβων λοιπόν είναι το εξής: Τα μεν προσφερόμενα εις τιμήν και μνήμην αγίων μας δίδονται είς αγιασμόν και ευλογία και ανάμνηση ότι εκείνοι ενίκησαν τον θάνατο της αμαρτίας και πρόκειται να αναστηθούν και να σταθούν στα δεξιά του Θεού εν ημέρα Κρίσεως. Τα κόλλυβα υπέρ των κεκοιμημένων έχουν διδακτικό σκοπό και ομολογιακό ύφος: πιστεύουμε και ομολογούμε με τα κόλλυβα του σίτου, την τελική ανάσταση των κεκοιμημένων και ευχόμαστε να αναστηθούν εν αφθαρσία. Γιατί τα κόλλυβα δεν προσφέρονται για σκοπό συγχωρητικό όπως νομίζουμε. Υπέρ αναπαύσεως και αφέσεως αμαρτιών των κεκοιμημένων, προσφέρουμε άρτον και οίνον, με τα οποία θα τελεστεί η Θεία Ευχαριστία. Τα κόλλυβα όμως τίθενται για να θυμήσουν σ'εμάς τους ζωντανούς την ομολογία της ανάστασης και να μας ενισχύσουν στην πίστη και στην παρηγοριά.

Ας έχουμε αδελφοί μου, ένα ευλογημένο υπόλοιπο της αγίας τεσσαρακοστής και να φτάσουμε με το καλό τα άχραντα πάθη και την παναγία εκ νεκρών ανάσταση. ΑΜΗΝ

π Παντελεήμων Κρούσκος